بیش از چهار سال است که بازار مسکن در رکود به سر می برد . در واقع رکود بخش مسکن و ساختمان از سال ۱۳۹۲ آغاز شده و شواهدی از پایان این رکود در سال جاری دیده نمی شود . با این شرایط باور عمومی این است که رکود فعلی بهترین شرایط را برای خریداران دست‌به‌نقد مسکن فراهم کرده است چون هیچگاه چنین زمان طولانی‌ در تاریخ اقتصاد مسکن کشور نداشته‌ایم که قیمت این کالا ثابت بماند و حتی اگر بر اساس شاخص‌های تورم محاسبه کنیم، می‌توان نام آن را کاهش قیمت مسکن گذاشت. این شرایط فعلی بازار مسکن بهترین زمان برای خرید مسکن از سوی متقاضیان واقعی است. این سخن از طرفی درست است ؛ اینکه افراد متمول و دارای مسکنی که امکان خرید مسکن دیگری را دارند می توانند از این شرایط استفاده کرده و سرمایه گذاری بیشتری در این بخش انجام دهند اما «متقاضیان واقعی» مسکن نه این افراد ، که مستاجران هستند . با این وصف سوال این است که آیا این رکود به نفع مستاجران است ؟!

واقعیت این است که علی رغم رکود ذکر شده ، افزایش اجاره بها در طول این سالها همواره ادامه داشته است و این روال در سال جاری هم ادامه دارد . گزارش های میدانی رسانه ها هم نشان می دهد که  اوضاع احوال بازار اجاره مسکن اصلا مناسب نیست و طی چند هفته گذشته قیمت‌ اجاره در نقاط مختلف شهر به صورت نجومی افزایش یافته و با وجودی که برخی کارشناسان پیش از این پیش بینی افزایش نرخ ۱۵ درصدی اجاره بها را داشتند اما برخی گزارش ها حاکی از افزایش ۴۰ درصدی اجاره بها در نقاط مختلف شهر دارد و تفاوتی ندارد که شهروندان خواهان اجاره کردن مسکن در کدام نقطه شهر هستند اجاره بها امسال افزایش بی رویه داشته است. به این ترتیب ، علی رغم رکود در قیمت مسکن ، اجاره نشین ها همچنان با افزایش اجاره بها روبرو هستند و اینکه افزایش اجاره بها از میزان تورم هم بالاتر است نشان می دهد که اجاره نشین ها نسبت به سال قبل هم مشکلات بیشتری خواهند داشت و درصد بیشتری از درآمد خویش را باید بابت اجاره پرداخت کنند . به این ترتیب اگر اجاره نشینی بتواند همچنان در مسکن قبلی خود بماند و به مسکنی کوچکتر کوچ نکند ، باید کلاه خود را به آسمان بیندازد ، چه برسد به اینکه مسکنی بخرد ! در واقع اگر اجاره نشینی می توانست مسکن بخرد و از اجاره نشینی خلاص شود این کار را در سالهای قبل انجام می داد . به تعبیر دیگر، ناتوانی این قشر در خرید مسکن در سال جاری بیشتر از سال قبل شده است و رکود مسکن اصلا نفعی برای این قشر ندارد. اما نکته دیگری هم هست که نشان می دهد این رکود به ضرر مستاجران هم هست . تجربه نشان داده که رکود مسکن در نهایت ، وقتی شکسته می شود قیمت مسکن یکباره بالا می رود ؛ این افزایش یکباره قیمت مسکن هر زمان که اتفاق بیفتد ، به اندازه افزایش قیمت مسکن ، بر قیمت اجاره هم تاثیر می گذارد . به این ترتیب در پایان این رکود ، مستاجرانی که سال به سال اجاره بهایشان با درصد بالا ، افزایش یافته است ، یکبار دیگر هم با افزایش اجاره بهایی معادل با درصد افزایش قیمت مسکن روبرو می شوند و به این ترتیب ، این قشر بیش از پیش به زیر خط فقر سوق داده می شوند.

چنین وضعیتی ، دیر یا زود اتفاق خواهد افتاد و بخش زیادی از اقشار کم درآمد را تحت فشار قرار خواهد داد و وظیفه همه مسئولان بخصوص دولت است که پیش از اینکه چنین وضعیتی پدید آید ، برای این قشر فکری بکند و مانع از این بحران شود .

زهرا تاجیک