نتیجه مذاکرات سه جانبه سوچی، خارج شدن ابتکارعمل اقدامات آینده در سوریه از دستان آمریکا و همچنین تقویت مواضع دمشق در سایه حمایت روسیه، گویای این واقعیت است که “محور دمشق-مسکو-تهران” در مناقشه سوریه به پیروزی رسیده است. روزنامه «نیزاویسیماگازیتا» امروز در تحلیلی نوشته است: روز چهارشنبه در بندر سوچی (در جنوب روسیه) مذاکرات سه […]
نتیجه مذاکرات سه جانبه سوچی، خارج شدن ابتکارعمل اقدامات آینده در سوریه از دستان آمریکا و همچنین تقویت مواضع دمشق در سایه حمایت روسیه، گویای این واقعیت است که “محور دمشق-مسکو-تهران” در مناقشه سوریه به پیروزی رسیده است.
روزنامه «نیزاویسیماگازیتا» امروز در تحلیلی نوشته است: روز چهارشنبه در بندر سوچی (در جنوب روسیه) مذاکرات سه جانبه‌ای بین روسای جمهوری روسیه، ایران و ترکیه (ولادیمیر پوتین، حسن روحانی و رجب طیب اردوغان) صورت گرفت. مهمترین موضوع این نشست، روند آتی حل و فصل اوضاع در سوریه بر اساس نتایج حاصله از مذاکرات آستانه (پایتخت قزاقستان) بود. در پایان این نشست بیانیه مشترکی مورد توافق روسای جمهوری «سه کشور متحد» قرار گرفت که اصول کلی اقدامات آینده برای کمک به ایجاد صلح و ثبات در سوریه را تعیین کرده است.
نشست سه جانبه بلندپایه ترین مقامات دولتی روسیه، ایران و ترکیه در سوچی شب گذشته پایان یافت. ولادیمیر پوتین در ابتدای این دیدار از همتایان ایرانی و ترکیه‌ای خود قدردانی نمود که این دعوت را پذیرفته و برای کار مشترک در جهت گیری سوریه، به روسیه سفر کردند.
وی تاکید کرد که دقیقا در سایه تلاشهای مشترک روسیه، ایران و ترکیه بوده که این موفقیت حاصل شده تا کشور سوریه تقسیم نشده و استقلال خود را حفظ کند. رهبر روسیه همچنین یادآور شد که این سه کشور در آینده نیز به همکاری موفقیت آمیز خود برای ادامه طرح مناطق کاهش تنش، ممانعت از نقض آتش بس از سوی طرفین مناقشه و همچنین ابتکارعمل برای تهیه برنامه «بازسازی سوریه» ادامه خواهند داد.
بیانیه مشترک؛ گویای اولویتهای بعدی مسکو، تهران و آنکارا
روسای جمهوری روسیه، ایران و ترکیه در پایان نشست خود بیانیه مشترکی را مورد توافق قرار دادند که در آن اولویتهای اصلی برای همکاریهای آتی به منظور حل و فصل سیاسی اوضاع در سوریه مشخص شده است. ولادیمیر پوتین در پایان نشست سوچی با بسیار سازنده ارزیابی کردن مذاکرات خود با حسن روحانی و رجب اردوغان، ابراز اطمینان نمود که مرحله نظامی برقراری صلح و ثبات در سوریه در حال پایان یافتن است و اکنون باید توجه خود را روی حل و فصل سیاسی اوضاع و همچنین بازسازی این کشور متمرکز کرد.
رهبران سه کشور در مورد کار مشترک در زمینه برگزاری کنگره گفت‌وگوهای ملی سوریه در سوچی که ابتکار اولیه آن از سوی مسکو صورت گرفت، نیز با یکدیگر توافق کردند. پوتین در این مورد توضیح داد: «توافق شده که این کنگره مهم در سطح ضروری و با حضور نمایندگان طیف وسیعی از اقشار جامعه سوریه برگزار شود و وزارت خارجه، وزارت دفاع و سرویسهای امنیتی سه کشور موظف شده اند تا روی ترکیب و زمان برگزاری کنگره گفت‌وگوهای ملی سوریه در همینجا (سوچی) کار کنند.
مذاکرات آستانه در مورد سوریه؛ بزرگترین دستاور ۳ کشور متحد
لازم به یادآوری است که «اتحاد» سه جانبه مسکو، تهران و آنکارا برای حل و فصل مناقشه نظامی در سوریه در اواخر ماه دسامبر سال ۲۰۱۶ بوجود آمد و روسیه، ایران و ترکیه، وظیفه تضمین صلح و برقراری آتش بس در سوریه را برعهده گرفتند. البته بزرگترین دستاورد سه کشور را باید ایجاد عرصه مناسبی برای مذاکرات طرفین درگیریها در آستانه دانست که کمک بسیار زیادی به رفع اختلافات طرفین و فراهم شدن شرایط برای ادامه مذاکرات بین سوری‌ها در ژنو نمود.
مهمترین نتیجه مذاکرات آستانه نیز ایجاد چهار منطقه کاهش تنش در سوریه است که در آنها هیچ درگیری نظامی نباید صورت بگیرد، در حالیکه چندین سال بود که دقیقا این مناطق مرکز شدیدترین درگیریها بین طرفین این مناقشه بود. ولادیمیر پوتین در نشست سه جانبه سوچی نیز بار دیگر تاکید کرد که ایجاد این مناطق به عادی سازی اوضاع سوریه کمک قابل توجهی کرده و نقش زیادی در فراهم سازی شرایط واقعی برای گفت‌وگوهای سیاسی بین طرفین مناقشه داشته است.
کاخ کرملین در پایان نشست سوچی اعلام کرد که این دیدار سه جانبه منجر به هماهنگی مواضع سه کشور برای ادامه اقدامات در جهت حل و فصل اوضاع در سوریه شده است. مقامات مسکو امیدوارند که بزودی مردم سوریه به زندگی عادی خود بازخواهند گشت و به همین دلیل رئیس جمهوری روسیه به همتایان ایرانی و ترکیه‌ای خود پیشنهاد کار مشترک برای تهیه برنامه جامعی برای «بازسازی سوریه» را پیشنهاد نمود.
تلاش روسیه برای توافق با همه نقش‌آفرینان در عرصه سوریه
روسیه طی دو هفته گذشته تماسهای بین المللی خود در جهت گیری سوریه را فعالانه و بصورت قابل توجهی افزایش داده است. در تاریخ ۱۱ نوامبر و در حاشیه نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام در ویتنام، ولادیمیر پوتین به همراه “دونالد ترامپ” رئیس جمهوری آمریکا بیانیه مشترکی در مورد سوریه را امضاء کردند. دو روز بعد، یعنی در تاریخ ۱۳ نوامبر، رئیس جمهوری روسیه در سوچی مذاکراتی را با رئیس جمهوری ترکیه پیرامون اوضاع سوریه انجام داد. سپس در تاریخ ۲۱ نوامبر، پوتین در همین شهر با “بشار اسد” رئیس جمهوری سوریه دیدار و گفت‌وگوهای مفصلی داشت. روز بعد وی پیرامون اوضاع سوریه مذاکرات تلفنی با مقامات بلندپایه عربستان سعودی، مصر، اسرائیل و البته رئیس جمهوری آمریکا انجام داد. و اکنون نیز مذاکرات مهمی با روسای جمهوری ایران و ترکیه صورت گرفته است تا آخرین توافقات در خصوص اقدامات بعدی در سوریه طی آن انجام شود.
بدین ترتیب به نظر می رسد که رئیس جمهوری روسیه تلاش جدی را آغاز کرده تا در مورد راهکار آتی حل و فصل اوضاع در سوریه، با همه نقش آفرینان در این مناقشه به توافق برسد.
“لئونید عیسی‌اف” کارشناس ارشد بخش سیاسی مدرسه عالی اقتصاد مسکو معتقد است، اکنون روسیه سعی دارد به همه طرفین این مناقشه بفهماند که قصد ندارد کنترل اوضاع بر روند حل و فصل اوضاع در سوریه را از دست بدهد و سعی دارد مواضع خویش و متحدانش را در آستانه دور بعدی مذاکرات ۲۸ نوامبر در ژنو، تقویت کند.
وی گفت: «دیدار پوتین و بشار اسد و برگزاری کنگره گفت‌وگوهای ملی سوریه ، ارسال علامت مشخصی از طرف مسکو است که به همه طرفین نشان دهد که روسیه می خواهد عرصه جدید حل و فصل سیاسی بحران سوریه قرار گرفته و نفوذ واقعی بر روند اوضاع آن داشته باشد. در حالیکه عرصه ژنو که روسیه نقشی در آن ندارد، چندان مورد رضایت مسکو نیست. در عین حال روسیه سعی دارد مواضع متحدین خویش در عرصه سوریه، بخصوص دولت سوریه، را نیز در آستانه مذاکرات آتی ژنو تقویت کند.»
امکان استفاده مسکو از اهرم نفود خود بر دمشق در عرصه جهانی
به عقیده برخی کارشناسان، حل و فصل بحران سوریه و چارچوب مذاکرات آستانه می تواند اهرم نفوذ مناسبی برای روسیه در عرصه سیاست جهانی باشد. “آلکسی مک‌کارکین” کارشناس مسائل سیاسی گفته است، مناقشه سوریه روندی بسیار پیچیده داشته و حل و فصل آن نیاز به توافق مسکو با دیگر شرکت کنندگان در آن دارد و به همین دلیل برای ولادیمیر پوتین ضروری است تا برای رسیدن به هدف خود امتیازاتی را از دیگر طرفین این مناقشه بدست آورد.
به عقیده این کارشناس، ضمن اینکه در چنین شرایطی مسکو می تواند از نفوذ خویش در موضوع سوریه برای حل و فصل سایر مسائل بین المللی نیز استفاده کند، برای اینکه ابزار دیپلماتیک دیگری برای روسیه باقی نمانده است. وی افزود: «نفوذ روسیه بر بشار اسد، در شرایط کنونی، مهمترین ابزار دیپلماتیک در دست مسکو بشمار می رود.»
روسیه ابتکارعمل در سوریه را از دست آمریکا خارج کرده
به نظر می رسد واشنگتن دیگر از عرصه حل و فصل اوضاع سوریه کنار گذاشته شده و ابتکارعمل برای تعیین آینده این کشور دیگر به دست مسکو، تهران و آنکارا افتاده است.
کارشناسان غربی یادآور شده اند که برغم اهمیت مذاکرات اخیر تلفنی روسای جمهوری روسیه و آمریکا در مورد سوریه، باید پذیرفت که در حل و فصل بحران سوریه، مسکو توانسته ابتکارعمل را بطور کامل از دست واشنگتن خارج کند. البته تضعیف مواضع آمریکا در سوریه، اصلا به منزله حل و فصل شدن همه مشکلات پیرامون سوریه نخواهد بود.
مشکل در اینجاست که نظریه برگزاری کنگره گفت‌وگوهای ملی سوریه تحت نظارت روسیه، می تواند اوضاع را به نفع مقامات دمشق تغییر دهد و این مسئله ممکن است چالش‌هایی را برای گروه‌های مخالف سوری و همچنین برای کشورهای غربی بوجود آورد.
مسئله اینجاست که بخش اعظم مخالفان سیاسی دولت سوریه همچنان خواهان برکناری بشار اسد از مسند ریاست جمهوری هستند. در حالیکه همانطور که ولادیمیر پوتین در نشست سه جانبه سوچی گفته است، در سایه اقدامات روسیه، ایران و ترکیه، سوریه از تقسیم شدن نجات یافته و بخش اعظم خاک این کشور در کنترل نیروهای دولتی قرار گرفته است.
علاوه بر این، علائمی وجود دارد که واشنگتن که سالها از مخالفان سوری حمایت کرده، اکنون قصد ندارد به این آسانی از مسئله برکناری بشار اسد، صرف نظر کند. این در حالی است که روسیه در تلاش است تاا ابتکارعمل اوضاع در سوریه را دست آمریکا خارج کند.
“پل سالم” نائب رئیس موسسه خاورمیانه در واشنگتن در مقاله ای در نشریه «پولیتیکو» نوشته است: «اکنون بطور کامل آشکار شده که “محور دمشق-مسکو-تهران” در سوریه به پیروزی رسیده و دونالد ترامپ در عرصه سوریه از ولادیمیر پوتین شکست خورده است.»
این یک واقعیت است که نشست سران سه جانبه در سوچی نشان داده است که مسئله بازسازی بعد از پایان جنگ در سوریه، اکنون بدست سه کشور روسیه، ایران و ترکیه افتاده است که اکنون نیز بیش از سایر کشورها درگیر حل و فصل بحران در این کشور هستند و نقش آمریکا در عرصه سیاسی سوریه تنها مختص به نفوذ این کشور بر کردها می شود.
