حدود ۴٫۹میلیارد دلار از کالاهای وارداتی به کشور قطر از طریق کشورهای عربستان، امارات، بحرین، یمن و مصر تامین می‌شده است.علیرغم جلسات متعددی که بین دولت و انجمن ها و تشکل ها برگزار شد و قرار شد لیستی از محصولات موردنیاز قطر تهیه شود و در اختیار قطر قرار گیرد اما متاسفانه این بار نیز ایران نتوانست به نحو قابل قبولی از این فرصت فراهم شده بهر برداری کند و کشور ترکیه گوی سبقت را در صادرات به قطر ربود.
یکی از دلایل اصلی این نوع فرصت سوزی ها قوانین دست و پاگیر و موانعی است که همواره بر سر راه صادرکنندگان ایرانی وجود دارد در حالیکه کشور ترکیه از این لحاظ شرایطی به مراتب بهتر از ایران دارد. زمانی که ما درگیر بروکراسی های اداری و برگزاری جلسات و نشست های متعدد در خصوص صادرات به قطر بودیم کشور رقیب به سرعت بازارهای قطر را از محصولات مختلف مورد نیاز این کشور پر کرد و این گونه فرصت سوزی ها در کشور ما در شرایطی که با بحران اقتصادی مواجهیم جای بسی تامل و بازنگری عمیق از سوی مسئولین محترم و متولیان امر دارد.
بعلاوه برخی مسائل مربوط به تحریم ها که بر جابجایی پول بین دو کشور تاثیر گذاشت نیز از دیگر عواملی بود که باعث توفیق بیشتر کشور ترکیه در این امر شد. مشکل دیگری که وجود دارد مسئله محدودیت های تردد کشتی های ایران بین بنادر ایران و قطر است که ارسال محموله های ایرانی را با مشکل مواجه می کند و نیز صدور روادید برای تجار ایرانی از سوی کشور قطر از دیگر موانع موجود برای صادرات کالاهای ایرانی می باشد.
در حال حاضر حدود ۶۰ شرکت فعال در ترکیه در زمینه صادرات به قطر فعالیت می کنند و کشور ترکیه با قطر مناسبات سیاسی و تجاری خوبی دارد. اما یکی از مزیت های کشور ما نسبت به ترکیه این است که صادرات از ترکیه به قطر فقط از طریق هوایی امکانپذیر است در حالیکه صادرات ما به قطر از طریق بنادر هم انجام می گیرد. در صورتیکه مسیر جدید تردد کشتی ها راه اندازی شود بخش عمده ای از مشکلات تردد و ارسال محموله برای ایران رفع خواهد شد.
محصولات ایرانی در بازار قطر بسیار پرطرفدار است و کیفتی قابل رقابت با محصولات دیگر کشورها دارد. آمار گمرک ایران حاکی از صادرات بیش از ۱۱۸ هزارتن کالا به این کشور در سال ۹۵ از سوی ایران است. بر اساس این آمار، در سال ۹۵ به میزان ۱۱۸ هزار و ۶۵۱ تن کالا به ارزش ۲۸ میلیون و ۴۱۶ هزار دلار از ایران به قطر صادر شده است که عمده‌ترین کالاهای صادراتی به قطر طی این مدت پسته تازه یا خشک، مغز پسته، زعفران، محصولاتی از آهن یا فولاد، سایر حیوانات زنده از نوع گوسفند، سیمان‌های پودر نشده موسوم به کلینکر، سایر کف‌پوش‌ها به جز گبه از پشم یا موی نرم (کرک) حیوان، بوده است.
یکی از مزیت های بالقوه ما در صادرات به قطر میوه جات و صیفی جات و سبزیجات است که اگر کانتینرهای یخچال دار مناسب فرهم گردد در این بخش می توانیم سهم عمده ای از صادرات را به خود اختصاص دهیم.
حضور ما در بازار قطر باید پایدار و مستمر باشد و بعلاوه باید نیازهای دقیق این کشور و محصولاتی که برای قطری ها جذاب است شناسایی شود و نیز ببینیم خلاء ایجاد شده در خصوص عدم ارسال محصولات از کشورهای عربستان و امارات به کشور قطر بیشتر در مورد چه محصولاتی است تا بتوانیم این خلاء را به سرعت پر کنیم. مواد غذایی، سبزیجات، دام و مواد معدنی عمده کالاهایی هستند که قبلا از عربستان و امارات وارد کشور قطر می شدند و اکنون از مزیت های مهم صادراتی ما محسوب می شوند.
یکی از نکات مهم در گسترش صادرات محصولات ایرانی بهبود و افزایش استانداردهای بسته بندی به نحوی است که قابل رقابت با محصولات خوب دیگر کشورهای دنیا باشد.
لزوم ورود سریع به بازار قطر و تامین نیازهای این کشور، رفع موانع صادراتی و کاهش عوارض مربوطه و تسهیل مراودات تجاری بین بازرگانان ایرانی و تجار قطری باید در دستور کار قرار گیرد و هرچه سریعتر برای رفع مشکلات موجود چاره اندیشی گردد.
دکتر مهدی کریمی تفرشی – عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت ایران
