دعوت حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری از «محمدعلی نجفی» شهردار پایتخت برای شرکت در جلسات هیات وزیران، پس از ۱۴ سال طلسم حضور شهردار پایتخت در نشست های هیات دولت را شکست. نجفی درست از نیمه آخرین ماه تابستانی ۹۶ حضور در جلسات هیات دولت را کلید زد، تا در نخستین گام های خود برای ایجاد تحول در مدیریت پایتخت، از ظرفیت های رویکرد تعاملی و همسوی خود با دولت در مسیر اداره بهینه امور کلانشهرها بهره جوید.
نجفی نه فقط به عنوان شهردار پایتخت، که به گفته خودش «به نمایندگی از شهرداری های سراسر کشور و به نمایندگی از همه شهرنشینان» از این پس یکی از کرسی های جلسات هیات دولت را پر خواهد کرد، تا شاید گره های چندین ساله از چالش های جدی در مسیر اداره امور شهرهای بزرگ باز شود.
حضور شهردار پایتخت در هیات دولت، دوره تازه ای از مدیریت شهری را نوید می دهد؛ دوره ای که تعامل سازنده مسوولان اجرایی با مدیران شهری، اسباب هم افزایی و همکاری های رو به جلو برای حل معضلات شهرهای بزرگ به ویژه تهران را فراهم کند.
در این خصوص چند نکته لازم به یادآوری است.
۱- پیشینه حضور شهردار پایتخت در جلسات هیات دولت به نخستین دوره شورای شهر تهران باز می گردد؛ شورایی که از رویکردی همسو با دولت وقت برخوردار بود و با مسوولان اجرایی تعاملی مثبتی داشت. «محمد حسن ملک مدنی» آخرین شهرداری بود که در جلسات هیات دولت اصلاحات شرکت می کرد. از آن پس سال ها است که به دلایل مختلفی چون اختلافات سیاسی و تفاوت رویکرد میان شورا و دولت، صندلی شهردار پایتخت در جلسات هیات دولت خالی است.
اگرچه صورت درست و آرمانی مساله باید به این گونه باشد که مسوولان اجرایی و مدیران شهری فارغ از رویکرد سیاسی و حزبی خود با یکدیگر تعامل دائمی و مثبت داشته باشند و محور همکاری خود را تنها بر مسایل مدیریت کلان متمرکز کنند، اما تاثیر میزان مطابقت و نزدیکی رویکرد سیاسی دولت و شورای شهر بر تفاهم میان آنان، ارتباط مسوولان اجرایی و مدیران شهری را زیر تاثیر قرار می دهد.
از این رو است که پنجمین شورای شهر و پنجاه و هشتمین شهردار پایتخت به دلیل نزدیکی دیدگاه ها و رویکردها با دولت دوازدهم، از پتانسیل های بالایی برای تفاهم، تعامل و همکاری درزمینه های مدیریت شهری برخوردار است.
انتخاب نجفی به عنوان گزینه نخست رییس جمهوری برای تصدی پست وزارت آموزش و پرورش در دولت یازدهم، از نزدیکی دیدگاه های او با روحانی حکایت داشت. اگرچه نجفی تنها به خاطر یک رای نتوانست حدنصاب لازم برای تصدی این وزارتخانه را به دست آورد، اما روحانی از ظرفیت های او در جایگاه ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سپس مشاور و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی بهره برد.
تجربه همکاری ها و تعامل مثبت نجفی با دولت اعتدال نشان می دهد که انتخاب او در جایگاه شهردار پایتخت هم می تواند تجربه تازه و موفقی از همکاری و نزدیکی دو نهاد شهرداری و دولت ایجاد کند.

۲- طی سال هایی که دولت و شهرداری تعامل و همکاری متناسب و موثری با یکدیگر نداشتند، حل بسیاری از مشکلات و معضلات پایتخت با چالش های جدی مواجه شد. ناهمسویی و همراستا نبودن سیاست ها و برنامه های شهرداری ها با دولت و نبود همکاری های سازنده میان آنها نه تنها بسیاری از فرصت ها و ظرفیت ها برای اداره بهینه امور شهری را از میان برد، بلکه در برخی موارد چالش ها را عمیق تر کرد.
معضل های مزمنی چون آلودگی هوا، مشکلات حمل و نقل، شیوع فصلی سفید بالک ها، ترافیک، مشکلات مالی شهرداری و … یک شبه ایجاد نشده است. نبود تعامل و هماهنگی های لازم در زمینه سیاست ها و برنامه های کلان دولت و شهرداری ها به عمق و گستردگی معضلاتی از این دست دامن زده است. سال ها است دولت و شهرداری ها در پذیرش سهم خود از مسوولیت مشکلات اینچنینی فرافکنی می کنند.
۳- درک درست رییس جمهوری و شهردار تازه پایتخت از معضلات شهری و موانع اصلی پیش روی رفع آن، اسباب همکاری آنها را فراهم آورده است. دعوت رییس جمهوری از نجفی و اجابت شهردار، نخستین گام موثر درهم فهمی و همکاری در ایجاد شهری است که آرامش و امنیت قرار است از ویژگی های شاخص آن باشد. از این پس قرار است برنامه های توسعه ملی که از سوی دولت تنظیم می شود با برنامه های توسعه شهری که از سوی شهرداری تنظیم می شود با یکدیگر هماهنگی داشته باشند و در ادامه یکدیگر قرار داشته باشند.
شهرداری به خاطر ماهیت فعالیت خود، با همه دستگاه هایی که در شهر خدمات ارایه می کنند ارتباط دارد و باید میان شهرداری و این دستگاه ها هم افزایی و هماهنگی وجود داشته باشد. حضور نجفی در دولت موجب تسریع و تسهیل این همکاری ها و به سامان شدن هرچه بیشتر امور شهرداری و بهبود خدمات رسانی دولت خواهد شد.

۴- حضور شهردار در هیات دولت، در ارتقای خدمات رسانی شهرداری و دولت امری مثبت و کارآمد تلقی می شود. این کارآمدی از دید کارشناسان زمانی بیش از پیش افزایش خواهد یافت و حرکت به سوی ایجاد شهری استاندارد و تربیت شهروندانی مسوول و آگاه آغاز خواهد شد که میان شهرداری و دولت همکاری و تعاملی دوسویه و مستمر وجود داشته باشد. به گفته صاحبنظران حضور برخی از اعضای هیات دولت در جلسات شورای شهر، اقدام لازم بعدی در این زمینه است.