آیا ضایعات الکترونیکی زباله هستند؟

به گزارش واحد اجتماعی خبرگزاری صبح اقتصاد  تا چند سال گذشته نوع پسماندها نسبت به دنیای امروزی کاملا متفاوت بود، در روستاها که اصلا پسماند معنا نداشت، چون هیچ وقت غذایی اضافه نمی آمد تا دور ریخته شود، پوست میوه و سبزیجات هم که غذای دام و مرغ و خروس می شد، از پلاستیک و ظروف یکبار مصرف هم که خبری نبود، اما امروزه همه چیز تغییر کرده انواع پسماند از خطرناک، ویژه و شهری شکل گرفته و مدیریت آنها کاملا تخصصی شده است به طوری که کنوانسیون های بین المللی تشکیل و کشورها عضو شدند تا بتوانند پسماندهای خود را مدیریت کنند.

امروزه با توجه به توسعه فناوری، استفاده از لوازم الکترونیکی به بخش لاینفک زندگی بشر تبدیل شده است، یارانه، تبلت و تلفن همراه سهم زیادی را به خود اختصاص داده اند، حال مساله مهم این است که تکلیف این حجم وسایل الکترونیکی بعد از مستهلک شدن چه می شود، وظیفه ساماندهی این پسماندها بر عهده کنوانسیون بازل است، این کنوانسیون با هدف کنترل نقل‌ و انتقالات فرامرزی پسماندهای خطرناک و سایر انواع پسماندها و ارتقای مدیریت زیست‌محیطی در ۲۲ می ۱۹۸۹ تدوین و به امضای ۵۳ کشور رسید و پس از آن در ۵ می ۱۹۹۲ در جهان لازم‌الاجرا شد، به‌تدریج تا به امروز ۱۸۸ کشور به عضویت این کنوانسیون درآمدند، جمهوری اسلامی ایران نیز پس از تصویب قانون الحاق کشور به کنوانسیون بازل توسط مجلس شورای اسلامی، در سال ۱۳۷۱ به عضویت این کنوانسیون در آمد.

بر این اساس تا چندی پیش زباله های الکترونیکی در قالب پسماندهای الکترونیکی و نوظهور می گنجیدند اما مدتی است کنوانسیون بازل به موضوع جدیدی درباره این پسماندها رسیده مبنی بر اینکه اصلا اینها پسماند هستند یا خیر، چون وقتی مستهلک هم می شوند برخی قطعات آنها در لوازم دیگر مورد استفاده قرار می گیرند و به عنوان محصول دست اول فروخته می شوند، به عنوان مثال وقتی یک تلفن همراه از یک برندی مستهلک می شود کارخانه مربوطه از برخی قطعات آن برای محصولات دیگر خود استفاده می کند یعنی اینکه آن تلفن همراه دور ریخته نشده از این رو فعلا سر اینکه اینها پسماند هستند یا خیر بحث است.

با وجود این اما حجم زیاد تولیدات زباله های الکترونیکی معضلی است که اگر به آن رسیدگی نشود در بلند مدت مشکلات زیادی را برای منابع آبی و خاکی ایجاد خواهد کرد، تقریبا می توان گفت همه زباله های الکترونیکی علاوه بر اینکه مواد قابل بازیافت شامل پلاستیک، شیشه و فلزات ارزشمند دارند، حاوی انواع مواد سمی از جمله بریلیوم، کادمیوم، جیوه و سرب است که خطرات جدی زیست محیطی را برای خاک، آب، هوا و حیات وحش به همراه دارند از این رو ساماندهی آنها از الزامات است که باید جدی گرفته شود.