اجرای اپرای «مولوی» بدون تغییر در آواگران/ یکی از مشکلات تئاتر ما نبود آرشیو و موزه است

به گزارش واحد فرهنگی خبرگزاری صبح اقتصاد  بهروز غریب‌پور روز سه‌شنبه -۱۵ آبان ماه- در نشست خبری اپرای عروسکی «مولوی» که در تالار فردوسی برگزار شد، اظهارداشت: سخنانم را با شعری از مولوی در دیوان شمس آغاز می‌کنم تا به یاد بیاوریم که مولوی تحت تاثیر چه شخصیتی قرار گرفت و دیوانی که خودش نوشته به نام شمس است؛ «مرده بُدم زنده شدم گریه بُدم خنده شدم/دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم/دیده‌یِ سیر است مرا جان دلیر است مرا/زَهره‌یِ شیر است مرا زُهره تابنده شدم/گفت که دیوانه نه‌ای لایق این خانه نه‌ای/رفتم دیوانه شدم سلسله بندنده شدم/گفت که سرمست نه‌ای رو که از این دست نه‌ای/رفتم و سرمست شدم وز طرب آکنده شدم/گفت که تو کشته نه‌ای در طرب آغشته نه‌ای/پیش رخ زنده‌کُنش کشته و افکنده شدم»

وی گفت: اپرای مولوی یکی از آثار ماست که طی ۱۵ سال که از عمرش می‌گذرد بارها در تهران، شیراز، دبی و رم اجرا شده است و تاثیری که بر مخاطب گذاشته باعث شده که اتفاقات جالبی بیفتد که هم از نظرم اسف‌انگیز و هم شادی‌بخش است؛ دی وی دی اپرای مولوی به نام شمس و مولانا هم به صورت کالای ربوده شده فرهنگی در دسترس مردم قرار گرفته که از راه‌های مختلفی جلوی این کار را گرفتم. همچنین این سارقان فرهنگی نوشته بودند که هیچ کس حق تکثیر آن را ندارد و هر کس این کار را انجام بدهد، پیگرد قانونی دارد، سارقان ماهری بودند.

غریب‌پور افزود: همچنین از این بابت خوشحال بودم که هر اثری که به سرقت می‌رود و سودی از آن حاصل می‌شود، یک سود دیگر هم دارد، تصورتان این است که این اثر در میان مردم جایگاهی دارد و خوشبختانه اغلب آثار ما چنین جایگاهی را دارد و اپرای مولوی در این میان یک استثناست، به دلیل اینکه با نام رومی یکی از شاعران بسیار شناخته شده در جهان است.

نویسنده، طراح و کارگردان اپرای مولوی بیان کرد: بعد از یک مدتی که گروه تئاتر آران به دلیل کووید تعطیل بود و پیامدی که بر گروه گذاشته بود که برخی از اعضای گروه مهاجرت کردند، به شهرستان رفتند یا شغلشان را تغییر دادند، با مذاکراتی که با مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی داشتم، تصمیم گرفتم که گروه را دوباره احیا کنم و خوشحال که به زودی میزبان مخاطبان گروه تئاتر عروسکی آران خواهیم بود.

وی اظهارداشت: اجرایی اپرای مولوی با تغییرات زیبایی‌شناسانه از ۲۲ آبان در تالار فردوسی به عنوان سالن تخصصی آغاز خواهد شد و پیش‌بینی ما برای اجرای این اثر آبان و آذرماه است، با توجه‌ به استقبال مخاطبان، امکان دارد مدت زمان اجراها افزایش پیدا کند. یک اجرای تخصصی اپرای عروسکی را شاهد خواهیم بود تا در عرصه ملی ادای دین کرده باشیم.

تغییری در آواگران اپرای مولوی نداریم

غریب‌پور گفت: کارگردانی یک اپرای عروسکی تفاوت‌های عمده‌ای با اپراهای زنده دارد؛ اگر شما پلی بک نکنید، قرار باشد در یک سالن مدام اجرای زنده داشته باشید، نیاز به ارکستر، گروه کر و خواننده‌های مختلف دارید چنان که در اپرای زنده این امکانپذیر است اما در سالنی که گنجایش ۱۲۰ نوازنده، ۴۰ نفر گروه کر ندارد، من در انتخاب‌ها همواره سعی می‌کنم از کسانی دعوت می‌کنم که صداهای ماندگار داشته باشند و این صداهای ماندگار جزو سرمایه‌های گروه تئاتر عروسکی آران و موسیقی ایرانی است، از خواننده‌هایی که در اپرای مولوی داریم، زنده یاد اسحاق انور صدای بی‌نظیری داست و در پنج اپرای من حضور داشته است و جایگزینی برای او نمی‌توان پیدا کرد.

وی افزود: در اجرای جدید اپرای مولوی تغییری در آواگران وجود ندارد اما تغییر در بازی دهندگان وجود دارد، به دلیل اینکه بازی‌دهندگان به صورت زنده اجرا می‌کنند، به دلیل مشکلات کووید و مهاجرت برخی از اعضای گروه و… گروه ۳۲ نفره آران دوباره باید تشکیل شود و با اجراهای فشرده که داشتیم، اجرای بسیار حرفه‌ای را ارایه خواهیم کرد. غالب این افراد از دانشجویان رشته تئاتر عروسکی یا از علاقه‌مندان به این رشته هستند اما در گروه آران تحت آموزش قرار می‌گیرند، ما در این گروه، در کنار تولید همواره آموزش هم می‌دهیم. در کل اعضای گروه آران با عوامل تولید و پشت صحنه حدود ۴۰ نفر است.

غریب‌پور خاطرنشان کرد: اپرای عروسکی مولوی بر اساس اشعار مولوی و شمس است و موسیقی آن بر اساس موسیقی کلاسیک ایرانی، دستگاه‌ها و ردیف‌های آوازی با آهنگسازی آقای عبدی است، همایون شجریان آواگر نقش شمس و محمد معتمدی آواگر نقش مولوی است.

وی درباره قیمت اپرای مولوی بیان کرد: آخرین قیمت اجراهای این اپرا که مربوط به پیش از کرونا بود، ۵۰ هزار تومان بود. اکنون با توجه به تورم ۳۰۰ هزار تومان است که در مقایسه با بعضی از کنسرت نمایش‌ها، شوخی است، وظیفه هنرمند سودآوری از محل اجرا نیست.

انتقاد از کنسرت نمایش نبرد رستم و سهراب

غریب‌پور درباره وضعیت اجرای اپرا در کشور گفت: اگر در حال حاضر به گذشته نگاه بکنیم، تعزیه اگر یک نفره باشد، مداحی می‌شود، به محض اینکه گروه اجرایی در میدان حضور پیدا کند، تابع اجرای تعدادی از آواگران خواهیم بود که اجرا می‌کنند و در اپرا بازیگرخواننده‌ها حضور دارند.

وی افزود: اکنون‌ یک آشفتگی شیوه کار رواج پیدا کرده است که ناشی از بیماری کرونا است، ما هنوز به دلیل این بیماری بسیاری از بازیگران فوت کردند، برخی مهاجرت کردند و تغییر شغل دادند و میدان خالی شد برای هر گونه کاری که روی صحنه بیاید و یک کج فهمی ایجاد شد برای هنری که در جهان اسلوب خودش را دارد.

وی با اشاره به کنسرت نمایش نبرد رستم و سهراب به کارگردانی حسین پارسایی گفت: این اثر جز خیانت به فردوسی، اثر دیگری نبود؛ نخستین فیلمنامه‌نویس و اپرانویس ایران، فردوسی است، اگر زبان را از اثر فردوسی حذف کنید، به ساحت او بی‌احترامی کردید و بنابراین آثاری از این دست که به کنسرت نمایش روی آوردند، یک باب جدیدی در فرهنگ ماست و شکست خواهد خرد، اپرا باید منظوم و توام با موسیقی باشد و آواگران، خواننده‌ها نقش‌ها را ایفا می‌کنند. اغلب این آثار امروزه، یک موسیقی متن دارند، یک خواننده‌، صحنه‌آرایی دارند و بازیگر دارند.

غریب‌پور بیان کرد: در کنسرت نمایش نبرد رستم و سهراب یک اشتباه بزرگی انجام شده بود؛ رخش یک موجود بسیار موثر در زندگی رستم و شاهنامه بوده و با اسبی در شهربازی‌ها است، جایگزین می‌شود و فردی افسارش را کشیده، فاقد احساس، منطق و عاطفه در صحنه ظاهر می‌شود، خطاست. عمده این کارها به دلیل سودآوری است. مخاطبان آنها نوکیسه‌گران هستند.

آرشیو تئاتر نداریم

این نویسنده و کارگردان اظهارداشت: از ابتدای تاسیس گروه تئاتر آران از سال ۱۳۸۲، شرطم این بوده که یک مکانی به من اختصاص داده شود تا هم اجرا کنم و هم موزه درست کنم، این موزه ارزش افزوده دارد، اکنون ما ۹۰۰ عروسک داریم. اینها در این مجموعه، تالار فردوسی محافظت می‌شوند و به نمایش گذاشته می‌شوند. یکی از مشکلات تئاتر ما این است که ما آرشیو و موزه نداریم، هر اثری دو یا سه ماه اجرا شود، به زباله‌دان تاریخ می‌رود، در صورتی که در تمام دنیا از همین روشی که پیاده کردم استفاده می‌کنند. با این اهداف ۲۰ سال در تلاش هستم. در شهرهای مختلف ایران مکانی همچون تالار فردوسی ایجاد کنم تا گروهی همچون آران با استعدادهای محلی داشته باشیم که تاکنون محقق نشده است.

وی درباره اجرای اپرای مولوی در سایر شهرهای کشور گفت: قرار بود اجراهایی را در خوی و شیراز داشته باشیم اما امکانات لازم از سوی مسئولان مربوطه فراهم نشد و از اجرا منصرف شدیم.

غریب‌پور درباره آثار جدید گروه تئاتر عروسکی آران بیان کرد: موسیقی اپرای همای همایون درباره خواجوی کرمانی با خوانندگانی سالار عقیلی ضبط شده اما صاحب ندارد. امیدوارم بتوانیم این اپرا را اجرا کنیم تا ادای دینی به خواجوی کرمانی داشته باشم. همچنین به من پیشنهاد شد تا اپرایی برای هوشنگ ابتهاج بسازم که پیگیری برای ساخت آن نشد.

به گزارش ایرنا، اپرای عروسکی «مولوی» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی بهروز غریب‌پور و تهیه‌کنندگی بنیاد رودکی و گروه تئاتر عروسکی آران پس از پنج سال دوباره از ۲۲ آبان از ساعت ۱۸ در تالار فردوسی روی صحنه می‌رود.

این اپرای سومین رپرتوار تولیدی گروه تئاتر عروسکی آران برای نخستین بار در بهمن ماه سال ۱۳۸۸ و آخرین بار در سال ۱۳۹۸ روی صحنه تالار فردوسی اجرا شد.

اپرای عروسکی «مولوی» در بخش میهمان بین‌الملل در بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، شهر شیراز و کشورهایی همچون ایتالیا و امارات متحده عربی روی صحنه رفته است.

آهنگساز این اُپرا بهزاد عبدی، رهبر ارکستر ولادمیر سیرنکو و اجرای موسیقی با ارکستر ناسیونال اکراین است.

همچنین آواگران این اپرا همایون شجریان در نقش شمس، محمد معتمدی در نقش مولوی و سایر آواگران نیز محمدرضا صادقی، علی خدایی، حسین علیشاپور، ملیحه مرادی، مصطفی محمودی، مهدی امامی، عامر شادمان، مهدی جاور، سجاد پورقناد، زنده یاد اسحاق انور، کیوان فرزین، احسان نصیری، سارا رضازاده، سولماز بدری، فرهاد اسدی، علی نجفی و علی یاری هستند.

بازی دهندگان شخصیت های اپرا را نیز مرضیه ‌سرمشقی، نسیم ‌امیرخسرو، صدف ‌بیگدلی، مهرنوش ‌صادقیان، هما هدهدی، آیدا ‌کلاهی، مائده ‌مدنی، نیلوفر ساسانی، امیرحسین مکاریان، مائده ‌گل ‌علی‌پور، نیکو ‌احمدی، نگین ‌احمدی، پارمیدا نیازی، نگار حق‌فلاح، عسل صدر، ملیکا مهدوی‌زاده‌نیه، فرزانه ناظمی، ساجده غیاثی، مهسا ‌سعید، صبا مرتضوی، ساناز خیری، علی فاطمی، متین ذبحی، محمدجواد ‌امیری، سید رضا ابطحی، زهرا ‌نصراله، غنچه نادگران، سید ‌ایلیا ‌قریشی و سارا رحیمی برعهده دارند.