گروه دانش و فناوری: معصومه بخشی پور- نقش پررنگ فناوری فضایی و کاربردهای آن در زندگی روزمره مردم این فناوری را به صورت هوشمندانه ای به عنوان نمادی برای تحقق بخشی از سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و اسناد بالادستی نظام تبدیل کرده است تا ۳ مقوله امنیت، اقتدار ملی و خدمات رسانی به مردم به موازات هم از طریق این فناوری تامین شود.

فناوری فضایی امروزه به‌عنوان عامل بهبود وضع اقتصادی، رشد و افزایش توانمندی بسیاری از بخش ها از جمله حمل‌ونقل، بانکداری، ارتباطات و خدمات اینترنت، سلامت، کشاورزی و انرژی شناخته می‌شود و به همین دلیل است که اغلب کشورها در حال برنامه ریزی برای بهره گیری از ابزارهای این فناوری هستند.

در ایران نیز از سال ۸۷ و پس از پرتاب موفقیت آمیز ماهواره امید در روز ۱۴ بهمن ماه دستیابی به ابعاد مختلف صنعت فضا و کاهش وابستگی‌ها در این عرصه، در سیاستهای کلی توسعه ای نظام قرار گرفت.

در این روز که روز ملی فناوری فضایی نام گرفته است ایران با این موفقیت به جمع کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست و از آن پس همه ساله فعالان عرصه فضا در ۱۴ بهمن ماه گردهم می آیند تا ابعاد جدید نقش فناوری فضایی و کاربردهای آن برای رسیدن به آینده ای توانمند را ترسیم کنند.

هم اکنون و با نزدیک شدن به یک دهه از دستیابی به این موفقیت، حمایت از توسعه و بومی سازی این فناوری مورد توجه قرار گرفته و نخبگان فضایی کشور در کنار پیشرفت این فناوری، سعی دارند کاربرد فناوری فضایی را در بهبود زندگی مردم، ترویج کنند.

ترسیم اقتدار ملی در فناوری فضایی

برمبنای اهداف ترسیم شده در سیاستهای کلان اقتصاد مقاومتی و نیز برنامه دوم ۱۰ ساله فضایی، دستیابی ایران به ۲ ماهواره بومی عملیاتی (ساخت ماهواره سنجش از راه دور و ماهواره مخابراتی) و کاربردی کردن نتایج حاصل از خدمات این ماهواره ها با هدف تامین اقتدار و امنیت ملی و نیز کاهش وابستگی ها در این حوزه مورد تاکید قرار گرفته است.

از این رو برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای رسیدن به بلوغ صنعت فضایی در دستور کار قرار گرفت تا در نهایت نقش موثر این فناوری در ایجاد اقتصاد فضایی، ایجاد کارآفرینی، اشتغال و بهره‌وری با حضور بخش خصوصی و بکارگیری کاربردهای فناوری فضایی در زندگی مردم، ملموس شود.

در این راستا توسعه زیرساختهای لازم در کشور برای سهولت استفاده و دسترسی با کیفیت به اطلاعات ماهواره ای و تصاویر با دقت بالاتر برنامه ریزی شده است.

مجتبی سرادقی معاون فناوری فضایی سازمان فضایی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، برنامه های کشور در مسیر توسعه فناوری فضایی را تشریح کرد و گفت: مسیر توسعه فناوری فضایی کشور به سمت بومی سازی این فناوری است تا علاوه بر خدمت رسانی به مردم، مطابق با سیاستهای اقتصاد مقاومتی، امنیت و اقتدار ملی مان در این حوزه حفظ شود.

وی با اشاره به اینکه در بحث فناوری فضایی در کنار طراحی و ساخت ماهواره، به کاربردهای آن توجه ویژه ای خواهیم داشت، افزود: قصد داریم در کنار طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره و بومی سازی آن، فقط سازنده این تجهیزات نباشیم و خدمات این فناوری را برای مردم کاربردی کنیم.

کاربردهای فناوری فضایی در زندگی مردم ملموس می شود

سرادقی از فناوری فضایی به عنوان فناوری راهبردی و استراتژیک نظام جمهوری اسلامی نام برد و اضافه کرد: به موازات توسعه این فناوری، به زودی کاربردهای فناوری فضایی در زندگی مردم ملموس تر خواهد شد.

معاون سازمان فضایی ایران با اشاره به اینکه در حال حاضر بخش اندکی از آنچه که دنیا از فناوری فضایی استفاده می کند، در ایران مورد استفاده قرار می گیرد، اظهار داشت: کاربردهای فناوری فضایی به حدی است که در صورتیکه در اختیار مردم قرار گیرد، می تواند نقش پررنگی در تسهیل امور روزمره آنها ایفا کند.

وی به کاربردهای فناوری فضایی که هم اکنون به صورت ناملموس وارد زندگی مردم شده اشاره کرد و گفت: سیستم موقعیت یابی یکی از کاربردهای فناوری فضایی است که هم اکنون از طریق اپلیکیشن های موبایل، مردم از آن استفاده می کنند و مسیریابی و موقعیت یابی خود را از طریق GPS انجام می دهند.

سرادقی با بیان اینکه افزایش خروجی زمین کشاورزی، سطح زیرکشت و به طور کلی پایش محصولات ومراتع کشاورزی از دیگر کاربردهای فناوری فضایی است که از طریق ماهواره های سنجش از دور محقق می شود، افزود: در کنار آن بسیاری نمی دانند که ارتباطات شبکه بانکی کشور و تراکنش هایی که در لحظه اتفاق می افتد از طریق فناوری ماهواره های مخابراتی است و قطع لحظه ای این سیستم،  می تواند برای کشور مشکلات جدی بوجود آورد.

معاون سازمان فضایی ایران، به کاربرد فناوری فضایی در صنایع شیلات اشاره کرد و گفت: دیتایی که از ماهواره های سنجش از دور به دست می آید می تواند ماهیگیران را برای یافتن محل تجمع ماهی ها در دریا کمک کند. به طور کل تمامی شبکه‌های ارتباطی وسایل دریایی، از طریق این فناوری قابل رصد خواهد بود.

وی افزود: با استفاده از فناوری ماهواره مخابراتی نیز ارتباط رسانی به مناطق صعب العبور و نیز در زمان وقوع بحران مانند زلزله و سیل، صورت می گیرد. شناسایی مناطق سیل زده، پایش دریاچه ها و خشکی های کشور و نیز پیش بینی های هواشناسی از طریق فناوری ماهواره انجام می شود و به طور کل کاربردهای فناوری گستره بسیار زیادی دارد.

سرادقی با بیان اینکه حتی هم اکنون کشورهای توسعه یافته به دنبال راهکاری برای باخبرشدن از زمان زلزله از طریق فناوری ماهواره هستند، تصریح کرد: به طور کل از تصاویری که ماهواره ها از ارتفاع ۶۰۰ کیلومتری سطح زمین ارسال می کنند می توان بی نهایت اطلاعات و دیتا به دست آورد.

ایران ۱۴۰۴ در اختیار فناوری بومی فضایی

وی با تاکید براینکه تمامی این کاربردها باید از طریق بومی سازی فناوری فضایی در اختیار مردم قرار گیرد افزود: به این ترتیب محدودیتی در ارائه خدمات ایجاد نخواهد شد و زمان دریافت اطلاعات ماهواره ای با مدیریت کشور، به سرعت صورت می گیرد.

دبیر روز ملی فناوری فضایی، گفت: از سال ۸۷ که با پرتاب ماهواره امید در روز ۱۴ بهمن ماه توسعه فناوری فضایی در کشور کلید خورد و روز ملی فناوری فضایی شکل گرفت، روز به روز شاهد پیشرفت این فناوری هستیم. هم اکنون نیز توسعه کاربردهای فناوری فضایی به صورت بومی سازی در دستورکار قرار دارد.

وی با بیان اینکه هم اکنون کاربردهای فناوری فضایی به صورت کم و بیش در اختیار مردم قرار دارد افزود: در صورت فرهنگسازی و مطالبه جامعه، دولت و مردم از سازمانها، این فناوری بسیار کاربردی تر و ملموس تر خواهد بود.

این مقام مسئول در سازمان فضایی ایران با تاکید بر لزوم حرکت به سمت بومی سازی ماهواره های سنجشی و مخابراتی گفت: تا زمانی که مدیریت این ماهواره ها در اختیار خودمان نباشد، تصاویر دیرتر به دستمان می رسد و حق انتخاب برای دریافت تصاویر ماهواره ای را آنطور که باید، نخواهیم داشت.

معاون فناوری فضایی سازمان فضایی گفت: برنامه ریزی ۱۰ ساله دوم فضایی کشور، مربوط به کاربردی کردن «فناوری بومی فضایی» در زندگی مردم تا سال ۱۴۰۴ می شود و این هدف محقق نخواهد شد مگر اینکه در کنار قراردادن ماهواره بومی در مدار زمین، استفاده از کاربردهای این فناوری نیز فرهنگسازی شود.

استارتاپها به صنعت فضایی وارد می شوند

سرادقی با بیان اینکه فناوری فضایی باید به یک نیاز روزمره در زندگی تبدیل شود و برای رسیدن به این هدف نیازمند فرهنگسازی هستیم، خاطرنشان کرد: برای رفع این نیاز اپلیکیشنهای حوزه فضا و استارتاپها می توانند به میدان بیایند. در این راستا امسال در روز ملی فناوری فضایی، سازمان فضایی نیز موضوع شناسایی و حمایت از ایده های استارتاپی حوزه فضا را در قالب گردهمایی استارتاپهای فضایی در دستور کار قرار داده است.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون با کشورهایی که از تصاویر ماهواره ای برای کاربردهای اولیه زندگی استفاده می کنند، فاصله داریم تاکید گرد: برای مثال گوگل روزانه از طریق تصاویر ماهواره ای میلیون ها دلار ثروت خلق می کند. این امکان در کشور ما نیز با توجه به دانش فنی متخصصان و نخبگان دانشگاهی در حوزه های مختلف علوم فضایی، برق و الکترونیک و ورود ایده های استارتاپی در این عرصه، دور از ذهن نیست.

به گزارش مهر، شواهد نشان می دهد که مردم بدون آنکه متوجه باشند به صورت روزانه از امکانات فناوریهای فضایی بهره می برند و در صورتی که این امکانات با استفاده از نرم افزارهای کاربردی و اپلیکیشنها افزایش یابد، مردم نیز به استفاده از این کاربردها تمایل نشان می دهند.

از آنجایی که اهمیت فناوری فضایی درجهت توسعه اقتصادی کشور و سهولت زندگی مردم به یک راهبرد تبدیل شده است، علاوه بر برنامه ریزی های کلان دولت برای ارتقای این فناوری، نیاز است که بخش خصوصی و استارتاپها نیز در فعالیتهای متنوع فناوری فضایی حضور یابند تا خدمات حاصل از این فناوری در زندگی روزمره مردم، کاربردی‌تر شود.