بازار ارز همچنان بی سر و سامان است. بسیاری هم بر این باورند که این بازار اکنون هنوز هیجانی است و نمی توان خیلی هم اعداد و ارقامی را که در آن رد و بدل می‌شود، جدی گرفت. صبح به صبح عده‌ای کمی بالاتر از چهارراه استانبول در نقطه ای میدان مانند جمع می‌شوند تا بلکه در آشفته بازار ارز، به نان و نوایی برسند. شاید هم در میان آنها، یکی از همان جمشید بسم‌الله هایی باشد که محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور در دولت محمود احمدی‌نژاد، دست آخر، همه کاسه و کوزه‌های بازار ارز را بر سر او شکست و سوءمدیریت‌های دولتی گردن او انداخت.

گویا بازار ارز تنها منتظر یک جرقه بود؛ جرقه‌ای که قیمت را به یکباره بالا برد و فنر فشرده ارز – که دولت یازدهم و دوازدهم بارها وعده کرده بود نوسانش را مدیریت و قابل پیش بینی خواهد کرد- چنان رها شده که کسی نمی داند تا کجا نوسان می‌کند و دامنه نوسانش چطور خواهد بود. همین اواخر بود که قیمت ۵ هزار تومانی برای یورو به یک موضوع جالب تبدیل شده بود و کسی تصورش را نمی‌کرد که قیمت تا مرز ۶۰۰۰ تومان هم پیش رود و هنوز هم کسی نمی‌داند آینده قیمت ارز در روزهای پیش رو چه خواهد بود.

داستان هر چه که باشد، باید دید که چه کسانی از بازار ارز منتفع می‌شوند و تا کجا می‌خواهند این بازی را ادامه دهند. به هرحال واقعیت آن است که بازار ارز نباید به این شکل پیش رود و این قیمت‌هایی که در آن دست به دست می‌شود، اصلا نرخ واقعی نیست. در این میان چندین سناریو مطرح است و افرادی نامشان در بازار ارز زبان به زبان می چرخد و گمانه‌زنی فعالان بازار ارز، از نقش آفرینی آنها در بالا رفتن قیمتها حکایت دارد.

سناریوی اول: نبض بازار ارز در دست موتورسیکلت‌سواران!

واقعیت آن است که هنوز هم، بانک مرکزی و دولت، بزرگترین عرضه کنندگان ارز در بازار  ایران به شمار می‌روند و آنها هستند که می توانند بازار را کنترل کنند. صرافی‌هایی هم که در چارچوب کار می‌کنند و اندکی دلشان برای مردم می‌تپد، همین انتظار را دارند و می‌گویند اگرچه ممکن است که در کوتاه مدت، بالا رفتن نرخ دلار آنها را در کاسبی‌شان منتفع کند، اما به هرحال در درازمدت این هیجانات و آشفته‌بازار ارزی، روند کار سالم آنها را هم دچار مشکل کرده و  برگ برنده را بدست افرادی می‌دهد که دلال اصلی بازار هستند و سودشان در همین کاسبی‌هایی است که معمولا یک بار در سال برایشان فراهم می کنند.

نبض دلالی‌ها در بازار ارز را شاید بتوان در گذری کوتاه از کنار پاساژ افشار و سبزه‌میدان متوجه شد. به این معنا که هر زمان که این گذر شلوغ‌تر باشد، به خوبی می توان حضور دلالان را در بازار ارز دید و هر زمان که خبر خاصی در بازار ارز نباشد و قیمتها به صورت عادی، روند منطقی خود را طی کند، این میدان هم خلوت خواهد بود.

این روزها اما حجم دلالی در بازار ارز آنقدر بالا است که حال و روز آن را می‌توان از حجم موتورسیکلت‌ها و موتورسوارهایی که در حاشیه خیابان فردوسی پارک شده است، به خوبی دید. مردانی که موتورهای خود را گوشه ای رها می‌کنند و به ازدحام دلالان و واسطه‌ها در بازار ارز که مقابل پاساژ افشار جمع شده‌اند، می‌پیوندند!

سناریوی دوم: ذخایر کافی، اما دلار همچنان در پستوها!

در این میان، فعالان اقتصادی و کارشناسان بانکی بر این باورند که ذخایر بانک مرکزی کاملا کافی است و اکنون، وقت آن رسیده که طبق روال همه ایام سال، بخشی از آن وارد بازار شود و قیمت ها را کنترل نماید. این همان چیزی است که اکنون از بانک مرکزی انتظار می‌رود.

پویا جبل عاملی، کارشناس مسائل بانکی در گفتگو می‌گوید: وضعیت امروز کشور همانند دوران تحریم نیست و ایران درآمدهای دلاری خود را دارد، ضمن اینکه افزایش قیمت نفت را هم شاهد هستیم که این امر می تواند بر روی نرخ آتی ارز اثرگذار باشد، بنابراین بهترین راهکار آن است که شرایط را برای مردم توضیح داد؛ حتی اگر شرایط مناسب هم باشد، ولی مردم فکر کنند که اوضاع بازار ارز مساعد نیست، رفتار آنها اثر خود را در بازار خواهد داشت و به همین دلیل باید از هیجانات جلوگیری کرد.

وی می‌افزاید: اگر امروز را نگاه کنیم مشخص است که با مدیریت انتظارات از سوی بانک مرکزی و ثبات در نرخ می توان بازار را آرام کرد؛ اما عدد مشخصی به عنوان حباب ارز برای آن اعلام کرد؛ این در شرایطی است که ذخایر بانک مرکزی می تواند بازار را کنترل کرده و قیمت را به پایین تر از این سطوح برساند و این توانایی کاملا مشهود است.

جبل عاملی افزود: بانک مرکزی باید نوسانات و هیجانات را کنترل کرده و البته سیاستگذاران و سیاستمداران دریابند که باید عوامل ریشه ای را در بازار ارز و نرخ ارز اصلاح نمایند.

اینها در شرایطی است که ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی هم روز گذشته در پاسخ به سوالیاعلام کرده بود که ذخایر بانک مرکزی در حد بسیار مناسبی است و جای نگرانی از این بابت وجود ندارد؛ البته قیمت نفت افزایش پیدا کرده و درآمدهای ارزی نیز هم اکنون بالا رفته و در وضعیت مناسبی قرار دارد؛ بنابراین جای هیچ گونه نگرانی در بازار ارز وجود ندارد و قطعا طی روزهای آینده نرخ ارز کاهش خواهد یافت.

بر این اساس بانک مرکزی اکنون ذخایر کافی در اختیار دارد و به نظر می‌رسد منتظر تصمیم و فرمان دولت باشد تا بخشی از این ذخایر را وارد بازار ارز کرده و بازار را سامان دهد؛ کما اینکه همواره چنین رفتار و برخوردی از سوی بانک مرکزی توانسته بازار را کنترل نماید. اما اکنون مشخص نیست که چه دلایلی، عرضه ارز مداخله ای در بازار را قطره چکانی کرده است  و چه دلیلی وجود دارد که بازار ارز، چنین اوضاعی پیدا کرده است.

توزیع ارز مداخله‌ای چرا کم شد؟

 دولت به عنوان عرضه کننده اصلی ارز در بازار داخلی، همواره و در تمام ایام سال از طریق عرضه ارز مداخله ای قیمت را کنترل می کند. اما اخیرا عرضه ارز مداخله ای به شدت کاهش یافته است و ارزی که عرضه شده، تنها در میان صرافی‌های مجاز تضامنی، توزیع شده است و برای هر صرافی، یک بار و در بسته‌های ۵۰ هزارتایی بوده است.

ضمن اینکه قیمت عرضه شده نزدیک به سطوح قیمتی دلار فردایی بوده است. به گفته فعالان بازار ارز، معامله‌گران ارزی با جوسازی پیرامون شیوه عرضه بازارساز به سرعت قیمت دلار را از سطح ۴ هزار و ۵۰۰ تومان عبور دادند، امری که میزان هیجانات ارزی را بالاتر برد. تفسیر این دسته از معامله‌گران از شیوه عرضه آن بود که دولت خود تمایل به رشد قیمت دارد.

در این میان، محدود کردن عرضه به بازیگران مجاز و میزان حجم آن در بسته‌های ۵۰ هزارتایی به جای بسته‌های ۱۰۰ هزارتایی از جمله نشانه‌هایی بود که دلالان برای استدلال خود بیان می کنند. البته بیشترین تاکید آنها بر نوع قیمت‌گذاری است. این دسته اعتقاد دارند، دولت با عرضه ارز در نزدیک ۴ هزار و ۵۰۰ تومان، سیگنال افزایش قیمت را به بازار داد. البته توجیه بازیگران بازارساز ااین است که اگر قیمت دلار در سطوح پایین‌تری اعلام می‌شد، میزان تقاضای کاذب در بازار به شدت بالاتر می‌رفت.

به هرحال باید منتظر ماند و دید که در روزهای آینده، ارز چه سرنوشتی پیدا می‌کند و آیا دولت فتیله قیمت را پایین خواهد کشید یا نه؛  اگرچه بسیاری بر این باورند که قیمت حتما کاهش خواهد یافت و دلار بزودی متعادل شدن قیمت را تجربه خواهد کرد.