این درحالی است که در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته دنیا کارورزی به عنوان یک حلقه مهم از تربیت دانشجویان برای بازار کار به حساب می‌آید. به طوری که بزرگترین و بهترین دانشگاه‌های دنیا از قبیل دانشگاه هاروارد و یا MIT و استنفورد با شرکت‌های بزرگ در زمینه کارآموزی قرارداد می‌بندند و تمامی این دانشجویان نیز کارآموزی را به عنوان یکی از موثرترین گام‌ها در آماده سازی خود برای ورود به فضای کسب‌وکار می‌دانند.

بررسی ها نشان می دهند که دانشگاه ها به عنوان سازمان های پیچیده ای همواره تربیت متخصصان جامعه در رشته های گوناگون را بر عهده داشته اند و با در اختیار داشتن امکانات وسیع، انبوه دانشجویان و پژوهشگران و ابزار تحقیقاتی در زمینه های مختلف کمک شایانی به پیشبرد تمدن بشری نموده اند، لیکن بیکاری باعث می شود که سرمایه گذاری های انجام شده برای تریبیت نیروی انسانی ماهر، دست کم برای مدتی بلااستفاده باقی بماند.

یکی از دلایل عمده بیکاری فارغ التحصیلان نارسایی در آموزش های تجربی و کاربردی مناسب در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی می باشد و دانشگاه ها باید بر موضوع تجربه عملی و مهارت آموزی و تدریس رشته ها و دروسی که مورد نیاز بازار کار باشد تمرکز نمایند

توجه بیش از پیش به مساله توانمدسازی دانش آموختگان نه تنها می تواند در توسعه بخش صنعت کشور تاثیرگذار باشد بلکه می تواند در بهبود بازار کار و اشتغال آنان نیز تاثیر مثبتی بر جای بگذارد.

هدف طرح کارورزی تربیت و تامین نیروی انسانی ماهر و کارآمد از راه پرورش توانمندی ها و مهارت های مورد نیاز بازار کار در دانش آموختگان است. عمده ترین ویژگی این طرح اجرای آموزش های مهارتی بر مبنای استانداردهای حرفه و شغل مرتبط در صنعت، خدمات و کشاورزی است. کارورزی یک تجربه آموزشی است که به موجب آن یک دانش آموخته به صورت موقت یا در یک دوره زمانی معین در یک موقعیت کاری به سر می برد.

تجربه عملی کار کردن بر روی پروژه‌های واقعی بدون داشتن مسئولیت بالا

‌دانشجویان معمولا در دانشگاه‌ها هرگز بر روی پروژه‌های واقعی کار نمی‌کنند و شرایط انجام و یا کار کردن در دنیای واقعی را نمی‌دانند. از طرفی هم زمانی که بلافاصله استخدام می‌شوند خود را مسئول انبوهی از وظایفی می‌بینند که قبلا آنها را انجام نداده اند و یا اطلاعی در مورد آنها نداشته‌اند. در دوره کارورزی فرصتی ایجاد می‌شود تا کارآموز با قرارگرفتن در کنار یک متخصص باتجربه از شرایط انجام وظایف و انجام پروژه‌های واقعی مطلع شود و در آینده بتواند اینگونه مسئولیت ها را به خوبی انجام دهد.

یادگیری مهارت‌هایی که هیچ‌وقت در دانشگاه‌ها به دانشجویان آموزش داده نمی‌شوند.

امروزه سازمان‌ها، مخصوصا شرکت‌های خصوصی به دلیل اینکه نیاز دارند تا از هزینه‌های خود بکاهند و فرصت حضور در بازارهای رقابتی امروز را داشته باشند، معمولا خیلی سریع خود را با آخرین روند‌های تکنولوژی و مهارتی در زمینه تخصصی خود همگام می‌سازند. از طرفی به دنبال این هستند تا بتوانند بهترین افراد را برای استخدام در شرکت خود آموزش دهند. این مساله فرصت بسیار خوبی برای کارآموزان جهت یادگیری این مهارت‌ها می‌دهد که قبلا در دانشگاه به آنها یاد داده نشده است. کارآموز با شرکت در دوره کارورزی قبل از اینکه به طور رسمی در شرکت و یا سازمانی استخدام شود فرصت این را خواهد داشت تا اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد آن صنعت و همچنین فضای کسب‌وکار به دست آورد. این موضوع به انتخاب نهایی کارورز در شرکتی که می‌خواهد در آن کار کند بسیار کمک خواهد کرد.

راه‌اندازی یک استارتاپ!

طرح کارورزی یک فرصت عالی برای یادگیری عملکرد‌های یک کسب‌وکار و صنعت می‌باشد. همچنین فرصت ایجاد ارتباط های حرفه‌ای نیز فراهم می‌کند که می‌تواند در آینده برای استارتاپ بسیار مفید باشد. از طرفی کارورز مشکلات و نیاز‌های صنعت را می‌تواند به خوبی درک کند که به ساخت و توسعه محصول و یا خدمات مورد نیاز آن بازار می‌تواند بسیار مفید باشد.

طرح کارورزی از جمله طرح‌های وزارت کار برای ایجاد اشتغال گسترده در کشور است که پس از مطالعه و تلاش بی وقفه و کار کارشناسی بسیار عملیاتی شده است. این طرح ابتدا در سه استان  گلستان، قزوین و کردستان اجرا شد و تجربه اجرای این طرح در سه استان مذکور حکایت از آن داشت که ۷۰ درصد افرادی که در قالب این طرح جذب بازار کار شدند توسط کارفرمایان در شغل خود ماندگار شدند.

طرح اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار تحت عنوان «طرح کارورزی» به عنوان یکی از طرح‌های اشتغالزای دولت اجرا شده است که بر اساس آن متقاضیان در یک دوره ۴ تا ۶ ماهه به واحدهای متقاضی جذب نیروی کار (واحدهای پذیرنده کارورز) معرفی می‌شوند تا پس از اتمام دوره کارورزی در صورت تمایل کارفرما این افراد جذب واحد مربوطه شوند. در قالب طرح کارورزی علاوه بر مشوق‌های بیمه‌ای دولت برای کارفرمایان، کارورزان در دوران طی کارورزی خود مشمول یک سوم دستمزد مصوب شورای عالی کار خواهند شد.

در بحث کارورزی بیمه تامین اجتماعی مدنظر نیست بلکه فرد تحت پوشش بیمه حوادث قرار می گیرد چرا که فرد کار رسمی انجام نمی‌دهد و خدمات کامل ارائه نمی‌کند به همین دلیل پس از اتمام کارورزی و در صورت استمرار کار نزد کارفرما، مشمول بیمه تامین اجتماعی می‌شود.

همچنین در این طرح معافیت بیمه‌ای برای کارفرمایان وجود ندارد بلکه برای کمک به تامین بخشی از هزینه‌های بیمه نیروی کار و کاهش هزینه بیمه نیروی کار جدید الورود مشوق‌هایی پیش بینی شده است  به این صورت که در جریان تدوین لایحه برنامه ششم توسعه و به پیشنهاد وزارت کار، دولت طرح کارورزی را تحت عنوان معافیت بیمه‌ای کارفرمایان در صورت جذب فارغ التحصیلان دانشگاهی در لایحه گنجاند و نمایندگان مجلس نیز در جلسه رسیدگی به جزییات لایحه برنامه ششم توسعه و در بخش اصلاح مواد ارجاعی از کمیسیون تلفیق برنامه، ماده ۸۶ برنامه را به شکلی به تصویب رساندند که بر طبق آن برای ترغیب کارفرمایان و کارآفرینان بخش خصوصی، آن دسته از کارفرمایانی که نسبت به جذب فارغ ‌التحصیلان دانشگاهی با مدرک حداقل کارشناسی، به صورت کارورزی اقدام کنند از پرداخت سهم بیمه کارفرما برای مدت دو سال از تاریخ شروع به کار معاف می‌شوند.

در حال حاضر نقدهایی به طرح کارورزی وارد می‌شود از جمله اینکه تناسب کمتری بین رشته‌های دانشگاهی با مشاغل بازار کار وجود دارد و چنانچه طرح کارورزی در سطح وسیع برای همه مشاغل در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها اجرایی شود، احتمال سوء استفاده زیاد است. همچنین طی این طرح کارفرمایان در دوره کارورزی موظف به بیمه تامین اجتماعی نیستند در حالی که بیمه تامین اجتماعی جزو قوانین آمرانه است و این تناقض مشخص این طرح با قوانین می باشد

از سوی دیگر برخی کارفرمایان که منتظر کاهش هزینه عوامل تولید هستند، نیروی با سابقه خود را به بهانه استفاده از نیروی کار ارزان و جوان اخراج می‌کنند و این امر موجب افزایش بیکاری می‌شود به همین دلیل با توجه به شرایط فرهنگی کشور و عدم نظارت کافی بر این موضوع، نمی‌توان انتظار داشت که طرح کارورزی موجب اشتغال دائم برای کارورزان شود.

مساله دیگر این است که طرح کارورزی هیچ گونه حقی برای کارورز و تعهدی برای واحدهای پذیرنده به منظور جذب و استخدام موقت و شمولیت قوانین کار و تامین اجتماعی ایجاد نمی کند و حضور کارورز در واحد پذیرنده صرفا برای آموزش عملی خواهد بود و واحد پذیرنده مجاز به واگذاری وظایف شغلی به کارورز نمی باشد.

هر چند باید خاطرنشان کرد واحدهای پذیرنده در صورت به کارگیری و جذب کارورزان مقطع کارشناسی و بالاتر از مزایای پرداخت ۱۰۰ درصد حق بیمه سهم کارفرما توسط دولت به مدت دو سال بهره مند می شوند که یک بسته تشویقی در راستای جذب دانش آموختگان توسط کارفرمایان است.

مینا ظفری