ترامپ در ریاض: نمایش به جای محتوا
به گزارش واحد بین الملل خبرگزاری صبح اقتصاد تاکید ترامپ بر موضوعات هسته‌ای و تهدید به فشار حداکثری، نشانه‌هایی از بازگشت به ادبیات مقابله‌جویانه به جای همکاری را در خود دارد.اما سخنرانی ترامپ، علاوه بر اینکه نوعی بازگشت به ادبیات قدیم است، فاصله‌ای را نشان می‌دهد که میان تحلیل‌های منسوخ واشنگتن با واقعیت‌ها و تحولات جدید در سراسر غرب آسیا و شمال آفریقا وجود دارد.
سخنان ترامپ در ریاض: دور از واقعیت
سخنرانی ترامپ که در «مجمع سرمایه‌گذاری جهانی» انجام شد، به طرز عجیبی به جای آنکه بر موضوعات اقتصادی متمرکز باشد، بر تهدید و خصومت‌سازی منطقه‌ای تمرکز داشت. ترامپ با تعریف و تمجید از عربستان سعودی و همزمان انتقاد تند از ایران، همان دوگانۀ «متحدان خوب در مقابل بازیگران بد» را ترسیم کرد. این روش که مربوط به دوران جنگ سرد است، در دنیای چندوجهی و مذاکره-محورِ امروز، کاربرد زیادی ندارد و از اهمیت آن کاسته شده است.
درست در مقابل این شیوه، ایران به طور پیوسته نشان داده است که برای همکاری‌های منطقه‌ای، آمادگی دارد. ابتکار صلح هرمز (HOPE) می‌تواند نمونه‌ای از آمادگی تهران برای همکاری امنیتی منطقه‌ای باشد. در حالی که ایران راه حل‌های دیپلماتیک را دنبال می‌کند، سیاست ترامپ، ترویج قطبی‌سازی است.
فراموشی گزینشی در مسائل هسته‌ای
تاکید ترامپ بر ممانعت از آنچه دست‌یابی ایران به سلاح اتمی می‌نامد، چشم‌پوشی بر برخی واقعیت‌ها است. ایران، پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را امضا کرده و بر الزامات آن پایبند است. رهبری ایران، با صدور فتوایی، ساخت یا استفاده از سلاح‌های اتمی را ممنوع اعلام کرده و این چیزی است که ایران را از کشورهای دیگر در منطقه متمایز می‌کند.
علاوه بر این، برجام که قراردادی بین‌المللی برای تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای ایران شمرده می‌شد را تهران برهم نزد، بلکه خود ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و تصمیم گرفت ایالات متحده را به صورت یکجانبه از آن خارج کند. این‌گونه خرابکاری‌های دیپلماتیک، نه‌تنها اعتبار ایالات متحده را مخدوش کرد، بلکه به سال‌ها مذاکرات چندجانبه نیز آسیب رساند.
همزمان، برخی قدرت‌های منطقه‌ای که جاه‌طلبی‌های مبهم در عرصه اتمی دارند، هرگز موضوع بازرسی‌های اتمی و فشار سیاسی نبوده‌اند. این، تعریف دقیقِ استاندارد دوگانه است.
فشار حداکثری و هزینه‌های انسانی
پشت تکیه کلام‌های ترامپ، پیامدهایی نهفته است. آنچه او «فشار حداکثری» می‌نامد، ایران را گاه در تامین دارو و برخی اقلام خوراکی در تنگنا قرار داده است. این وضعیت، مستقیما به مردم عادی و نه به تصمیم‌گیران، آسیب وارد می‌کند.
با این وجود، چنین روش‌های زورگویانه‌ای، ایالات متحده را به هدفش نزدیک نکرده است. این روش‌ها فقط باعث افزایش بی‌اعتمادی، مقاومت و تلاش برای خودکفایی می‌شود.
منطقه‌ای که بدون اجازه از ترامپ، کارش را می‌کند
احتمالا مهم‌ترین نکته در سخنرانی ترامپ، این بود که نشان داد او به تحولات اخیر منطقه، به‌ویژه به تنش‌زدایی میان تهران و ریاض در سال ۲۰۲۳، بی‌توجه بوده است. این دو قدرت منطقه، در اقدامی کم‌سابقه که نشانه عملگرایی آنان است، تصمیم گرفتند روابط خود را احیا کنند، تنش‌ها را کاهش دهند و منافع دوجانبه را بر دخالت‌های خارجی ترجیح بدهند. این اقدام، دقیقا نقطه مقابل ادبیاتی است که ترامپ کوشید در ریاض احیا کند.
افزون بر این، حرکت منطقه به سوی همکاری‌های سیاسی و اقتصادی با چین، روسیه و قدرت‌های دیگر، تلاش ترامپ برای برتری آمریکا را احتمالا تضعیف خواهد کرد. کشورهای غرب آسیا، دیگر مدیون واشنگتن نیستند. این کشورها به روش خود با قدرت‌های جهان ارتباط برقرار می‌کنند.
سخنرانی انتخاباتی در لباس سیاست خارجی!
البته باید توجه داشته باشیم که سخنرانی ترامپ در ریاض، بیش از آنکه از نظر سیاست بین‌المللی اهمیت داشته باشد، برای تقویت پایگاه رای او در داخل آمریکا اهمیت دارد. شاید حتی مخاطبان اصلی ترامپ، نه حاضران در سالن یا رهبران منطقه، بلکه رای‌دهندگان آمریکایی بوده‌اند که به شعار ملی‌گرایانۀ «اول آمریکا» اقبال نشان داده‌اند.
کاری که ترامپ کرد، در واقع، صدور سیاست داخلی آمریکا به کشور خارجی بود.
سخن پایانی
سخنان ترامپ در ریاض، اگرچه برای تیتر شدن در رسانه‌ها جذاب است، اما هیچ چیز تازه‌ای به منطقه‌ای که به دنبال گذار از خصومت است، اضافه نمی‌کند. سیاست خارجی ایران بر اصول حاکمیت ملی، اخلاق اسلامی و همکاری منطقه‌ای استوار است و نمایش‌های عجولانه در آن نقشی ندارد.
جهان، به‌ویژه غرب آسیا و شمال آفریقا، به جای تکیه زدن بر سیاست‌های شکست‌خورده و قدیمی، نیازمند ارتباطات سیاسی، همکاری اقتصادی و پرهیز از گفتمان‌های منسوخ است. ایران آماده همکاری از موضع برابر با همه کشورها است و صلح، امنیت و شکوفایی جمعی را دنبال می‌کند.
زمان برای گذار فرا رسیده است.
** وینسنت هوپر، استاد دانشگاه مدیریت جهانی، دوبی
- منبع خبر : ایرنا
