تنش های روسیه و مولداوی؛ کیشیناو اروپایی می شود؟

به گزارش واحد بین الملل خبرگزاری صبح اقتصاد روابط روسیه و مولداوی در سال های اخیر و به ویژه پس از آن که کیشیناو در سال ۲۰۲۲ به طور رسمی درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را ثبت کرد، به تیرگی گرویده است. مقامات مولداوی بارها برای ایجاد فاصله بیشتر از مسکو و نزدیک شدن به بروکسل اتهاماتی را مبنی بر دخالت روسیه در امور داخلی و انتخاباتی این کشور مطرح کرده اند.

در همین حال مقامات روسی نیز بارها تاکید کرده اند که هیچ قصدی برای دخالت در امور داخلی مولداوی ندارند.

علل اصلی اختلافات مسکو و کیشیناو تنها در این اتهامات خلاصه نمی شوند، بلکه ریشه ای عمیق تر دارند و به دوران فروپاشی جماهیر شوروی باز می گردند.

ترانس نیستریا؛ شروعی برای ایجاد اختلافات

مولداوی که کشوری کوچک و محصور در خشکی در اروپای شرقی است، مساحتی حدود ۳۴ هزار کیلومتر مربع دارد و با اوکراین و رومانی هم مرز است. منطقه «ترانس نیستریا» بخشی از شرق کشور مولداوی و در همسایگی اوکراین است.

اکثر جمعیت ۴۷۰ هزار نفری این منطقه به زبان روسی صحبت می کنند، اگرچه ساکنان این بخش خود را از نظر قومی مولداویایی، اوکراینی یا روسی معرفی می کنند.

در سال ۱۹۸۹ اقدام برای تبدیل زبان مولداویایی به زبان رسمی مولداوی، زمانی که هنوز این منطقه بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود، مردم ترانس نیستریا را نگران کرد و در نهایت این منطقه در سال ۱۹۹۰ اعلام استقلال کرد و درگیری هایی به دنبال آن آغاز شد. با ادامه درگیری ها، نبرد در مارس ۱۹۹۲ (اسفند ۱۳۷۰) شدت گرفت و تا آتش بس در ژوئیه (تیر و مرداد) ادامه یافت؛ درگیری هایی که تخمین زده شدت بیش از ۷۰۰ کشته بر جای گذاشت.

در پی این نبردها، به عنوان بخشی از توافق آتش بس، گروهی از نیروهای روسی تحت عنوان نیروهای حافظ صلح در ترانس نیستریا باقی ماندند. براساس سیاست امنیتی روسیه این کشور حق دارد از جمعیت های قومی روس در سراسر جهان محافظت کند. مولداوی این حضور را اشغال غیرقانونی می‌داند. این موضوع باعث شده مولداوی نتواند حاکمیت کامل بر خاک خود داشته باشد و یکی از اصلی‌ترین علل تنش این کشور با روسیه در همین ارتباط است.

از آن زمان، ساکنان منطقه ترانس نیستریا اصرار دارند که به دلیل اعلام استقلال در سال ۱۹۹۱، دیگر بخشی از کشور مولداوی نیستند.

تلاش مولداوی برای پیوستن به اتحادیه اروپا

مولداوی از زمان استقلالش بارها تلاش کرده است تا به اتحادیه اروپا نزدیک شود و از روسیه فاصله بگیرد. این موضوع برای مسکو که مولداوی را بخشی از حوزه نفوذ خود می‌داند، تهدید به حساب می‌آید. روسیه نگران است اگر مولداوی به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) یا اتحادیه اروپا بپیوندد، نفوذش در منطقه کاهش پیدا کند و امنیتش به خطر بیفتد.

«مایا ساندو» رئیس‌جمهوری مولداوی در سال ۲۰۲۲ و پس از آغاز جنگ اوکراین به طور رسمی روابط خود با مسکو را قطع و درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را ثبت کرد.

وی در همین ارتباط در ۱۸ شهریور در سخنانی در جمع نمایندگان پارلمان اروپا در استراسبورگ، اعلام کرد که کرملین تمام ابزارهای جنگ ترکیبی (هیبریدی)، از جمله کارزارهای اخبار نادرست، حملات سایبری و دستکاری انتخابات را علیه مولداوی به کار گرفته است.

وی با اشاره بر این که کشور تنها با تنها با پیوستن به اتحادیه اروپا در مقابل روسیه دوام می‌آورد، مدعی شد: «مسیر اروپایی ما صرفا مساله ارزش‌ها نیست، بلکه موضوع بقا است.»

ساندو گفت که اعتقاد دارد کشورش در خط مقدم تهدیدهای روسیه قرار گرفته است و به طور حتم مسکو تلاش خواهد کرد در انتخابات آتی این کشور دخالت کند، همان‌طور که در همه‌پرسی سال گذشته درباره عضویت در اتحادیه اروپا نیز نقش داشته است.

وی افزود: «هدف روسیه روشن است؛ تصرف مولداوی از طریق صندوق رای، استفاده از ما علیه اوکراین و تبدیل کشورمان به سکوی حملات هیبریدی علیه اتحادیه اروپا.»

با این حال، روند الحاق مولداوی به اتحادیه اروپا با موانعی از جمله «ویکتور اوربان» نخست وزیر مجارستان روبه‌روست که بارها تهدید کرده این روند را مسدود خواهد کرد.

ادعای مولداوی مبنی بر دخالت روسیه در امور داخلی این کشور

«مایا ساندو» هفته گذشته و در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی در مولداوی، ضمن هشدار به شهروندان این کشور در ارتباط با اقدامات مداخله جویانه کرملین، در یک پیام ویدیویی مدعی شد که حاکمیت، استقلال و آینده اروپایی مولداوی به دنبال تلاش‌های روسیه برای دخالت در روندهای دموکراتیک در داخل این کشور، در معرض خطر قرار گرفته است.

ساندو در همین ارتباط گفت: «کرملین صدها میلیون یورو خرج می‌کند تا صدها هزار رأی را در انتخابات پارلمانی بخرد، در همین حال نیز به صدها نفر برای ایجاد بی‌نظمی، خشونت و ترساندن مردم پول می دهد.»

رئیس جمهوری مولداوی هشدار داد که اگر روسیه موفق به اعمال کنترل بر این کشور شود، پیامدهای آن هم برای کیشیناو و هم برای کل منطقه خطرناک خواهد بود.

رسانه محلی NewsMaker در گزارشی اعلام کرد که ۷۴ نفر به اتهام توطئه برای ایجاد ناآرامی در جریان انتخابات پارلمانی که قرار است ۲۸ سپتامبر(۶ مهر) برگزار شود، بازداشت شده اند.

گزارش ها حاکی از آن است که مظنونان این پرونده به همکاری با سرویس‌های اطلاعاتی روسیه برای سازمان‌دهی بی‌نظمی‌های گسترده در دوران انتخابات متهم هستند.

«ولادیمیر زلنسکی» رئیس جمهوری اوکراین نیز در سخنرانی خود در هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل با اشاره به تهدید روسیه علیه مولداوی، هشدار داد که مولداوی می‌تواند هدف بعدی روسیه باشد.

رئیس جمهوری اوکراین گفت: حمایت از ثبات مولداوی هزینه کمی دارد، اما نادیده گرفتن آن بهای سنگینی برای اروپا خواهد داشت.

در همین حال «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین در واکنش به اتهام رئیس‌جمهوری مولداوی درباره دخالت در انتخابات پارلمانی این کشور گفت: این اظهارات مبتنی بر واقعیت نیست.

پسکوف ضمن تأکید بر اینکه روسیه در امور داخلی سایر کشورها دخالت نمی‌کند، از اینکه حقوق شهروندان مولداوی ساکن در روسیه برای مشارکت در انتخابات با محدودیت‌هایی مواجه شده است، ابراز تأسف کرد.

نتایج انتخابات مولداوی؛ کیشیناو به بروکسل نزدیک تر شد

حزب حاکم «اقدام و همبستگی» (PAS) مولداوی به رهبری «مایا ساندو» رئیس جمهوری این کشور روز یکشنبه با کسب ۴۹.۶ آرا در انتخابات پارلمانی به پیروزی رسید.

این پیروزی در حالی صورت گرفت که کمیسیون مرکزی انتخابات مولداوی پیشتر حزب روس گرای «قلب مولداوی» را از شرکت در این انتخابات محروم کرده بود.

حزب اقدام و همبستگی از سال ۲۰۲۱ در راس قدرت حضور دارد و غربگرا بوده و خواهان همگرایی با اروپاست.

ائتلاف «بلوک میهن‌پرستان» که خواستار نزدیک شدن به روسیه است، با کسب ۲۴.۵ درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفت.

مولداوی طی سه دهه گذشته میان دو قطب اروپایی و روسی در نوسان بوده است. برای برخی شهروندان، نزدیکی به اتحادیه اروپا تضمینی برای امنیت در سایه جنگ اوکراین است، در حالی که عده‌ای دیگر با یادآوری دوران شوروی سابق، خواستار روابط نزدیک‌تر با مسکو هستند.

اتحادیه اروپا با استقبال از نتیجه انتخابات پارلمانی مولداوی، اعلام کرد که این انتخابات نشان می‌دهد که این کشور کوچک اروپای شرقی قاطعانه در مسیر پیوستن به اتحادیه اروپا قرار دارد.

هشدار روسیه نسبت به قانون شکنی مقامات مولداوی

«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه هشدار داد که گزارشات زیادی روزانه در ارتباط با قانون‌شکنی مقامات مولداوی و حامیان خارجی آن‌ها به‌ویژه در برگزاری انتخابات پارلمانی اخیر، منتشر می‌شوند.

وی همچنین ضمن انتقاد از رویکرد کیشیناو خاطرنشان کرد: «مایا ساندو» رئیس‌جمهوری مولداوی و دولت او به صورت عملی آزادی انتخاب، پلورالیسم (چندصدایی) و آزادی بیان را در این کشور نابود کرده‌اند. این ها ارکان اساسی یک جامعه دموکراتیک هستند و بدون آن‌ها، برگزاری انتخاباتی آزاد، عادی و شفاف اساساً غیرممکن است.»