معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه ۵۰ سال از حیات سازمان انتقال خون در کشور می‌گذرد، درباره ۱۷سال اهدای خون داوطلبانه و سلامت خون‌های اهدایی به تشریح توضیح داد.
دکتر امیرمسعود ناظمی در گفت‌وگو با ایسنا، همزمان با روز جهانی اهدای خون با بیان اینکه چندین سال است که دو روز بسیار مهم در تقویم سازمان انتقال خون کشور به ثبت رسیده، گفت: سازمان بهداشت جهانی، چهاردهم ژوئن (۲۵ خرداد) را به عنوان «روز جهانی اهدای خون» برگزیده و این روز در ۲۰ سال گذشته به عنوان روز اهدای خون انتخاب و تاکید شده که کشورهای جهان نسبت به برگزاری مراسم‌های ویژه در این روز اقدام کنند.
وی با بیان اینکه تاکید سازمان بهداشت جهانی بر چندوجهی بودن مراسم روز جهانی اهدای خون است، افزود: «قدردانی از اهداکنندگان»، اولین بُعد مراسم روز جهانی اهدای خون به حساب می‌آید، کار انسانی اهداکنندگان به ویژه در کشورهایی که اهدای خون داوطلبانه دارند، باید مورد قدردانی قرار گیرد.
۱۷ سال اهدای خون داوطلبانه در ایران
معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران درباره وضعیت سلامت خون‌های اهدایی در کشور گفت: اهدای خون از سال ۲۰۰۷ میلادی در کشور به صورت داوطلبانه و بدون چشم‌داشت مالی انجام می‌شود و از افتخارات سازمان انتقال خون به حساب می‌آید. حدود ۱۷ سال از آغاز اهدای خون داوطلبانه در کشور می‌گذرد و این راه همچنان ادامه دارد؛ این در حالی است که بسیاری از کشورها نتوانسته‌اند به اهدای خون داوطلبانه دست یابند.
اهدای خون مستمر؛ اهدای خون سالم‌تر
اهداکنندگان مستمر، ۵۵درصد اهداکنندگان خون در ایران
ناظمی با بیان اینکه معرفی دستاوردها از دیگر اهداف سازمان انتقال خون در روز جهانی اهدای خون به حساب می‌آید، افزود: همچنین تاکید بر اهدای خون مستمر از دیگر برنامه‌های سازمان انتقال خون در روز جهانی اهدای خون به حساب می‌آید. اهدای خون مستمر همواره در کانون توجه قرار دارد؛ چراکه سالم‌ترین خون اهدایی برای اهدای خون مستمر است و فوائد بسیاری دارد. اهداکنندگان مستمر خون، حدود ۵۵ درصد از جامعه آماری اهداکنندگان خون کشور را تشکیل می‌دهند. افرادی که اهدای خون مستمر انجام می‌دهند، کسانی هستند که طی ۱۲ ماه گذشته حداقل ۲بار اهدای خون داشته‌اند.
وی با بیان اینکه مقالات بسیاری درباره فوائد اهدای خون مستمر به رشته تحریر درآمده، خاطرنشان کرد: باز هم تاکید می‌کنم، اهدای خون مستمر از سلامت بیشتری برخوردار است. اهدای خون مستمر نه تنها از سلامت بیشتری برخوردار است، بلکه هزینه‌های کمتری برای جذب اهداکننده و صدور فراخوان‌های اهدای خون به سازمان انتقال خون تحمیل می‌کند.
معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران درباره دیدگاه سازمان بهداشت جهانی درباره اهدای خون گفت: سازمان بهدشت جهانی بر اهدای خون «به طور کامل داوطلبانه»، «بدون چشم‌داشت» و «مستمر» تاکید می‌کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت ۳ ویژگی داوطلبانه، مستمر و بدون چشم‌داشت را برای اهدای خون در نظر گرفته‌اند.
تلاش برای افزایش جامعه زنان و جوانان اهدا کننده خون
ناظمی با بیان اینکه تمام کشورهای جهان با چالش‌هایی در مسیر اهدای خون مواجه هستند، افزود: سازمان بهداشت جهانی تاکید می‌کند کشورهای مختلف برای چالش‌های پیش‌روی خود در مسیر اهدای خون اقداماتی انجام دهند. سازمان انتقال خون برای افزایش جامعه زنان اهداکننده خون و جوانان تلاش می‌کند.
۶۵ سالگی؛ سقف اهدای خون در ایران
وی همچنین گفت: اهدای خون، سقف دارد و براساس استانداردهای تعریف شده، سقف اهدای خون در ایران ۶۵ سالگی است. بخشی از اهداکنندگان کشور، خواه یا ناخواه به دلیل مسائلی مانند بیماری و رسیدن به سقف اهدای خون از چرخه اهدا خارج می‌شوند؛ با توجه به اینکه گروهی از اهداکنندگان از چرخه اهدا خارج می‌شوند، به افزایش جمیت اهداکنندگان جوان نیاز داریم. سازمان انتقال خون باید در وهله نخست در مسیر جذب جوانان برای اهدای خون گام بردارد و در وهله دوم نیز در مسیری گام بردارد که جوانان را جزو اهداکنندگان خون مستمر کند.
۵۰ سالگی سازمان انتقال خون ایران
معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه روز جهانی اهدای خون سال جاری با پنجاهمین سالگرد تاسیس سازمان انتقال خون مصادف شده، افزود: سازمان انتقال خون ایران سال ۱۳۵۳ تاسیس شد. ۹ مرداد ماه، سالگرد تاسیس سازمان انتقال خون است. موضوع مهم و اساسی این است که ۵۰ سال از عمر سازمان انتقال خون می‌گذرد اما این در حالی است که روز جهانی اهدای خون فقط سابقه ۲۰ ساله دارد.
وی درباره سابقه اهدای خون در ایران گفت: سابقه اهدای خون به پیش از تاسیس سازمان انتقال خون بازمی‌گردد؛ به عبارت دیگر می‌توان گفت اهدای خون در قالب یک سازمان و ارگان از سال ۵۳ آغاز شد. بررسی کارنامه ۵۰ ساله سازمان انتقال خون بیانگر دستاوردهای بسیار زیاد است. براساس منطقه‌بندی سازمان بهداشت جهانی، ایران جزو کشورهای مدیترانه شرقی این سازمان به حساب می‌آید؛ بازهم تاکید می‌کنم اهدای خون کشور به صورت داوطلبانه است؛ در حالی که بسیاری از کشورهای منطقه مدیترانه شرقی از اهدای خون داوطلبانه برخوردار نیستند. اهدای خون داوطلبانه از دستاوردهای سازمان انتقال خون محسوب می‌شود.
غربالگری‌ها و سلامت خون‌های اهدایی در کشور
ناظمی درباره دیگر دستاوردهای سازمان انتقال خون افزود: انجام آزمایش‌های مولکولی از سال جاری آغاز شده که دقت و سرعت تست‌های خون را افزایش می‌دهد. سلامت خون از دو وجه می‌تواند بررسی شود. «سلامت خون از نظر بیماری‌های منتقله از خون» یکی از وجوه ارزیابی سلامت خون به حساب می‌آید؛ مدتی است آزمایش «نوکلوئیک اسید» (نت) در مراکز انتقال خون استان تهران انجام می‌شود، آزمایش نت جزو آزمایش‌های مولکولی است که نسبت به آزمایش‌های «سرولوژیک» که روی سرم خون انجام می‌شود، دقت بیشتری دارند. همچنین مدت زمان پنجره‌ای بیماری‌ها یعنی زمانی که عامل ایجادکننده بیماری وارد بدن می‌شود تا زمانی که نتیجه تست مثبت شود، بسیار کاهش یافته است. بهره گرفتن از آزمایش‌های مولکولی قدرت تشخیص بیماری‌ها را بسیار بالا می‌برد و باعث افزایش تضمین‌کننده سلامت می‌شود
وی ادامه داد: «کاهش واکنش‌های ناشی از تزریق خون»، وجه دیگر سلامت خون به حساب می‌آید. هنگامی که خون وارد بدن می‌شود مانند داروها می‌تواند سبب بروز واکنش احتمالی شود. برخی افراد به هنگام تزریق خون، بدن آنها واکنش نشان می‌دهد. سازمان انتقال خون به منظور کاهش واکنش های احتمالی اقدماتی انجام داده است. یکی از قداماتی که می‌تواند میزان واکنش‌های احتمالی را کاهش دهد افزایش تعداد کیسه‌های خون فیتلردار است. میزان گلبول سفید در این کیسه‌ها با عمل فیلتراسیون کاهش می‌یابد. هر چقدر تعداد گلبول‌های سفید در خون کمتر باشد، میزان واکنش‌های احتمالی نیز کاهش می‌یابد.
ناظمی ادامه داد: همچنین غربالگری پادتن از موارد دیگری است که در کشور راه‌اندازی شده، دستگاه‌های جدید به شبکه انتقال خون کشور اضافه شده و این آزمایش‌ها به صورت خودکار انجام می‌شود که موجب افزایش ضریب سلامت و کاهش بروز واکنش‌های ناخواسته می‌شود.
معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران افزود: برنامه‌های فنی دیگری در دستور کار سازمان است که در آینده نزدیک خبرهای خوبی به اطلاع هم‌وطنان می‌رسد.
خون‌فروشی در سال‌های دور
وی درباره ضرورت سلامت خون‌های اهدایی اظهار کرد: پیش از تاسیس سازمان انتقال، ارگان‌های مختلف و به ویژه ارتش نسبت به اهدای خون اقدا می‌کرده‌اند. همچنین موضوع پرداخت پول در برابر خون طی سال‌های بسیار دور انجام می‌شده، شاید بسیاری از افرادی که برای اهدای خون پول دریافت می‌کرده‌اند از سلامت برخوردار نبوده‌اند. هنگامی که از سلامت خون سخن به میان می‌آید فقط منظور سلامت خون نیست. سازمان انتقال خون از دو وجه به موضوع سلامت نگاه می‌کند؛ به عبارت دیگر سلامت «اهداکننده» و «دریافت‌کننده» در کانون توجه قرار دارد.
ناظمی ادامه داد: هنگامی که به روزگار گذشته نگاه می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که به سلامت اهداکننده توجه نمی‌شده و هیچ استانداردی برای اهداکننده تعریف نشده است. به طور مثال، نسبت به وزن یا کم‌خون بودن اهداکننده بی‌توجهی می‌شده اما به واسطه تلاش‌های همه‌جانبه و بررسی‌های فنی طی حیات ۵۰ ساله سازمان انتقال خون گام به گام به پیش رفته‌ایم. در حال حاضر، استانداردهای بالایی برای اهدای خون در نظر گرفته‌ایم؛ برخی مراجعه‌کنندگان برای اهدای خون نسبت به سختگیری‌ها انتقاداتی وارد می‌کنند اما این سختگیری‌ها با هدف سلامت است.
حضور پررنگ اهداکنندگان و دستاوردهای سازمان انتقال خون ایران
وی با بیان اینکه دستاوردهای سازمان انتقال خون یک شبه حاصل نشده، افزود: جایگاه کنونی و دستاوردها حاصل تلاش‌های تمام نیروی انسانی سازمان انتقال خون است. اگر اهداکنندگان در کنار سازمان انتقال خون حضور نداشتند هیچکدام از دستاوردهای محقق نمی‌شد؛ این دستاوردها حاصل حضور پرشور اهداکنندگان برای کمک به هم‌نوعان خود است. حضور پررنگ اهداکنندگان سبب شده سازمان انتقال خون به توسعه کیفی و کمی بیاندیشد.
وضعیت ذخایر خونی استان تهران
ناظمی با بیان اینکه وضعیت ذخایر خون استان تهران در حال حاضر خوب است، گفت: نسبت به وضعیت ذخایر خون سایر استان‌ها بی‌اطلاع هستم. درصد افراد گروه‌های خونی منفی به ویژه گروه‌های O و AB منفی کم است و به همین دلیل میزان اهداکننگان این گروه‌های خونی نسبت به اهداکنندگان دیگر کمتر هستند. هنگامی که تعداد اهداکنندگان یک گروه خونی کمتر باشد میزان ذخایر نیز نسبت به سایر گروه‌ها کمتر است و به سرعت تحت سریع تاثیر قرار می‌گیرد. البته سازمان انتقال خون به مردم توصیه می‌کند بدون در نظر گرفتن گروه‌های خونی به شرط داشتن شروط اهدا برای اهدای خون مراجعه کنند. اگرچه نیاز به گروه خونی O منفی بیشتر است اما این موضوع به این معنا نیست که به گروه‌های خونی دیگر نیاز نداریم.
محدودیت اهدای خون در مصرف‌کنندگان آنتی‌بیوتیک
معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه در آستانه فصل گرم سال قرار داریم، گفت: میزان مراجعه برای اهدای خون در فصل گرم سال کاهش می‌یابد. برخی از بیماری‌ها در فصل گرم سال افزایش می‌یابد و به همین دلیل میزان مصرف آنتی‌بیوتیک بیشتر می‌شود؛ افرادی که از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنند نباید خون اهدا کنند. تمام موارد موثر بر اهدای خون در کانون توجه قرار دارد تا مشکلی برای دخایر خون پیش‌نیاید. در حال حاضر، شرایط ذخایر خون استان تهران قابل قبول است.
ارتقاء برنامه‌های سازمان انتقال خون از منظر کمی و کیفی
وی با بیان اینکه سازمان انتقال خون همواره بر مدار مدیریت کیفیت به سمت جلو گام برداشته، افزود: همواره برای به‌روزرسانی سیستم‌ها، ارتقاء آزمایشگاه‌ها و ارائه کار جدید تلاش می‌کنیم. بررسی‌ها بیانگر افزایش جمعیت استان تهران است و با توجه به افزایش جمعیت، توسعه مراکز درمانی یک نیاز به حساب می‌آید.
معاون فنی اداره‌کل انتقال خون استان تهران درباره اقدمات برای گسترش تعداد اهداکنندگان خون گفت: برنامه‌های ارتقادهنده سازمان انتقال خون فقط محدود به برنامه‌های کیفی نمی‌شود بلکه مربوط به برنامه‌های کمی نیز می‌شود. سازمان انتقال خون برای جذب و نگهداشت اهداکنندگان تلاش می‌کند؛ شرایطی باید ایجاد شود که اهداکنندگان با رضایت کامل مرکز اهدای خون را ترک کنند. به طور قطع، برنامه‌های سازمان چه از کمی و کیفی افزایش می‌یابد.
