زمانی برای بیدار شدن مسئولان کشور

خیز عربستان برای پایان گازی ایران

میز نفت | نگاهي به روابط سياسي – اقتصادي عربستان سعودي با عراق نشان مي‌دهد اين روابط در کمتر دوره‌اي از ثبات برخوردار بوده اما با توجه شرايط منطقه‌اي و نقش مهم روابط تهران و بغداد در تأمین منافع دو کشور، رياض را براي برقراري ارتباطي نزدیک‌تر با عراق تشويق کرده است.

نزديکي روابط دو کشور بيش از آنکه متأثر از اعداد و ارقام اقتصادي باشد، راهبردي و سياسي است که درصدد است نفوذ جمهوري اسلامي ايران را در عراق کاهش دهد. چند ماه پيش بود که مردم بصره، نسبت به بی‌عدالتی و عدم تأمین برق خود دست به اعتراضات بزرگي زدند که يک بحران بزرگ را براي حکومت مرکزي به وجود آورد.

اين اعتراضات به شکلي هدفمند بود که شعارهاي ضد ايراني عجيبي در آن شنيده شد. بلافاصله پس‌ازاین اعتراضات، عربستان اعلام کرد مي‌تواند بخشي از برق موردنیاز اين کشور به‌ویژه بصره را تأمین کند. ورود همه‌جانبه عربستان به بصره ازآن‌جهت از اهميت بسزايي برخوردار است که بخش عمده‌ای از نفت اين کشور در بصره توليد مي‌شود؛ ۹۸ درصد از درآمدهاي عراق هم به نفت وابسته است که نشان مي‌دهد هرگونه اختلال در اين استان، اقتصاد عراق را بشدت ضربه‌پذیر خواهد کرد.

عربستان براي تأمین برق عراق برنامه ويژه‌اي دارد؛ خالد الفالح وزير انرژي عربستان چندي پيش به بغداد سفر کرد و از توسعه همکاري‌هاي اقتصادي ميان دو کشور خبر داد به‌ویژه تأمین انرژي موردنیاز اين کشور؛ مانند پيشنهادهاي مالي که به اسلام‌آباد ارائه کرد به‌شرط آنکه اين کشور همکاري‌هاي خود با ايران را کاهش دهد.

عراق باوجود برخورداری از منابع عظيم نفتي، اما از گاز بی‌بهره است؛ زيرساخت‌هاي اين کشور در حوزه نيروگاهي و توليد برق يک نقطه‌ضعف اساسي براي اين کشور محسوب مي‌شود که براي برطرف کردن اين مشکل، واردات گاز را در پیش‌گرفته است، از همسايه شرقي خود يعني جمهوري اسلامي ايران.

سهم گاز در توليد برق عراق، ۸۶ درصد است و کمبود گاز براي توليد برق، يک خطر بزرگ براي امنيت اين کشور محسوب مي‌شود لذا طبيعي بود بغداد طي سال‌هاي اخير، دو قرارداد بزرگ گازي را با ايران انعقاد کند و مشتري ۶۰ ميليون مترمکعب گاز طبيعي ايران شود. گرچه اين قراردادها کوتاه‌مدت بوده و حکومت مرکزي حدود ۳۰ ميليون مترمکعب از ايران گاز دريافت مي‌کنند اما با راه‌اندازی چند نيروگاه ديگر طي ماه‌هاي آينده، گاز ايران اهميت مضاعفي مي‌يابد.

حضور گاز ايران در عراق، جداي از مباحث اقتصادي از راهبرد جمهوري اسلامي ايران خبر مي‌دهد که با استفاده از اين ابزار، مي‌تواند به توفیق بزرگي دست يابد ازجمله دور زدن تحريم‌ها و بهره‌گیری از امتيازات خاصي که اشاره به آن‌ها در تضاد با منافع ملي است.

گرچه عراق قصد دارد براي تأمین بخشي از خوراک نيروگاه‌هاي خود از گازهاي همراه ميادين نفتي خود – ۹۰ ميليون مترمکعب در روز – استفاده کند اما بااین‌وجود، کسري گاز این کشور براي توليد برق، عراق را آزار خواهد داد. عربستان سعودي گازي براي صادرات به عراق ندارد و بجاي صادرات گاز، روي صادرات برق دست گذاشته است که خطر بزرگي براي ايران محسوب مي‌شود.

عراقي‌ها درنهایت به برق نياز دارند؛ يا مي‌توانند جداي از ايران، از عربستان هم برق خريداري کنند و يا با خريد گاز ايران، نيروگاه‌هاي خود را به کار گرفته و برق توليد کنند. هنوز از جزئيات عربستان به عراقي‌ها سند روشني منتشر نشده است اما آتشي که عربستان و آمريکا در بصره روشن کردند، با گاز ايران شعله‌ور خواهد شد.

از دست رفتن بازار گاز ايران در عراق، می‌تواند آخرين ضربه به بازار نيمه زنده ايران در منطقه باشد که لزوم توجه به آن بيش از هر زمان ديگري احساس مي‌شود. ترکيه تقریباً منابع گازي آينده خود چه براي صادرات و چه براي مصرف را تأمین کرده و قرارداد آن با سال ۲۰۲۵ به اتمام مي‌رسد. قرارداد عراق نيز تا ۴ سال ديگر منقضي شده و قرارداد پاکستان نيز به حال خود رها شده است.

مسئولان کشور و ذی‌ربط بهتر است کمي از خواب بيدار شده و با رصد دقيق تحولات منطقه‌اي، ديپلماسي انرژي خود را براي حفظ بازارهاي گازي ايران که يک موضوع راهبردي است فعال کنند هرچند که اصولاً ديپلماسي انرژي وجود ندارد ولو آنکه صدايش تبليغ مي‌شود!