بررسی‌های یک مطالعه در خصوص وجود دو آنتی‌بیوتیک در پساب دو تصفیه‌خانه در اصفهان نشان داد که غلظت دو آنتی‌بیوتیک آمپی‌سیلین و پنی‌سیلین در پساب ورودی و خروجی این دو تصفیه‌خانه بیشتر از سایر مناطق است و این میزان نسبت به مطالعات پیشین افزایش داشته است.
به گزارش صبح اقتصاد، آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای ضد میکروبی هستند که بیماری‌های عفونی را در انسان‌ها و حیوانات درمان می‌کنند و از آن‌جایی که ویژگی‌های شیمیایی متفاوتی دارند، انواع مختلفی دارند. استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها مشکلات مختلفی را به دنبال داشته که مقاومت میکروبی یکی از آنها است که باعث بروز نگرانی‌ها و مشکلات مختلفی در سراسر جهان شده است.
در بررسی‌های اخیر؛ آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط‌های مختلف مانند محیط ساحلی، سطوح، آب، خاک، بخش‌های خوراکی سبزیجات، شناسایی شده‌اند و این نشان‌دهنده استفاده زیاد از این نوع داروها است. استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها و باقی‌ماندن بقایای آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط زیست می‌تواند اثرات خطرناکی بر سلامت انسان‌ها و محیط‌زیست داشته باشد. همچنین وجود بقایای آنتی‌بیوتیکی، باعث افزایش ژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک و باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک شده است و همین موضوع می‌تواند کنترل بسیاری از باکتری‌های بیماری‌زا را دشوار کند.
بررسی داده‌های اسناد علمی و ارزیابی سازمان‌های نظارتی ملی و منطقه در ۷۱ کشور نشان داده که در دهه اخیر، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها حدود ۳۰ درصد افزایش داشته است. حدود ۶۰ درصد از جمعیت جهان در آسیا زندگی می‌کنند و متاسفانه می‌توانند به راحتی آنتی‌بیوتیک خریداری کنند.
در ایران نیز آنتی‌بیوتیک‌ها حدود ۱۳ درصد از بازار دارویی ایران را تشکیل می‌دهند. آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام (از جمله پنی‌سیلین‌ها، سفالوسپورین‌ها و …) جزو آنتی‌بیوتیک‌های پر مصرف در ایران هستند و مصرف کل آنها، ۱۶ برابر بیشتر از استاندارد جهانی است
مطالعات نشان داده که بیشتر آنتی‌بیوتیک‌ها بدون تغییر و یا به شکل متابولیت (مواد شرکت‌کننده در سوخت‌وساز سلولی) از بدن دفع شده و وارد فاضلاب می‌شوند. اکثر تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، اقداماتی را برای حذف آلاینده‌هایی مثل کربن، نیتروژن و فسفر اجرا می‌کنند، ولی این اقدامات نمی‌تواند به طور کامل آنتی‌بیوتیک‌ها را حذف کنند.
با توجه به وجود مسائلی مانند خشکسالی، شهرنشینی، تغییرات اقلیمی و در نهایت کمبود آب، استفاده از پساب تصفیه‌خانه‌ها برای آبیاری زمین‌های کشاورزی، در مناطق مختلف رواج پیدا کرده است. در اصفهان نیز که در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد، استفاده از پساب برای مصارف کشاورزی ضروری است.
با توجه به خطرات وجود این داروها در پساب تصفیه‌خانه‌ها، باید اطلاعات کافی در مورد غلظت آنتی‌بیوتیک‌ها در ورودی و پساب تصفیه‌خانه‌ها و سرنوشت این داروها وجود داشته باشد تا بتوان پیش‌بینی دقیقی از اثرات احتمالی آنها بر محیط زیست و سلامت انسان داشت.
همچنین مشخص شده که در طول همه‌گیری کووید-۱۹ استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و متعاقب آن حضور این داروها در پساب فاضلاب افزایش یافته است. با توجه به این‌که آنتی‌بیوتیک‌های آمپی‌سیلین و پنی‌سیلین در ایران ارزان و از رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها هستند و بسیاری از بیماران خودسرانه آنها را خریداری و مصرف می‌کنند؛ پژوهشگران در یک مطالعه حضور این دو آنتی‌بیوتیک را در فاضلاب شهری اصفهان مورد بررسی قرار دادند.
برای انجام این مطالعه به مدت دو ماه (بهمن تا اسفند ۱۳۹۹)، از دو تصفیه‌خانه در اصفهان در مجموع ۵۲ نمونه، برداشته شد. از هر تصفیه‌خانه ۲۶ نمونه شامل ۱۳ نمونه از پساب ورودی و ۱۳ نمونه از پساب خروجی نمونه‌برداری شد.
در مشاهدات پژوهشگران این مطالعه حضور این دو آنتی‌بیوتیک در نمونه‌های جمع‌آوری شده از ورودی و پساب خروجی تصفیه فاضلاب تایید شد. همچنین مشخص شد که پنی‌سیلین بیشتر از آمپی‌سیلین مصرف می‌شود.
یافته‌های این مطالعه حاکی از این بود که غلظت دو آنتی‌بیوتیک آمپی‌سیلین و پنی‌سیلین در پساب ورودی و خروجی این دو تصفیه‌خانه در اصفهان، بیشتر از سایر مناطق است و همچنین غلظت آنها نیز در این تحقیق، در مقایسه با مطالعات پیشین بیشتر بود.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ اولین دلیل این موضوع می‌تواند مصرف بی‌رویه خودسرانه این آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران و اصفهان باشد. دلیل بعدی که منجر به غلظت بالاتر در فاضلاب شده است، استفاده بیشتر این آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ است.
بر همین اساس این محققان با توجه به استفاده مجدد از پساب فاضلاب تصفیه‌خانه‌ها توصیه می‌کنند که باید توجه ویژه‌ای به حذف این آنتی‌بیوتیک‌ها از پساب‌ها شود.
در انجام این تحقیق مهری سمندری و سودابه قدسی؛ پژوهشگران کمیته تحقیقات دانشجویی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، به همراه حسین موحدیان عطار، کریم ابراهیم‌پور و فرزانه محمدی، پژوهشگران گروه مهندسی بهداشت محیط و مرکز تحقیقات محیط زیست پژوهشکده پیشگیری اولیه از بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «اندازه‌گیری آنتی‌بیوتیک‌های آمپی سیلین و پنی‌سیلین G در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در طول همه‌گیری کووید-۱۹: مطالعه موردی در اصفهان» در مجله «Environmental Health Engineering and Management Journal» منتشر شده است.
- منبع خبر : ایسنا
