گمرک در کشورهای جهان امروزه نقش بسیار کلیدی در توازن توانمندی در ساختار اقتصاد تولیدی و بازرگانی است. لذا عملکرد گمرکات در کشورها میتواند ناجی تولیدات و یا ریشه کن کننده آن باشد. در ایران هم بحث گمرک همیشه از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است.

جناب آقای رئیس جمهور در سفر خود به استان هرمزگان، در جلسه ای که با اعضای شورای اداری شهر بندرعباس برگزار شد، از تاکید ویژه رهبرمعظم انقلاب بر حل مسئله ورود کالای قاچاق به کشور سخن گفتند. روحانی تاکید کرد که مقام معظم رهبری بر روی مسأله قاچاق حساسیت ویژه‌ای دارند، ایشان در جلسات هفتگی به مسأله قاچاق و اینکه چرا این معضل هنوز ادامه دارد، تأکید می‌کنند.

روحانی در حالی از دل‌مشغولی رهبرانقلاب نسبت به حجم بالای واردات کالای قاچاق به کشور سخن به میان آورده که برخی اوقات مسئولین دولتی در این خصوص اظهارنظرهایی دارند که نه تنها کمکی به حل مشکل نمی‌کند بلکه راه را برای بررسی کارشناسی و شناسایی نقاط ضعف نیز ناهموار می‌کند.

برای نمونه آبان‌ماه ٩۶ وزیر اقتصاد طی اظهاراتی قابل توجه گفته بود:

«قاچاق از مبادی رسمی نداریم، ممکن است داشته باشیم اما نام آن قاچاق نیست و باید تخلف را از قاچاق جدا کرد».

تنها چند روز پس از این اظهارات بود که نه تنها واکنش‌های منفی کارشناسان، مسئولان و نمایندگان شدت گرفت بلکه حتی وزارت اطلاعات هم پس از این ادعا، از کشف ۱۱۲۸ کانتینر کالای قاچاق خبر داد.

البته برخی جریان‌های رسانه‌ای سعی داشتند اینگونه القا کنند که داستان ۱۱۲۸کانتیر کالای قاچاق مربوط به همان داستان ۲۱۰ کانتینر معروف و مربوط به برادران «ح» است که سال گذشته رسانه‌ای شد؛ اما بررسی‌های نشان داد که نه تنها متهمین این دو پرونده متفاوت بوده است، بلکه حتی سناریوی تخلف این دو پرونده نیز با یکدیگر تفاوت‌های فاحشی داشته است.

با وجود ضعف‌ها و کم‌کاری‌های موجود، ادعای به صفر رساندن قاچاق شبیه یک شوخی خنده‌ دار است و تنها نشان می‌دهد که ما خوب برنامه نوشتیم و خوب حرف زدیم اما پای عمل همچنان می‌لنگد.

گمرک در حالی با صراحت ادعا می‌کند «قاچاق از مبادی رسمی وجود ندارد» که حاضر نیست بر اساس مستندات قانونی، اطلاعات ثبت شده در سامانه جامع امور گمرکی را با سامانه جامع تجارت تبادل کند؛ یا آنکه طبق تبصره ۶ آیین‌نامه اجرایی مواد (۵) و (۶) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک تنها می‌بایست تا پیش از راه‌اندازی و بهره‌برداری کامل از سامانه جامع تجارت، به تبادل اطلاعات با دیگر دستگاه‌ها اقدام کند و به محض راه‌اندازی این سامانه‌ها، از روند قبلی خود دست بکشد؛ این روند می‌بایست از بهمن‌ماه سال گذشته تغییر کند اما با گذشت ۱۱ماه از آن تاریخ، در هنوز بر همان پاشنه می‌چرخد.کارشناسان علت این مسئله که چرا سامانه جامع تجارت باید محور قرار بگیرد، علت اصلی را در این می‌دانند که گمرک در فرآیند واردات ذینفع است، بنابراین نباید سامانه محوری یعنی «سامانه جامع تجارت به عنوان مرکز تبادل اطلاعات تجاری» در اختیار دستگاهی باشد که خود از فرآیند واردات منتفع می‌شود.

اهمیت برخورد با واردات غیر قابل رصد و شمارش و بی ضابطه در این است که کشور را دچار ناتوانی در تامین اشتغال و تاثیر این ناتوانی در بیش از ۱۰ فرایند متفاوت اقتصادی ویرانگر است.

کاش میشد به رفتار گمرکات در کشور اعتماد کرد.

نصیره نقاشیان

والسلام