زعفران، به دلیل ارزش زیادی که دارد به “طلای سرخ” معروف است؛ طلایی که تاکنون در ایران یک نام باقی مانده و با وجود ویژگی‌های منحصر به فرد و ارزش ذاتی، نتوانسته به جایگاه اصلی خود برسد.

بزرگترین مزیت شفاف‌سازی قیمت‌ها در معاملات فیزیکی و قراردادهای آتی بورس کالا این است که کشاورز قدرت تصمیم‌گیری خواهد داشت و زمانی که از قیمت واقعی با خبر باشد، دیگر راضی به فروش محصول با قیمت ارزان به واسطه‌ها نیست؛ به این ترتیب، بورس کالا موجب منفعت تولید کننده می‌شود.

زعفران، به دلیل ارزش زیادی که دارد به “طلای سرخ” معروف است؛ طلایی که تاکنون در ایران یک نام باقی مانده و با وجود ویژگی‌های منحصر به فرد و ارزش ذاتی، نتوانسته به جایگاه اصلی خود برسد. در این میان بورس کالای ایران به کمک توسعه این بخش آمده و پس از عرضه این محصول در بازار فیزیکی، اکنون به فکر حضور طلای سرخ در کنار سکه طلا در بازار آتی است؛ به این ترتیب نخستین معاملات آتی زعفران جهان از روز چهارشنبه هفته جاری در بورس کالای ایران آغاز بکار می کند و پیش‌بینی می‌شود، بتواند زعفران ایران را به جایگاه و ارزش واقعی خود برساند و ایران را تبدیل به مرجع قیمت‌گذاری زعفران کند.

در این راستا مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های روستایی خراسان رضوی به مزایای عرضه زعفران در بورس کالا اشاره کرد و گفت: ایران، بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است و سهم ۹۰ درصدی تولید این محصول را در اختیار دارد؛ بنابراین محصول استراتژیک بازار صادراتی ایران محسوب می‌شود. این درحالی است که با وجود چنین مزیتی، متاسفانه این محصول به شیوه ای مطلوب صادر نمی‌شود و کشف قیمت این محصول نیز به بدترین شکل ممکن صورت می گیرد.

مسعود پژمان‌پور افزود: تولیدکنندگان زعفران، بیشتر کشاورزان هستند و تعداد کمی از آنها در بازار فروش حضور دارند؛ بنابراین، بیشتر کشاورزان محصول خود را به واسطه‌هایی که بازار را در دست دارند، می‌فروشند. به همین دلیل، از چند سال گذشته این بحث وجود داشت که تشکلی ایجاد شود و به احیای بازار داخلی و صادراتی زعفران کمک کند؛ اما هیچ بخشی نتوانست این رسالت را به انجام برساند.

وی ادامه داد: اما در سال گذشته بحث عرضه زعفران در رینگ صادراتی بورس کالا مطرح شد و با توجه به اینکه این بازار شفاف، حامی کشاورزان است، اتحادیه تعاونی‌های روستایی خراسان رضوی پیش قدم شد و نمایندگی انبارهای زعفران در خراسان رضوی را به دست گرفت.

جمع آوری بزرگترین موجودی زعفران جهان

وی ادامه داد: همچنین در سال گذشته، دولت به دلیل کاهش بی‌رویه قیمت زعفران در فصل برداشت، به طور مستقیم وارد بحث خرید توافقی شد و بهترین زعفران‌ها را برای ورود به بورس کالا از کشاورزان خریداری کرد. به این ترتیب، اکنون بزرگترین موجودی زعفران جهان جمع‌آوری شده و تمام کشورهای متقاضی زعفران ایرانی، از این موجودی آگاه هستند.

مزایای بازار آتی زعفران

پژمان‌پور خاطرنشان کرد: افزون بر این بورس کالا قرار است در روزهای آینده نخستین معاملات آتی زعفران جهان را راه اندازی کند که این معاملات ابزار بسیار مناسبی از لحاظ شفافیت، کشف قیمت و تامین مالی بخش کشاورزی است ضمن اینکه این ابزار می‌تواند با افزایش فعالان اقتصادی در این بخش، قیمت‌های زعفران را در ایران و در بازارهای صادراتی واقعی‌ کند.

وی به مزایای راه‌اندازی معاملات آتی زعفران برای زنجیره تولیدکننده اشاره کرد و گفت: با عرضه زعفران در بورس کالا، تولیدکنندگان با توجه به مکانیزم شفاف‌سازی قیمت‌ها روی تابلوی معاملات، از قیمت‌های واقعی مطلع می‌شوند؛ چون تعیین قیمت زعفران به صورت عرضه و تقاضا باعث کشف واقعی قیمت این محصول می شود به این ترتیب، پس از عرضه زعفران در بورس کالا، کشاورزانی که از این بازار مطلع هستند و منافع خود را در این بازار دیده‌اند، حاضر نمی‌شوند محصول تولیدی را با قیمت کم در خارج از بورس و به واسطه ها بفروشند.

به گفته ی مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های روستایی خراسان رضوی، بزرگترین مزیت شفاف‌سازی قیمت‌ها در بورس کالا این است که کشاورز قدرت تصمیم‌گیری خواهد داشت و زمانی که از قیمت واقعی با خبر باشد، دیگر راضی به فروش محصول به واسطه‌ها نیست؛ به عنوان مثال، اگر اکنون در بورس کالا هر کیلو زعفران به قیمت ۶ میلیون تومان به فروش می‌رسد، کشاورز منفعت خود را در این نمی‌بیند که آن را با قیمت ۴ میلیون تومان در بازار واسطه‌گران بفروشد. به این ترتیب، بورس کالا موجب منفعت تولید کننده می‌شود.

پژمان‌پور با بیان اینکه زعفران گران‌ترین محصول کشاورزی است و قابلیت نگهداری در انبارهای مرغوب بورس کالا را دارد، گفت: اما به دلیل اینکه واسطه‌ها با قیمت کمتر از بازارهای جهانی این محصول را به فروش می‌رسانند، هرگز زعفران به قیمت واقعی خود در سطح جهانی نرسیده است بنابراین از جمله مزایای ورود زعفران به معاملات آتی بورس کالا این است که فعالان اقتصادی زیادی در آن حضور پیدا خواهند کرد و می‌توانند مانند کالاهای دیگر، این محصول را مورد معامله قرار دهند و با افزایش تبادلات تجاری و معاملات، قیمت واقعی نیز کشف شود.

بازار قابل پیش بینی می شود

وی پیش بینی پذیر کردن بازار را از دیگر مزایای راه اندازی معاملات آتی زعفران دانست و عنوان کرد: یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت زعفران، قیمت ارز است؛ به این ترتیب هرچه قیمت ارز بیشتر شود، قیمت پایه صادرات کمتر خواهد شد که برای تولیدکننده و صادرکننده آسیب‌زا است. بنابراین، یکی از مهمترین مزایای راه اندازی قرارداد آتی زعفران، پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار است؛ به طوری که فعالان این عرصه وارد بازار آتی شده و با تجزیه و تحلیل، زعفران را برای ماه‌های آینده معامله می‌کنند که این امر علاوه بر پوشش نوسانات قیمتی در آینده، چشم انداز مناسبی از آینده بازار را برای زعفران‌کاران و فعالان ارائه می‌دهد.

پژمان پور تصریح کرد: معاملات قراردادهای آتی در سراسر دنیا در حال انجام است و ما مشتاق هستیم که در ایران نیز، کل محصول زعفران با انواع ابزارهای بورس کالا به فروش برسد؛ چون زعفران برای پذیرش در بورس کالا باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد و در انبارهای مرغوب قابلیت نگهداری بلند مدت دارد که باعث اطمینان خریداران خارجی و استقبال بیشتر از این بازار می‌شود. اما ممکن است برخی واسطه‌گران منافع کوتاه مدت خود را در نظر بگیرند و چون در کوتاه مدت برای آنها سود چندانی ندارد، استقبال نکنند؛ اما این معاملات در بلند مدت قطعا منافع تمام زنجیره را در بر دارد.

وی یاد آور شد: لذا مقاومت هایی در این مسیر وجود دارد به طوری که برخی واسطه‌گران نیز اعتراضات خود را اعلام کرده اند، اما منافع ملی اهمیت بیشتری دارد و بورس کالا نیز حامی این منافع است به طوری که در تمام دنیا، بورس‌های کالایی به عنوان سالم‌ترین نوع ابزارهای مالی شناخته می‌شوند و نباید از آن‌ها فرار کرد؛ لذا می توان گفت بورس کالا روندی منطقی برای انجام معاملات دارد که می‌تواند نجات بخش زعفران ایرانی باشد.

تبدیل شدن ایران به مرجع قیمت دنیا

وی در خصوص اینکه آیا عرضه زعفران در بورس کالا می‌تواند در تبدیل شدن ایران به مرجع اصلی قیمت این محصول موثر باشد؟گفت: ایران بزرگترین و بهترین تولیدکننده زعفران جهان است، اما قیمت این محصول را در بازارهای جهانی کشورهایی تعیین می‌کنند که کمتر از ۱۰ درصد این محصول را در دست دارند. اکنون چهار نوع محصول پوشال معمولی، پوشال مرغوب، شبه نگین و نگین در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه می‌شود که همه استانداردهای جهانی را دارد و تاجران خارجی نیز به دنبال این محصولات هستند.

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های روستایی خراسان رضوی اضافه کرد: این در حالی  است که در بازار آتی، فعالان بازار حضور دارند و با افزایش تعداد بازیگران، روند کشف قیمت بهتر انجام می‌شود. فعالان معاملات آتی نیز غالبا تاجرانی هستند که به سرمایه‌گذاری در این بخش علاقمندند و این می‌تواند با کشف واقعی قیمت زعفران، از صادرات با قیمت کم جلوگیری کند تا سود حاصل از آن به تولیدکنندگان داخلی برسد.

پژمان‌پور در پاسخ به این سوال که آیا معاملات آتی زعفران با استقبال مواجه می شود یا نه گفت:با توجه به اینکه تولیدکنندگان عمده زعفران کشاورزان هستند، این امر نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و افرادی که از مزایای حضور در بورس کالا آگاهی داشته باشند، وارد این معاملات می شوند؛ ضمن اینکه کشاورزان با استفاده از داده‌های شفاف و واقعی که بورس کالا در اختیار آنها قرار می‌دهد، می‌توانند از این شرایط نهایت استفاده را داشته باشند.

وی در پایان تاکید کرد: زعفران یک کالای ارزشمند است و با استفاده از ابزارهای نوین معاملاتی، باید به قیمت واقعی خود در بازار صادراتی برسد و ایران به مرجعیت قیمتی دنیا تبدیل شود.