نگاهی اجمالی به مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران»
به گزارش واحد فرهنگی خبرگزاری صبح اقتصاد هفتاد و چهارمین زادروز چهره پرافتخار و استثنایی موسیقی ایران «حسین علیزاده» آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار را به موسیقی ایران، هنرمندان موسیقی، جامعه هنری و عموم مردم فرهنگ‌دوست کشورمان تبریک و شادباش می‌گویم. علیزاده در سال‌های پرافتخار زندگی هنری خود برای موسیقی ایران شأن و ارزشی والا آفرید. او در تمامی این سال‌ها ضمن رعایت استقلال و عدم وابستگی خود به هیچ‌یک از نهادهای دولتی یا هنری وابسته به دولت، فعالیت‌های ارزشمند و ماندگار خود را با همت والا و اعتقاد راسخ خود به ثمر رسانده است.
بدون شک علیزاده از تاثیرگذارترین موسیقیدانانی است که موسیقی هنری امروز ایران مدیون تلاش‌های بی‌وقفه اوست. او هنرمندی دغدغه‌مند است و نسبت به وضعیت هنر و هنرمند، شرایط اجتماعی، ناملایمات و… هیچ‌گاه سکوت اختیار نکرده است. او طی سال‌های متمادی فعالیت جدی و بدون وقفه، جریانی را بدعت گذاشته است که حاصل نگاه شخصی و خلاقانه اوست به موسیقی ایران، ردیف، نوازندگی، آهنگسازی و زندگی.
آثار او، هم سادگی و بی‌پیرایگی موسیقی را در خود دارد (همچون شعر سعدی، سهل و ممتنع) و هم پیچیدگی‌های موسیقایی دارد (همچون شعر بیدل دهلوی، فلسفی و رمزآلود).
«مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران» به یقین سخت‌ترین پروژه تولید شده در تاریخ موسیقی ایران است و به عقیده من این اثر «مانیفست» حسین علیزاده است.
به مناسبت زادروز پرافتخارش نگاهی اجمالی به این مجموعه خواهیم داشت: مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» شامل ۱۷ جلد کتاب و ۱۳ لوح فشرده (در مجموع ۳۰۲ قطعه) در سال ۱۴۰۳ به پایان رسید.
مجنون شده غرق بحر لیلی لیلی چو سراب دشت مجنون (سیروس جمالی)
مجموعه‌ای که از سال ۱۳۹۸ در روزهایی با شرایط سخت، مشکلات تمرین‌های گروهی فشرده، دور هم جمع شدن و ضبط در آغاز همه‌گیری ویروس کرونا، اعتراضات اجتماعی، شرایط سخت بیماری، وسیع بودن پروژه و… با عشق، اعتقاد و پشتکاری که در تمامی این سال‌ها از علیزاده دیده‌ایم، امکان‌پذیر شد و حاصل آن مجموعه‌ای است استثنایی، ماندگار، کاربردی، خلاقانه و نفیس که به جامعه موسیقی ایران تقدیم شده است.
هر یک از دستگاه‌ها و آوازها شامل قطعات فرم پیش‌درآمد، تصنیف، چهارمضراب، رنگ(از ساخته‌های خودش) و ردیف‌های علیزاده شامل ساز و آوازها و ضربی‌ها که به طور مستقل در یک کتاب منتشر شده و تمامی این مجموعه به صورت صوتی اجرا شده است.
این مجموعه دارای خصوصیات فراوانی است که به برخی از آنها اشاره خواهد شد:
۱- اشعار: تمامی اشعار مورد استفاده در این مجموعه به صورت اختصاصی و برای همین مجموعه سروده شده است. سیروس جمالی شاعر و موسیقیدان، از شاگردان علیزاده، اشعاری ناب، مناسب، تخصصی و پراحساس را برای این مجموعه سروده، اشعاری که برای هر گوشه، با اشاره به نام گوشه مورد نظر سروده شده است.
۲- هر یک از این مجموعه‌ها همچون یک اجرای کامل کنسرت، با تمام اجزا نوشته و اجرا شده است که هم قابلیت اجرایی و هم قابلیت آموزشی دارند.
۳- در این مجموعه، آوازها از جایگاه خاصی برخوردارند. بیات ترک، ابوعطا، افشاری، دشتی و بیات کرد، هر یک با استقلال کامل و اجرای تمامی جزئیات، گوشه‌ها و قطعات فرم نمایان شده‌اند. در این مجموعه آوازها جانی دیگر یافته‌اند.
۴- تمامی قطعات به صورت گروهی (آنسامبل)، ضبط شده‌اند. اولین شرط ضبط قطعات به صورت گروهی، تمرینات مستمر و بالابودن توانایی نوازندگان است. در اجرای قطعات گروهی هنرمندان جوانی با تکنیک‌های نوازندگی و خوانندگی قابل قبول، مسئولیت‌پذیر و کارا حضور داشته‌اند که با سرپرستی و حضور علیزاده آثاری ماندگار را به ثبت رسانده‌اند. ضبط قطعات به صورت گروهی تاثیرگذاری حسی این آثار را دوچندان کرده است.
۵- تولید این مجموعه با حضور حدود ۴۵ هنرمند انجام شده است که در نوع خود از پرتعدادترین حضور هنرمندان در تولید اثر است. ترکیب گروه‌ها با تفاوت‌های اندکی انتخاب شده است و حضور هنرمندان مختلف در گروه‌ها باعث شده است که اجراها از نظر حسی رنگ و بویی متفاوت داشته باشند.
۶- این مجموعه نخستین رویکرد به ردیف موسیقی ایران با نگاهی خلاقانه است که قابلیت شنیداری برای عموم علاقه‌مندان به موسیقی را دارد. پیش از این رویکرد به ردیف و نمونه‌های ضبط شده موجود فقط و فقط جنبه آموزشی برای فراگیران موسیقی (به عنوان منبع درسی) داشته است و قابلیت شنیداری برای عموم علاقه‌مندان و شنوندگان موسیقی را نداشته است.
۷- مجموعه یاد شده می‌بایست در سطوح بالای دانشگاهی زیر نظر مدرسین مجرب آموزش داده شود. علیزاده در این آثار نمایشی از ظرافت، تکنیک اجرایی، رویکرد خلاقانه به ردیف و احساسی عمیق را به نمایش گذاشته است.
زادروز خجسته‌اش را تبریک می‌گویم، شادمانی و موفقیت‌های بیش از پیش را برای این مرد خستگی‌ناپذیر، معلم بزرگ و مهربان موسیقی ایران آرزومندم. سپاسگزار و مدیون محبت‌ها و بزرگواری‌های او هستیم تا هستیم.
*موسیقیدان، آهنگساز، نوازنده و مدرس کمانچه
- منبع خبر : ایرنا
