همنشینی«عقل و عشق» ؛ تلاشی برای یافتن سرچشمه معنوی اندیشه حافظ شیرازی
به گزارش واحد فرهنگی خبرگزاری صبح اقتصاد اشعار رندانه و دوپهلوی لسان‌الغیب، همان‌قدر که همگان را جذب و شیفته خود کرده‌اند، تاویل‌پذیر نیز بوده و برداشت‌های گوناگونی از آن‌ها صورت گرفته است.
با این حال، به گفته کارشناسان، انبوه اندرزها و اشاره‌های روشن او این اطمینان را ایجاد کرده که شعرش تا اندازه زیادی از معرفت اسلامی بهره برده است.
«عقل و عشق» در جستجوی بعد معنوی شعر حافظ
این موضوع در هفته بزرگداشت حافظ شیرازی مورد توجه قرار گرفته و محور یکی از برنامه‌های «گذر حافظ» شده است.
گذر حافظ شیرازی این هفته میزبان رویدادهای عمومی «یادروز حافظ» است. به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، یکی از این برنامه‌ها، «عقل و عشق» نام دارد که تلاشی برای نمایاندن بعد معنوی اشعار حافظ به شمار می‌رود.
وی افزود: سلسله نشست‌های تبیینی «عقل و عشق» که در چارچوب بیست‌ونهمین آیین بزرگداشت حافظ، تا ۲۵ مهرماه ادامه دارد، با همکاری نهاد نمایندگی ولی فقیه در استان فارس برگزار می‌شود.
رنجبر اظهار کرد: این برنامه با هدف تبیین و برجسته‌سازی جنبه‌های معنوی و عرفانی اندیشه حافظ طراحی شده و برخلاف نشست‌های تخصصی در فضای علمی و دانشگاهی، ویژه عموم مردم، گردشگران و بازدیدکنندگان آرامگاه حافظ است.
«آنِ معنوی حافظ» در همنشینی عقل و عشق
دومین نشست این رویداد با حضور جمعی از دوستداران خواجه شیراز، رهگذران، مسافران و بازدیدکنندگان آرامگاه او برگزار شد و محمدهادی خالق‌زاده، حافظ‌پژوه و دانشیار دانشگاه، با موضوع واژه «آن» در شعر حافظ سخنرانی کرد.
خالق‌زاده که نویسنده بیش از ۸۰ مقاله علمی در حوزه‌های فارس‌پژوهی، حافظ‌پژوهی و مطالعات عرفانی است، این موضوع را هرچند علمی، اما با زبانی مردمی شرح داد.
او گفت: بی‌گمان حافظ شیرازی از بلندآوازه‌ترین شاعران زبان فارسی است، اما هنوز همه راز و رمزهای این شهرت و محبوبیت، با وجود پژوهش‌های فراوان، کشف نشده است؛ در میان هزاران ظرافت زبانی و معنایی شعر او، واژه ساده و در عین حال ژرف «آن» جایگاه ویژه‌ای دارد؛ واژه‌ای که در سطح زبان، ضمیر یا صفت اشاره است، اما در سطح معنا، نشانه‌ای از حضور، اشارت و جذبه‌ای ملکوتی است.
این حافظ‌پژوه، نتیجه یکی از پژوهش‌های علمی خود در این زمینه را این‌گونه بیان کرد: در غزلیات حافظ، این کلمه در بسیاری از موارد به مفهومی خاص در عرفان تبدیل می‌شود؛ مفهومی که بر حضور الهی، جذبه عشق و نوری فراتر از عقل دلالت دارد. حافظ با بهره‌گیری از این واژه کوچک، توانسته است ساختاری از ایجاز و عمق معنایی بیافریند که نه‌تنها به تفهیم شعر، بلکه به گسترش درک عرفانی از جهان و انسان یاری می‌رساند.
خالق‌زاده ادامه داد: «آن» در شعر حافظ، ابزار ایجاز، ایهام و ابهام است؛ این ابهام آگاهانه نه برای پنهان‌سازی معنا، که برای گشودن راه‌های تامل و تجربه معنوی مخاطب به کار گرفته شده است.
به اعتقاد این دانشیار ادبیات فارسی، حافظ با این ظرایف زبانی، مخاطب را از ظاهر کلمه به باطن معنا می‌برد و از دل واژه، جهانی از معنویت می‌سازد.
او توضیح داد: زبان در شعر حافظ نه‌تنها وسیله بیان، که خود حقیقتی روحانی است؛ واژگان در غزل او جان دارند، می‌درخشند و همچون مروارید در صدف معنا می‌نشینند.
خالق‌زاده گفت: از این منظر، «آن» همان لحظه کشف و حضور است، همان دم اتصال انسان با مطلق و همان نقطه‌ای است که عشق در قالب واژه تجلی می‌یابد.
او افزود: «آن» در هر بیت حافظ، دعوتی به دیدن و بیدار شدن است؛ پس اگر چشم دل بگشاییم، «آن» در شعر او همان جرقه بیداری است که جان را به روشنایی می‌کشاند.
نشست «عقل و عشق» مردم شیراز را به گذر حافظ فرامی‌خواند
نشست‌های «عقل و عشق» که در طول یک هفته در گذر حافظ برگزار می‌شوند، با هدف پیوند دادن فضای شهری با ادبیات و معنویت طراحی شده‌اند و تا پایان هفته حافظ، هر شب با حضور سخنرانان برجسته، حافظ‌پژوهان و هنرمندان اجرا می‌شوند.
در نشست‌های پیش‌رو، محمد مرادی، استاد دانشگاه شیراز، از «ریشه‌های معنوی شادزیستن در شعر حافظ» خواهد گفت و دکتر محمدعلی نعمت‌الهی نیز درباره «انسان معنوی در اندیشه حافظ» با مردم سخن می‌گوید.
- منبع خبر : ایرنا
