چالش‌ها و فرصت‌های صنعت انیمیشن در ایران
به گزارش واحد فرهنگی خبرگزاری صبح اقتصاد انیمیشن به‌عنوان یکی از شاخه‌های مهم و خلاقانه هنرهای تصویری، همواره نقشی قابل توجه در انتقال پیام‌ها و ارزش‌های فرهنگی، آموزشی و سرگرم‌کننده داشته است. در سینمای ایران نیز این هنر طی دهه‌های اخیر به شکلی ویژه رشد و جایگاه خود را تثبیت کرده است. با این حال، بررسی این جایگاه نیازمند واکاوی روندهای تاریخی، نقاط قوت، چالش‌ها و چشم‌اندازهای پیش روی این صنعت است.
آغاز انیمیشن‌سازی در ایران به دهه ۱۳۳۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که در مرکز سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، هنرمندانی چون نورالدین زرین‌کلک و علی‌اکبر صادقی با تولید آثار کوتاه انیمیشنی، قدم‌های نخستین را برداشتند. این آثار عمدتاً با مضامین فرهنگی و آموزشی تولید می‌شدند و بیشتر بر تکنیک‌های دستی و سنتی متمرکز بودند. در دهه‌های بعد، با ورود تکنولوژی‌های جدید و افزایش آگاهی عمومی نسبت به ظرفیت‌های انیمیشن، این هنر رشد چشمگیری را تجربه کرد.
انیمیشن ایران با تولید آثاری همچون آخرین داستان، شاهزاده روم، فیلشاه و شمشیر و اندوه توانسته است در جشنواره‌های بین‌المللی حضور موفقی داشته باشد و جوایز متعددی را کسب کند. این آثار نه‌تنها از نظر کیفیت فنی و هنری قابل‌توجه بوده‌اند، بلکه توانسته‌اند پیام‌هایی متناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی را به مخاطبان داخلی و خارجی منتقل کنند.
چالش‌های صنعت انیمیشن در ایران
یکی از مهم‌ترین مشکلات انیمیشن‌سازی در ایران، کمبود بودجه و سرمایه‌گذاری مناسب است. تولید انیمیشن به‌ویژه در سطح بلند سینمایی، هزینه‌های بالایی دارد که در بسیاری از موارد تهیه‌کنندگان خصوصی یا دولتی از تأمین آن ناتوان هستند. بنابراین وقتی تهیه‌کننده‌ای قصد ورود به این عرصه را داشته باشد، باید بیشتر مورد حمایت قرار گرفته و محصولات این حوزه بیشتر مورد توجه باشد.
از طرف دیگر علی‌رغم وجود استعدادهای فراوان، کمبود نیروی کارآزموده و متخصص در زمینه‌هایی مانند طراحی شخصیت، انیمیشن‌سازی سه‌بعدی، موشن کپچر و جلوه‌های ویژه از چالش‌های اساسی این حوزه محسوب می‌شود. بسیار پیش آمده که با تمام مشکلاتی که وجود دارد ابزارهای تولیدی مرتبط وارد کشور می‌شود؛ اما کارشناس لازم برای کار با این ابزار وجود ندارد. فرایند آموزش در این حوزه عقب افتاده و بخشی از این عقب افتادگی ناشی از عدم توجه کافی به این هنر-صنعت است.
عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای بازاریابی و اکران آثار انیمیشن یکی دیگر از مشکلاتی است که موجب می‌شود این آثار به‌سختی بتوانند با فیلم‌های زنده رقابت کنند. هر چند که این آسیب در چند سال اخیر کمتر شده و وضعیت اکران در این حوزه بهبود پیدا کرده‌است.
ظرفیتها و فرصت‌ها
سینمای انیمیشن ایران ظرفیت‌های بالقوه بسیاری دارد که می‌تواند در صورت توجه و سرمایه‌گذاری مناسب، جایگاه این صنعت را بهبود بخشد. فرهنگ و ادبیات غنی ایرانی، منبعی بی‌پایان از داستان‌ها و افسانه‌هایی است که می‌توانند به‌خوبی در قالب انیمیشن بازگو شوند و انیمیشن‌سازان کشور هم تا کنون توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته‌اند. اما این موضوع جای پرداخت بیشتری دارد.
از طرف دیگر حضور هنرمندان جوان و تحصیل‌کرده در زمینه انیمیشن و گرافیک کامپیوتری، فرصتی طلایی برای توسعه این صنعت به‌شمار می‌رود. بسیاری از کشورها تولیدات انیمیشنی خود را به انیمیشن‌سازان داخلی واسپاری می‌کنند؛ این ظرفیت می‌تواند در تولیدات داخلی متمرکز شود.
پیشرفت تکنولوژی‌های انیمیشن‌سازی دیجیتال و نرم‌افزارهای گرافیکی، امکان تولید آثاری با کیفیت بالا و هزینه‌های پایین‌تر را فراهم کرده است و انیمیشن‌سازان داخلی هم از این امکان به خوبی استفاده کرده‌اند.
چشم‌انداز آینده
برای ارتقای جایگاه انیمیشن در سینمای ایران، توجه به برخی نکات ضروری است. به عنوان مثال لازم است صندوق‌های حمایتی و تسهیلات مالی برای تولیدکنندگان انیمیشن به بهترین شکل مدیریت شود و حمایت‌های مالی از این صنعت تنها به نظر برخی افراد محدود نشود؛ چرا که ممکن است این هنر-صنعت در حال رشد طعمه نگرش‌های شخصی و غرض‌ورزی شود.
همچنین، همانطور که مطرح شد راه‌اندازی دوره‌های تخصصی و تقویت آموزش‌های مرتبط با انیمیشن‌سازی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی می‌تواند نیروی انسانی ماهر و خلاق پرورش دهد. تا با مشکلات ناشی از فقدان کارشناس روبه‌رو نشویم.
همکاری با پلتفرم‌های آنلاین و شبکه‌های تلویزیونی برای پخش آثار انیمیشنی می‌تواند زمینه‌ساز جذب مخاطبان گسترده‌تر و درآمدزایی بیشتر شود و در این زمینه هم نباید فعالیت را به افراد خاص محدود کرد، باید تمام پتانسیل انیمیشن کشور را به خدمت گرفت.
انیمیشن در سینمای ایران با وجود تمام چالش‌ها، ظرفیت‌های بی‌نظیری برای رشد و شکوفایی دارد. با برنامه‌ریزی مناسب و استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و تکنولوژیک، می‌توان این صنعت را به‌عنوان یکی از ارکان اصلی سینمای ایران معرفی کرد و جایگاه آن را در سطح بین‌المللی ارتقا داد.
- منبع خبر : ایرنا
