رکود و تورم اقتصادی با توجه به شرایط اقتصادی فعلی ایران و فشار ناشی از تحریم‌ها گریبان اصناف کشور را گرفته است و فرش دستباف ایرانی هم به عنوان یک هنر صنعت ملی مانند سایر صنوف که دچار رکود است، با مشکلات و معضلات بسیاری مواجه شده است و اتفاقا این هنر صنعت یکی از اقلام تحریم شده توسط آمریکا محسوب می‌شود، بنابراین به مراتب با مشکلات بیشتری مواجه است.

اما نکته حائز اهمیت این است که این هنر صنعت ایرانی دو میلیون فرصت اشتغال برای کشور به همراه دارد که در شرایط سخت اقتصادی نباید از آن غفلت کرد و برای حفظ و توسعه این اشتغال مسئولان و دست اندرکاران باید هوشمندانه به رفع معضلات این بخش بپردازند. زیرا بیکار شدن فرش بافان عامل ایجاد نارضایتی بین مردم می‌شود که این امر مورد توجه کشورهای دیگر برای فشار به دولت ایران بوده است.

بنابراین اکنون که در شرایط تحریم به سر می‌بریم، لازم است برای رسیدن به اهداف چشم انداز و در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی همه سازمان‌ها و تشکل‌های مرتبط و اثرگذار در حوزه فرش دستباف در حمایت از سرمایه گذاری، تولید کارگاهی و صادرات بر اساس سلائق بازارهای هدف و بازارهای جدید تصمیمات یکسانی اتخاذ کنند و با عزمی راسخ جایگاه فرش دستباف ایرانی را در جهان مستحکم سازند.

در این راستا لازم است برای اتخاذ تصمیمات  درست از تجربیات فعالان اقتصادی در این حوزه بهره جست.

*از رقبای تولید کننده و صادر کننده فرش در جهان غافل نشویم

هوشنگ فاخر نائب رئیس اتحادیه صادر کنندگان فرش دستباف با تاکید بر اینکه نباید از رقبای صادر کننده فرش دستباف در دنیا مانند پاکستان، افغانستان، چین، هندوستان، ترکیه و حتی نپال غافل بود، گفت: در حالی که عده‌ای فکر می‌کنند ایران تنها صادر کننده فرش در دنیا محسوب می‌شود و می‌توانند فرش را با هر قیمتی عرضه کنند در این کشورهای رقیب فرش با هزینه‌ای پایین‌تر از ایران تولید می‌شود که باعث شده قدرت رقابت تا حدود زیادی از ما گرفته شود.

وی افزود: ضمنا این کشورها کالای تولید شده خود را در بازارهای جهانی به نام فرش ایرانی عرضه و به فروش می‌رسانند که باعث بدنامی محصولات ما در حوزه فرش دستباف شده است.

فاخر بیان داشت: در چنین شرایطی دولت به جای حمایت از تولید کنندگان و صادر کنندگان فرش با وضع قوانین شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برد که کار برای فعالان این بخش هر روز سخت‌تر می‌شود. به عنوان مثال با توجه به مواد ۹۵، ۱۰۰، ۱۴۶ و ۱۶۹ قانون مالیات که در چند سال پیش به تصویب رسید، هزینه تولید برای فرش افزایش یافته و توان رقابت از صادر کننده فرش دستباف ایرانی گرفته شده است.

نائب رئیس اتحادیه تولید کنندگان و صادر کنندگان فرش دستباف با بیان اینکه هدف آمریکا از تحریم فرش ایران ضربه زدن به مردم ایران و اشتغال است، گفت: فرش ایرانی با هزینه اندک قابلیت اشتغالزایی فراوانی دارد، اما تحریم‌ها دقیقا معیشت مردم را نشانه گرفته است. در حالی که رقم صادراتی فرش دستباف ایرانی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار در سال است که رقم کوچکی در مقابل صادرات ۵۰ میلیارد دلاری کالاهای غیرنفتی است.

وی افزود:‌بنابراین در این شرایط حداقل باید از تحریم‌های داخلی که اقتصاد ایران را به مراتب بیش از تحریم‌های خارجی نشانه می‌گیرد، پرهیز کرد و همچنین برای افزایش فروش در کشورهای دیگر باید تبلیغات کرد.

نائب رئیس اتحادیه تولید کنندگان و صادر کنندگان فرش دستباف اظهار داشت: متاسفانه در وضعیت فعلی به مسئله تبلیغات توجه نمی‌شود و بازارهای صادراتی به حال خود رها شده است.

* مسئولان حوزه فرش فاقد تجربه تخصصی در حوزه فرش هستند 

احمد کریمی اصفهانی رئیس اتحادیه صادر کنندگان و تولید کنندگان فرش دستباف در گفت‌وگو با فارس گلت: اگر چه فرش ایرانی تحریم شده، اما با توجه به اینکه ۸۰ درصد از ماده اولیه مورد نیاز این صنعت از داخل کشور تامین می‌شود،‌تحریم‌ها اثر چندانی بر روی این هنر صنعت ندارند. اما نباید از این موضوع هم غافل بود که در راستای حفظ این هنر صنعت اصیل هر گونه بی‌توجهی و کم توجهی از سوی مسئولان لطمات جبران ناپذیری را به این صنعت وارد می‌کند.

وی افزود:‌ متاسفانه برخی افرادی که به عنوان مسئول در مراکز اصلی این هنر و صنعت دارای پست هستند، از اطلاعات کافی در این حوزه برخوردار نیستند و اصلا هیچ گونه تجربه مرتبطی با حوزه فرش ندارند.در حالی که با توجه به وضعیت حساس کنونی ناشی از تحریم‌ها و بازارهای رقابتی حضور افراد با تجربه در مراکز تصمیم‌گیری می‌تواند بسیار در راستای توسعه این هنر صنعت اثرگذار باشد.

رئیس اتحادیه صادر کنندگان و تولید کنندگان فرش دستباف گفت: در این شرایط حداقل باید از تجربیات افراد خبره که سال‌های سال در این زمینه فعالیت داشته‌اند، استفاده کرد.

* مشکلات ناشی از پیمان سپاری ارزی برای صادر کنندگان فرش 

مرتضی میری تولید کننده و صادر کننده فرش دستباف ایرانی اظهار داشت: با توجه به تحریم فرش از سوی آمریکا عملا ۳۰ درصد از بازار صادراتی فرش دستباف ایرانی از دست رفته است که پیدا کردن بازارهای جایگزین کاری زمان‌بر و هزینه‌بر است.

این تولید کننده فرش ایرانی بیان داشت: بخش دیگر مشکلات صادرات فرش، مشکلات ناشی از نقل و انتقالات مالی و همچنین مشکل حمل بار توسط شرکت‌های حمل و نقل هوایی و زمینی است که حاضر به حمل کالای ایرانی در شرایط تحریم نیستند.

وی با اشاره به قانون پیمان سپاری ارزی اظهار داشت:‌با توجه به مشکلاتی که در مورد تحریم‌ها برای تجار ایرانی پیش آمده هر یک از تجار راهی را برای صادرات و بازگشت ارز حاصل از صادرات خود دارند که این راه‌ها ممکن است بازگشت ارز حاصل از صادرات را طولانی کند که قوانین پیمان سپاری ارزی و محدود کردن زمان برای بازگشت ارز حاصل از صادرات به مسائلی دست و پا گیر برای صادر کنندگان فرش تبدیل شده است.

میری اظهار داشت: صادر کنندگان به منابع ارزی وصل نیستند، بنابراین برای ادامه فعالیت اقتصادی خود ناچارند که ارز حاصل از صادرات را به کشور بازگردانند تا فعالیت اقتصادی شان ادامه یابد اما قوانینی دست و پا گیر آنها را مجبور می‌کند تا علیرغم سال‌ها فعالیت در این  حوزه از صادرات صرف نظر کنند تا با مشکلات عدیده مواجه نشوند.

با توجه به اهمیت فرش دستباف در ایجاد اشتغالزایی و همچنین ظرفیت بالای صادراتی که به گفته فعالان این حوزه در دهه ۷۰ صادرات این کالا بیش از یک میلیارد دلار بوده است، اما به دلایل مختلف اکنون به کمتر از ۴۰۰ میلیون دلار رسیده است، باید از صنعت فرش دستباف کشور حمایت شود، اما رسیدن به قله‌های صادراتی نیازمند تحول در صنعت فرش است و بدون تحول در این حوزه رونق صادرات فرش با توجه به حضور رقبای قدرتمند دست یافتنی نخواهد بود.

لازم است بخشی از منابع در نظر گرفته شده برای ارائه مشوق‌های صادراتی به موضوع صادرات فرش اختصاص یابد و مهمتر از آن این منابع حتما به این حوزه تخصیص داده شود.

ضمن اینکه برای توسعه صادرات فرش باید به سلیقه کشورهای مختلف مقصد صادرات توجه شود چرا که امروزه تنوع سلائق زیاد است و در صورتی که به روز رسانی‌های لازم در این خصوص صورت نگیرد از قافله عقب خواهیم ماند و بهره‌برداری از هنر صنعت اصیل و دیرینه ایرانیان به کشورهای دیگر سپرده خواهد شد.