اما بخش‌بندی بودجه سالانه بطور مستقیم بر زندگی عامه مردم تاثیر می‌گذارد. مردمی که رسانه‌ها و کارشناسان به سراغ آنها نمی‌روند. مردمی که باید نظرشان به دقت بررسی شود و میزان آگاهی آنها نسبت به لایحه بودجه مورد تحلیل قرار بگیرد. شرکت پژوهش بازار و رسانه‌امروز (EMRC) در آستانه سال جدید پژوهشی را به منظور “سنجش میزان آگاهی افراد جامعه از مباحث مرتبط به بودجه انجام داده است” که نتایج جالب توجه‌ای از آن بدست آمده است. در این پژوهش هم زنان و هم مردان حاضر و اکثریت پاسخگویان (بیش از ۸۵%) در سنین ۲۱ تا ۴۰ سال بوده‌اند. اطلاعات این پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است.
در ادامه نتایج این پژوهش را می‌خوانید.
آگاهی کم جامعه در مورد مسائل مرتبط با بودجه
کسب اطلاعات درباره میزان آگاهی مردم نسبت به بودجه از موضوعات مهمی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. طبق بررسی‌های صورت گرفته، اطلاعات افراد جامعه در این خصوص قابل توجه نیست و نشان از عدم آگاهی مردم نسبت به موضوع مهم بودجه دارد. در این پژوهش از مخاطبان سئوال شد: ” به نظرتان سهم هر ایرانی از مصارف بودجه عمومی سال ۹۸ چه میزان است؟ ”
سهم هر ایرانی از مصارف بودجه عمومی سال ۹۸ حدود ۵ میلیون تومان در سال است. این درحالی‌ست که بیش از نیمی از افراد شرکت‌کننده (۵۴ % )در پژوهش نسبت به آن بی‌اطلاع بوده و فقط ۲۳ % پاسخ صحیح را انتخاب کرده‌اند. به طور کلی علاقمندی به کسب اطلاع در مورد بودجه و اخبار مرتبط با آن در بین پاسخگویان پایین بوده است، چنین طرز نگاهی در سئوالات دیگر این پژوهش نیز مشاهده می‌شود.
سهم بودجه عمومی دولت از فروش نفت در سال ۹۸
نفت، اصلی‌ترین تامین کننده‌ی بودجه کشور است که سال‌ها ایران را وابسته خود کرده و مردم در طول عمر خود درباره آن بارها شنیده‌اند. اما به نظر میرسد که پاسخگویان در این خصوص تنها به شنیده های خود بسنده می کنند. در پژوهش مورد نظر از مخاطبان سئوال شد: “به نظرتان چه میزان از فروش نفت به بودجه عمومی دولت تعلق می‌گیرد؟” پاسخ این سئوال؛ بیش از ۶۵ % فروش نفت به بودجه عمومی تعلق دارد، است. پاسخی که با جستجوی ساده در فضای مجازی می‌توان به آن دست یافت اما فقط ۳۳ % پاسخ دهندگان از این موضوع آگاهی داشتند.
وابستگی به نفت در بودجه ۹۸
در کشورمان همیشه صحبت از کاهش وابستگی به صادرات نفتی بوده است. کاهشی که باعث رونق گرفتن سایر صنایع کشور می‌شود اما وابستگی به نقت همچنان ادامه دارد و هنوز صنایع نتوانسته اند سهم قابل توجه‌ای از صادرات نفتی را به خود اختصاص دهند. این موضوع در قالب سئوال:” به نظرتان وابستگی بودجه به نفت در سال ۱۳۹۸ به نسبت سال ۹۷ چه تغییری کرده است؟ (منظور از وابستگی، درصد میزان فروش نفت در کل بودجه تعریف شده است) ” از مخاطبان پژوهش پرسیده شده است. وابستگی بودجه به درآمد نفتی در سال ۹۸ به نسبت سال گذشته افزایش یافته است. اما تنها ۲۹ % از شرکت کنندگان به این سوال پاسخ صحیح دادند و۵۷ % بر این باور بوده‌اند که این وابستگی کاهش خواهد یافت.
درآمدهای مالیاتی نیز بر بودجه تاثیرگذار است اما باز هم مخاطبان و عامه مردم از این تاثیر اطلاع چندانی ندارند. %۳۸ از منابع عمومی دولت، در بودجه سال ۹۸ از محل درآمدهای مالیاتی تامین می‌شود در حالی که تنها ۳۰ درصد از پاسخ دهندگان گزینه درست را انتخاب کرده‌اند.
دیدگاه جامعه در مورد انطباق بودجه با برنامه ریزی صحیح
از سال گذشته چالش‌های بازار و افزایش به یکباره قیمت محصولات، عامه مردم را دچار سردرگمی کرده است. سردرگمی که باعث شده درصد قابل توجه‌ای از افراد جامعه بر این باور باشند که در تعیین بودجه از برنامه ریزی صحیحی پیروی نمی‌شود. طبق آمارهای گرفته شده ۷۸% ایرانیان معتقدند که به طور کلی بودجه کشور بر یک برنامه ریزی صحیح منطبق نشده است. چنین دیدگاهی در افراد بین ۲۱ تا ۳۰ سال جامعه بیشتر مشاهده شده است. افرادی که در سن ورود به بازار کار هستند و با توجه به پاسخی که داده‌اند، به راحتی می‌توان شرایط روحی آنها را مورد بررسی قرار داد.
پژوهش مورد نظر، نشان داد که درصد قابل توجه‌ای از مردم نسبت به ضرورت تعیین بودجه آگاهی داشتند. ضرورت وجود بودجه کشوری که ایجاد هماهنگی میان دخل و خرج، امکان برنامه ریزی مالی، اتخاذ سیاست مالی خلاف چرخه ای و انجام وظایفی که دولت و مجلس بر اساس قانون و وعده هایی که داده اند بر عهده دارند برای ۶۸% از افراد روشن است. اما در عین حال ۶۵% ایرانیان معتقدند که نظارت دقیقی بر اجرای لایحه بودجه وجود ندارد. مخاطبان پژوهش مطمئنا براساس نحوه اجرای بودجه در سال‌های گذشته به چنین نتیجه ای رسید‌ه‌اند و چنین نگاهی را تنها از طریق برنامه‌ریزی و اجرای درست لایحه بودجه و ارائه اطلاعات دقیق از این فرآیندها تغییر کند.
در مجموع اگر آگاهی مردم در خصوص جزییات لایحه بودجه افزایش یابد، دولت نیز با دقت بیشتری نسبت به اجرای آن اقدام خواهد کرد. زیرا در صورت عدم اجرای درست و مشخص باید در مقابل جامعه پاسخگو باشد.
