مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «سینماها و خیابان لاله‌زار را ثبت ملی می‌کنیم اما اگر سینماگران نسبت به میراث معماری حوزه خود حساس باشند، روند کارها تسریع خواهد شد.» فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان […]
مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «سینماها و خیابان لاله‌زار را ثبت ملی می‌کنیم اما اگر سینماگران نسبت به میراث معماری حوزه خود حساس باشند، روند کارها تسریع خواهد شد.»
نظری به‌مناسبت فرارسیدن روز ملی سینما، ۲۱ شهریور تأکید کرد: «بنابراین خیابان لاله‌زار ازنظر من یک “Cultural Space” فضای فرهنگی تمام‌عیار است که متأسفانه با گذر زمان، کاربرد آن دچار استحاله شده و گونه‌به‌گون گشته و به‌قول علما لباس‌به‌لباس شده یعنی آن لباس زیبای فرهنگی از تنش بیرون آمده و لباس تجاری به تن کرده است.»
او در پاسخ به اهمیت میراثی این مکان تاریخی تصریح کرد: «مرحوم علی‌اکبرخان دهخدا در یادداشت‌های فرهنگی‌اش به‌وفور از خیابان لاله‌زار یاد می‌کند و رد‌پا و نام اینجا در یادداشت‌ها و خاطرات بسیاری از تئاتری‌ها و سینماگران و مشاهیری چون مجتبی مینوی و صادق هدایت آمده است.»
نظری ادامه داد: «حتی حسین گل‌گلاب سرود “ای ایران” را که بعدها غلامحسین بنان آن را اجرا کرد با تأثیرپذیری از حادثه برخورد نادرست و توهین‌آمیز یک سرباز انگلیسی نسبت به یک افسر ایرانی که در همین لاله‌زار اتفاق افتاد، سرود.»
بازسازی لاله‌زار به‌شکل قدیم/ اینجا یک پیاده راه فرهنگی بی‌نظیر می‌شود
مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی در پاسخ به‌ضرورت حفظ و احیای فضای نوستالژیک (خاطره‌انگیز) بافت فرهنگی لاله‌زار گفت: «اینجا یک محمل و فضای فرهنگی است که از فرق سر تا نوک پا برای تهرانی‌ها و ایرانی‌ها خاطره است، پس خود این محور می‌تواند به‌طورکلی ثبت و بازسازی شود؛ به شکلی که حیثیت فرهنگی‌اش به همان شکل قدیم، با سینماها و تئاترهایش برگردد.»
او تأکید کرد: «امروز بخش مهمی از چیزهایی که ما به‌عنوان میراث مستند دیداری‌‌شنیداری می‌شناسیم از همین خیابان لاله‌زار تولیدشده‌اند، این‌ها نه‌تنها میراث تهران بلکه میراث تمامی ایرانیان است چون آغازگر یک جریان روشنفکری و یک جریان هنری و فرهنگی مدرن در ایران بوده است.»
نظری اضافه کرد: «لاله‌زار این قابلیت را دارد که به شکل اصیلش بازسازی و سامان‌دهی شود و به یک محور و پاتوق فرهنگی برای هنرمندان و مردم تبدیل شود. با ظرفیت فرهنگی‌تاریخی که لاله‌زار دارد، در صورت بازسازی می‌تواند محیط اطرافش را هم تحت تأثیر قرار داده و از یک منطقه فروش ابزار صنعتی و الکتریکی به یک خیابان ممتاز فرهنگی رخ عوض کند.»
نظری عنوان کرد: «این شأن و منزلت لاله‌زار است که سینماها، تئاترها، پاتوق‌های فرهنگی و کافه‌های آن باز شود تا سیما و منظر آنجا احیا شود و حتی می‌تواند فقط “پیاده‌راه” شود که خوشبختانه اسناد تصویری زیادی هم برای احیای آن، از لاله‌زار قدیم باقی‌مانده که برای تحقق این امر به ما کمک می‌کند.»
اهالی سینما مسئولیت‌پذیر و حساس باشند، کار سرعت می‌گیرد
او در مقابل طرح این موضوع که تخریب روزافزون سالن‌های سینما و تئاتر و کافه‌های برجای‌مانده لاله‌زار، ثبت زنجیره‌ای آن را ضروری‌تر می‌کند، گفت: «بی‌تردید مکان‌های مذکور و سینماها این قابلیت را دارند و ما باید نسبت به تاریخ سینمای ایران حساسیت داشته باشیم زیرا ایران جزو چند کشور محدود دنیا است که ازنظر هنر سینما دارای سبک مختص خود است و در سایه هالیوود و جریان‌های سینمایی دنیا محو نشده است.»
نظری افزود: «البته چیز عجیبی هم نیست که جایگاه سینمای ما رفیع است چون ایران جزء اولین کشورهای دنیاست که دو یا سه سال بعد از اختراع دوربین عکاسی، آن را در دوره قاجار در خدمت گرفته و آرشیو غنی عکاسی آن دوره هم موجود است، پس ایران در شمار کشورهای پیشگام در صنعت سینما و عکاسی است.»
نظری تصریح کرد: «کشوری که چنین جایگاه و سابقه‌ای دارد باید میراث معماری و شهرسازی سینمایی‌اش را هم حفظ کند، این شانس نصیب کمتر کشوری شده که سرمایه بزرگی مثل مخزن “جُنگ‌خانه” عکاسی کاخ گلستان را داشته باشد که جزو دو سه مخزن عکس تاریخی دنیاست.»
مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی در پاسخ به این پرسش که اگر قرار باشد لاله‌زار با احیا تبدیل به یک محور فرهنگی شود چه کسانی باید پیش‌قدم شوند، تصریح کرد: «چون مدیریت این مکان یک مدیریت چندوجهی است، قطعاً شهرداری تهران باید پیشگام باشد، میراث‌فرهنگی کمک می‌کند و خانه سینما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم هریک در حوزه وظایفشان پا پیش بگذارند.»
نظری به این مسئله که مدیری مثل شما که از دغدغه و بضاعت فرهنگی برخوردار است، اگر سینماگران جلو نیامدند و شهرداری بهانه‌تراشی کرد اینجا را رها می‌کند، پاسخ داد: «بهتر است که متولیان اصلی یعنی خانه سینما جلو بیایند و با بهره‌گیری از شهرت و جایگاه مردمی‌شان با مالکان خصوصی برای جلب رضایت یا علاقه‌مندی آنها صحبت کنند و این نشان از احساس مسئولیت سینماگران نسبت به میراث حوزه سینما دارد.»
او اضافه کرد: «اما اگر آنها چنین کاری نکنند ما برای ثبت ملی زنجیره‌ای سینماهای لاله‌زار اقدام می‌کنیم اما بازهم تأکید می‌کنم که مشارکت و پای‌کار بودن اهالی سینما نسبت به میراث‌فرهنگی خود و مردم، کار را بسیار تسریع خواهد کرد و ما هم از واکنش و حساسیت آنها استقبال می‌کنیم.»
لاله‌زار یکی از خیابان‌های قدیمی و مرکزی شهر تهران است که از جنوب به میدان امام خمینی (توپخانه) و از شمال به خیابان انقلاب اسلامی منتهی می‌شود.
این خیابان در سال‌های پایانی دوره قاجار و آغاز دوره پهلوی، نماد نوگرایی و هنر ایران بود و «شانزه‌لیزه تهران» لقب گرفته بود. بسیاری از کافه‌ها، تئاترها، سینماها، رستوران‌ها، تجارتخانه‌ها، و فروشگاه‌های معروف ایران در این خیابان قرار داشتند.
اماکن و بناهای تاریخی‌فرهنگی خانه و باغ اتحادیه با شمارهٔ ثبت ۱۲۰۵۷، تئاتر نصر با شمارهٔ ثبت ۶۵۲۹، تئاتر پارس با شمارهٔ ثبت ۱۰۴۰۲، گراند هتل با شماره ۶۵۲۸، سفارت دانمارک ۷۴۴۱، خانه مشیرالدوله پیرنیا با شماره ۱۸۹۹، ساختمان تجاری غریب با شماره ۱۸۶۷۵، مسجد هدایت با شماره ۱۵۷۸۵، مسافرخانه پارس با شماره ۱۵۷۸۳، مدرسه و کلیسای ژاندارک با شماره ثبت ۲۹۲۸، خانه معین التجار بوشهری با شماره ۳۱۲۷۳، به‌عنوان برخی از آثار ملی ایران در این خیابان به ثبت ملی رسیده است، اما خیابان لاله‌زار به‌عنوان یک بافت تاریخی واحد و ۱۵ سینما و چند تئاتر تاریخی این خیابان که بنیان تئاتر و سینمای کشور هستند، هنوز از ثبت ملی بی‌بهره‌اند.
