اگر جمعیت امروز جهان را۷/۷ میلیارد نفر فرض کنیم ۵ کشور پر جمعیت جهان یعنی چین + هند + روسیه + ایران + ترکیه جمعا نزدیک به ۴۵ درصد از جعیت جهان را تشکیل میدهند که رسما عدم وابستگی کشور متبوع خود را نسبت به دلار اعلام نموده اند و بدون شک بسیاری دیگر از […]
اگر جمعیت امروز جهان را۷/۷ میلیارد نفر فرض کنیم ۵ کشور پر جمعیت جهان یعنی چین + هند + روسیه + ایران + ترکیه جمعا نزدیک به ۴۵ درصد از جعیت جهان را تشکیل میدهند که رسما عدم وابستگی کشور متبوع خود را نسبت به دلار اعلام نموده اند و بدون شک بسیاری دیگر از کشورها نیز زمینه خروج خود از سیطره هژمونیک ارزی به نام دلار آمریکا را بر سینه نهاده بر آن برنامه دارند . به تقابل یورو و دلار نگاه کنید. به تقابل ین با دلار نگاه کنید. فلذا میتوان به صراحت گفت بیش از نیمی از مردم جهان امروز سلطه دلار را وازده و اقتصاد خارجی خود را به ارز های دیگر متکی می دانند. این کشور ها نوعا با ضرب آهنگ های کند و تند در حال پشت کردن به دلار هستند. با نگاهی به روند کنونی جنگ تجاری بین چین و آمریکا در کنار تحریم‌های اعمال شده توسط واشنگتن علیه روسیه به عنوان بزرگترین شریک تجاری این کشور آسیایی باعث شده است که مقامات پکن سیاست‌هایی را در راستای از بین بردن وابستگی خود به دلار اتخاذ کنند. پکن در این حوزه سیاست نرمی را سرلوحه اقدامات خود نهاده و رفته رفته زمینه حذف دلار را به عنوان ارز اتکایی بر میچیند. بانک مرکزی چین در سال ۲۰۱۸ بخش قابل توجهی از اوراق قرضه دولتی وزارت خزانه‌داری آمریکا را که تحت مالکیت این کشور بود، در بازار فروخت. اگر چه کشور و دولت وبانکهای چین همچنان بزرگترین دارنده خارجی این اوراق آمریکاست اما سهم این کشور هم اکنون به کمترین میزان در دو سال گذشته رسیده است. چین طی سال‌های ۲۰۱۶ تا امروز توانسته است یوآن ( ارز رایج کشور خود) را در کنار دلار، ین، یورو و پوند در سبد مجاز برداشت مبادلاتی صندوق بین‌المللی پول، جای دهد. لذاست که طی ماه‌های گذشته چین قدم های گسترده‌ای را برای تقویت یوآن خود برداشته است که از جمله آن میتوان به افزایش ذخیره طلای این کشور، ایجاد بازار نفتی بر مبنای یوآن و همچنین استفاده از این ارز در مبادلات تجاری با شرکای تجاری اشاره داشت.
از سیاستهای اشکار و نهان چین که بگذریم به راهبر سیاسی اقتصادی روسیه در مواجهه با ابزار مبادلاتی دلار برمیخوریم.، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دراوایل سال میلادی ۲۰۱۸ گفته بود که آمریکا یک اشتباه بزرگ استراتژیک مرتکب میشود چرا که در حال از بین بردن اعتماد به دلار در جهان است. اگر چه پوتین تا کنون آشکارا و علنی حرفی درباره محدود کردن مبادلات دلاری و یا ممنوع شدن استفاده از دلار در مبادلات تجاری این کشور نزده است.مع الوصف وزیر اقتصاد روسیه « آنتون سیلوآنوف » اوایل سال جاری اعلام کرد که روسیه باید اوراق قرضه دولتی وزارت خرانه‌داری آمریکا تحت تملک خود را به دارایی‌های ایمن‌تر و بهتر نظیر روبل، یورو و یا فلزات گرانبها تبدیل کند. در همین راستا و به دلیل تهدید آمریکا به اعمال تحریم‌های سخت‌تر و قطع شدن دسترسی این کشور به سویفت، ویزاکارت و مسترکارت، روسیه یک نظام پرداخت ملی جایگزین سویفت به نام SPFS کرده و MIR را نیز جایگزین ویزاکارت و مسترکارت کرده است. علاوه بر این روسیه توانسته است تا حدودی استفاده از دلار در صادرات خود را کاهش داده و با امضای توافقات سوآپ ارزی با برخی کشورها نظیر هند، چین و ایران به سمت استفاده از ارزهای ملی به جای دلار برود.بعد از روسیه به هند نگاه کنیم . شاهد عملی این ادعا این است که اوایل سال جاری به دلیل تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا علیه روسیه، هندی‌ها پول واردات سامانه پدافند هوایی S400 از مسکو را به روپیه پرداخت کردند. کشور هند به اتکای آمار بانک جهانی ششمین اقتصاد بزرگ جهانمحسوب میشود و یکی از بزرگترین وارد کنندگان کالا از بازارهای بین‌المللی محسوب میشود. همانند چین، هندی‌ها با داشتن جمعیتی برابر ۱.۳ میلیارد نفوس همچنین مجبور شدند تا در پرداخت پول نفت ایران و به دلیل تحریم‌های آمریکا به استفاده از ارز ملی خود روی بیآورند. هندی‌ها از نظر برابری قدرت خرید در جهان سومین کشور محسوب می‌شوند اتکای مبادلاتی با ارز ملی میتواند به شکل قابل توجهی سلطه دلار در بازار جهانی را به چالش بکشاند.بعد از هند به ترکیه نگاه کنیم . دولت ترکیه تصمیم دارد از طریق گسترش مبادلات غیردلاری خود با شرکای بین‌المللی زمینه حذف اتکا به ابزار مبادلاتی دلار بپردازد. رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرده است که آنکارا در حال برنامه‌ریزی برای انجام مبادلات تجاری با چین، روسیه و اوکراین به ارزهای ملی است.از زمان کودتای نافرجام در سال ۲۰۱۶ برای ساقط کردن دولت آنگلو فیل اردوغان، روابط ترکیه با واشنگتن تیره شد و گزارشات حاکی از آن است که اردوغان معتقد است آمریکا در این کودتا نقش داشته است. لذاست که ترکیه همچنین در حال مذاکره برای حذف دلار از مبادلات تجاری با کشور های مختلف از جمله ایران است، این تصمیم ترکیه دلایل سیاسی و اقتصادی راهبردی در پی دارد. امریکایی ها قبل از ایران سعی در بهم ریختن اقتصاد ترکیه داشته اند. لیر ترکیه طی سال گذشته نیمی از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد. کاهش ارزش لیر در برابر دلار زمانی شدت گرفت که این مسئله با بالا رفتن تورم و افزایش قیمت کالا و خدمات در ترکیه همراه شد. ایران اسلامی نیز با این شیوه تصمیمات راهبرد عدم اتکای به دلار را در دستور کار خود قرار داده است. تحریم‌های آمریکا ایران را مجبور کرده است تا به دنبال مکانیزم‌های پرداخت به غیر از دلار در فروش نفت خود برود. ایران با هند توافق فروش نفت به روپیه را امضا کرده است. با چین روابط مبادلات یوان ایجاد نموده و با عراق روی اتکا به دینار حساب میکند.
لذاست که نهضت حذف دلار از سبد مبادلاتی میتواند به راستی و بطور چشمگیر دلار آمریکا را به چالش جهانی برده و پشت پرده این ارزش کاذب را افشا نموده به همراه خود سقوط ارزش آن را به دنبال داشته باشد.والسلام
حمید رضا نقاشیان
