رسانه سلاح مدیریت افکار عمومی در جنگ ۱۲ روزه
به گزارش واحد اجتماعی خبرگزاری صبح اقتصاد مرضیه اکبرزاده روز دوشنبه در نشست تخصصی «تاثیر رسانه بر امنیت روانی و اجتماعی جامعه در دوران جنگ» که در کمیسیون بانوان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه برگزار شد، اظهار کرد: در دنیای امروز که جنگ‌ها دیگر صرفاً به میدان نبرد فیزیکی محدود نمی‌شوند، نقش رسانه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در تعیین سرنوشت جنگ و صلح، برجسته‌تر از همیشه شده است.
اکبرزاده خاطرنشان کرد: رسانه‌ها نه‌تنها در تولید، بازتولید و جهت‌دهی به افکار عمومی تأثیرگذارند بلکه در مدیریت هیجانات جمعی، امیدآفرینی یا ایجاد ترس و اضطراب نیز نقش مهمی دارند و این مهم به‌ویژه در زمان جنگ که جامعه با نوسانات روانی، خطرات امنیتی، بحران اطلاعاتی و حملات تبلیغاتی مواجه است، به‌مثابه جبهه‌ای مستقل در تعیین پیروزی یا شکست، بسیار حیاتی به شمار می‌آید.
وی اضافه کرد: در زمان جنگ، فشارها و چالش‌های امنیتی، سیاسی و اجتماعی به اوج خود می‌رسد و در این شرایط، رسانه‌ها بیش از هر زمان دیگری نقش‌آفرین می‌شوند؛ از یک سو ابزاری برای اطلاع‌رسانی به مردم و هدایت افکار عمومی‌اند و از سوی دیگر می‌توانند به عنوان سلاحی روانی برای دشمن به کار روند.
این پژوهشگر رسانه با اشاره به نقش مثبت رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع، گفت: رسانه‌ها می‌توانند با ارائه اطلاعات صحیح، مردم را از شایعات دور کرده و حس کنترل بر شرایط را تقویت کنند و رد این راستا، انتشار بیانیه‌ها و گزارش‌های دقیق از وضعیت جنگ و مناطق غیرنظامی و ارائه «نقشه راه امنیتی» برای شهروندان از جمله راه‌های پناه‌گیری، ایمنی و کمک‌های اولیه می‌تواند موثر باشد.
دبیر کمیسیون بانوان مرکز وکلا،کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه با تاکید بر لزوم تقویت همبستگی اجتماعی از طریق رسانه‌هاف افزود: پخش برنامه‌هایی با محتوای امیدبخش و نمایش همدلی افراد جامعه با آسیب‌دیدگان، باعث افزایش حس همبستگی می‌شود. به عنوان نمونه پوشش رشادت‌ها و ایثارگری‌های نیروهای مسلح، امدادگران و مردم یا پخش برنامه‌های فرهنگی هنری، سرود، روایت‌های کوتاه، مستند، که حس همبستگی را بالا می‌برد نیز تاثیر شایانی دارد.
اکبرزاده به لزوم مدیریت شایعات و مقابله با عملیات روانی دشمن تاکید کرد و در این باره توضیح داد: راه‌اندازی «پنل‌های صحت‌سنجی» اخبار در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی و همکاری با پیام‌رسان‌ها برای برچسب‌گذاری محتوای کذب از دیگر اقدامات رسانه‌ای موثر برای خنثی سازی اقدامات دشمن در نبرد رسانه‌ای است.
این پژوهشگر رسانه همچنین درباره آموزش و ترویج رفتار ایمن، اظهار کرد: آموزش رفتارهای مناسب در بحران (مانند خودمراقبتی، کمک به دیگران، مدیریت ترس) می‌تواند به کاهش آشفتگی کمک کند.
وی ادامه داد: آموزش روش‌های خودمراقبتی روانی از جمله تنفس عمیق، مدیریت استرس و حمایت اجتماعی و ارائه دستورالعمل‌های بهداشتی-روانی برای خانواده‌ها در شرایط آوارگی یا قطعی برق و آب نیز از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به ترویج رفتار ایمن کمک کند.
تهدیدها و نقش منفی رسانه در دوران جنگ
این پژوهشگر رسانه در ادامه به تهدیدها و نقش منفی رسانه در دوران جنگ اشاره کرد و افزود: انتشار اخبار کاذب و شایعات، ایجاد فضای دوقطبی و بی‌اعتمادی و بمباران خبری و فرسودگی روانی از جمله اقدامات مخرب رسانه‌ها در بحبوحه جنگ است.
اکبرزاده اضافه کرد: رسانه‌های غیررسمی یا فضای مجازی ممکن است با انتشار اطلاعات نادرست باعث ترس، سردرگمی و واکنش‌های هیجانی شوند به عنوان نمونه شایعات دروغین درباره کمبود کالا یا فروپاشی اقتصادی در بحران‌ها می‌تواند به ایجاد فضایی ناامن در جامعه و بروز واکنش های هیجانی منجر شود. همچنین برخی رسانه‌ها با پوشش‌های جهت‌دار، می‌توانند اختلافات قومی، سیاسی یا اجتماعی را تشدید کرده و به بی‌ثباتی دامن بزنند البته حجم بالای خبرهای منفی، تصاویر خشن و لحن نگران‌کننده، می‌تواند به فرسودگی روانی و افسردگی در جامعه منجر شود.
وی اظهار کرد: در چنین شرایطی تشکیل اتاق عملیات مشترک با حضور نمایندگان وزارت دفاع، وزارت اطلاعات و رسانه‌های رسمی، برگزاری وبینارها و کارگاه‌های آنلاین برای شهرونداندر رابطه با دسترسی به منابع معتبر رسانه‌ای، نظارت هوشمند فضای مجازی و بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای شناسایی سریع محتوای مخرب و انتشار ناصحیح اخبار و آموزش روزنامه‌نگاری بحران برای فعالان رسانه‌ای بسیار مهم است.
این مدرس دانشگاه افزود: در کنار سازوکارهای گفته‌شده، می‌توان به راهکارهای دیگری مانند طراحی بسته‌های رسانه‌ای یکپارچه برای سنین مختلف، به‌ویژه کودکان و نوجوانان برای کاهش اضطراب و درک منطقی جنگ، تولید محتوای امیدبخش و سازنده با هدف حفظ انسجام اجتماعی، بهره‌گیری از روان‌شناسان در تولید محتواهای خبری و تحلیلی جهت کاهش تنش‌های هیجانی و پرهیز از القای احساس شکست یا ترس، استفاده از اینفلوئنسرهای بومی و معتبر در شبکه‌های اجتماعی برای رساندن پیام‌های صحیح و افزایش اثربخشی پیام‌ها و گسترش رسانه‌های محلی در مناطق درگیر بحران برای تقویت احساس دیده‌شدن و کاهش حس بی‌پناهی را نیز درنظر داشت.
اکبرزاده با اشاره به تجربه‌های جهانی رسانه در جنگ روسیه و اوکراین، گفت: در این جنگ، هر دو طرف به‌طور گسترده از رسانه‌های سنتی و نوین برای پیشبرد روایت‌های خود بهره بردند. اوکراین از پیام‌رسانی هدفمند، محتوای احساسی و مشارکت فعال اینفلوئنسرها برای تقویت همدلی جهانی بهره برد.
دبیر کمیسیون بانوان مرکز وکلا،کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه یادآور شد: در جنگ عراق نیز رسانه‌هایی چون الجزیره با پخش تصاویر واقعی از خسارات، افکار عمومی جهانی را علیه تجاوز تحریک کردند و در جنگ جهانی دوم، بی‌بی‌سی یکی از اصلی‌ترین ابزارهای امیدآفرینی برای ملت انگلستان به شمار می‌رفت.
وی با اشاره به تجربه رسانه‌ای ایران در دوران ۱۲ روز جنگ تحمیلی، گفت: در جنگ‌های نوین، رسانه نه تنها ابزار اطلاع رسانی بلکه سلاحی برای مدیریت افکار عمومی است و به واقع اقدامات و جنایات رژیم صهیونیستی و دولت آمریکا علیه ملت ایران در ۱۲ روز جنگ تحمیلی، مصداق بارز تجاوز نظامی بود.
این پژوهشگر رسانه درباره تجربه رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا، افزود: از منظر رسانه در این برهه زمانی جنگ ادراکی تا نبرد روایت‌ها در جریان بود.
وی اظهار کرد: روایت سازی پیرامون ترور دانشمندان هسته‌ای، استفاده از مستندسازی و روایت قهرمانانه، تولید فیلم، سریال و برنامه های تحلیلی، تقویت حس ملی گرایی و هویت ایرانی اسلامی، تاکید بر مظلومیت ایران، تبیین ابعاد حقوقی و غیرقانونی حملات، استفاده از رسانه‌های انگلیسی زبان مانند PressTV برای افکار عمومی جهانی، انتشار سریع و هماهنگ اخبار در رسانه‌های داخلی، برگزاری نشست‌های خبری با لحن مقتدرانه، تقویت گفتمان مقاومت در میان افکار عمومی داخلی و منطقه‌ای، راه اندازی کارزارهای مختلف ضد صهیونیستی و استفاده از هشتگ هایی با این محتوا و مستندسازی جنایات جنگی رژیم صهیونیستی و دولت آمریکا در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه از جمله اقدامات رسانه‌ای در این برهه تاریخی است.
اکبرزاده با اشاره به اقدامات حقوقی و کارشناسی مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه گفت: این مرکز نیز اقداماتی از قبیل جمع آوری اسناد و مستندسازی نقض حقوق ملت ایران، استفاده از نهادها و سازوکارهای بین‌المللی و دیپلماسی حقوقی و رسانه‌ای را از سوی جبهه حقوقی در حال پیگیری دارد.
این پژوهشگر رسانه خاطرنشان کرد: رسانه‌ها در میدان جنگ، مانند شمشیر دولبه عمل میکنند، افزود: جنگ، صحنه‌ای است که حقیقت و روایت همزمان در آن می‌جنگند. رسانه‌ها اگر درست مدیریت شوند، می‌توانند خاکریز دوم جبهه باشند؛ یعنی جایی برای ایستادگی روانی و بازسازی امید و اگر بدون راهبرد عمل کنند یا در اختیار دشمن قرار گیرند، ترس، تفرقه و آشوب را در عمق جامعه تزریق میکنند؛ بنابراین، نگاه به رسانه در زمان جنگ باید راهبردی، چندلایه و ترکیبی از علوم ارتباطات، امنیت، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی باشد.
- منبع خبر : ایرنا
