وزارت نیرو در کارنامه چهارساله خود اعلام کرده از ابتدای دولت یازدهم تا پایان خردادماه امسال، ۳۲ هزار و ۷۲۸ حلقه چاه مسلوب المنفعه ( آنچه که از آن بهره ای عاید نشود) شده است.
در دهه های اخیر هر چند بارش ها سال به سال کمتر شده، اما برداشت از منابع آبی هر سال نسبت به سال قبل روندی صعودی داشته است؛ بنابر این،‌ علاوه بر خشکسالی های چند سال اخیر، عواملی دیگر مانند افزایش جمعیت،‌ رعایت نکردن مدیریت مصرف، توسعه کشاورزی و صنعت و حفر چاه های مجاز و غیرمجاز، دست به دست هم داده و کم آبی را به بحرانی برای آینده ایران تبدیل کرده است.
بر اساس گزارش شرکت آب منطقه ای تهران، محمدرضا بختیاری مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران در چهل و نهمین نشست طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی اظهار داشت: بر اساس ابلاغ شرکت مادرتخصصی مدیریت منابع آب ایران، شرکت آب منطقه ای تهران باید امسال یک هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیر مجاز را پر کند.
وی افزود: از ابتدای سال تا ۳۱ شهریور امسال ۴۵۱ حلقه چاه غیر مجاز در استان تهران پر شده است که سهم تهران بزرگ ۱۰۱ حلقه چاه، شهریار ۶۰ حلقه ، رباط کریم ۳۶ حلقه، اسلامشهر ۳۷ حلقه، ری ۳۷ حلقه، ورامین ۳۱ حلقه، پاکدشت ۱۳ حلقه ، دماوند ۶۹ حلقه، فیروزکوه ۵۳ حلقه و شمیرانات ۱۴ حلقه است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای تهران در ادامه با اشاره به عملکرد ۶ ماه نخست امسال در زمینه نصب کنتور هوشمند برای چاه های آب گفت: تاکنون بیش از ۱۸۲ دستگاه کنتور حجمی و ۱۷۶ دستگاه کنتور هوشمند (طرح فهام) بر روی چاههای دارای پروانه بهره برداری در سطح استان نصب شده است.
بختیاری گفت: اگرچه نصب کنتور حجمی و هوشمند برای همه چاههای هدف در دستور کار بوده و در حال انجام است اما تمرکز ما بر نصب این کنتورها توسط بهره برداران بر روی چاههای صنعتی است.
کاهش بارندگی ها و افزایش برداشت از منابع آبی در سال های اخیر، چالش «کم آبی» را به یک بحران تبدیل کرده است.
با وجود گزارش های منتشر شده و اظهار نظر کارشناسان حوزه آب و همچنین مسئولان وزارت نیرو، ۹۲ درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی، ۶ درصد در بخش شرب و ۲ درصد در بخش صنعت مصرف می شود.
بنابر این بعد از خشکسالی، انگشت اتهام به سمت بخش کشاورزی نشانه می رود؛ هر چند برخی مسئولان در وزارت جهاد کشاورزی عدد ۹۲ درصد را تایید نمی کنند.
علیمراد اکبری معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در این زمینه گفت: بخش کشاورزی در مظان اتهام است که حدود ۹۰ درصد آب کشور را مصرف می کند در حالیکه فقط ۶۰ تا ۶۵ درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود.
«محمد رضا بختیاری» مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران نیز در مورد برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی معتقد است باید علاوه بر بستن چاه های غیرمجاز، برداشت چاه های مجاز را هم کنترل کرد؛ چرا که بعضی از این چاه های مجاز، اضافه برداشت دارند و بعضی ندارند که باید برداشت آنها هم محدود شود.
یکی از آثار برداشت بی رویه آب های زیرزمینی «فرونشست زمین» است. این وضعیت اکنون در برخی نقاط کشور که با بیلان منفی آب زیرزمینی روبرو هستند، رخ داده است. نمونه ای از این رخداد را می توان در دشت ورامین در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران و در حاشیه راه آهن تهران – مشهد مشاهده کرد.
حفر سه هزار و ۲۰۰ حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در دشت ورامین و برداشت بی رویه منابع آب از این چاه ها، دشت ورامین را به یکی از نقاط بحرانی کشور تبدیل کرده است؛ هم اکنون این دشت ۸۵ میلیون متر مکعب بیلان منفی دارد، یعنی سطح آب سفره های زیرزمینیِ آن، سال به سال ۸۵ میلیون متر مکعب افت دارد.
«مسعود مرسلی» مجری پروژه آب‌های کارستی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز چندی پیش در مورد بحران آب در کشور گفت: ایران با داشتن یک درصد جمعیت و یک درصد خشکی جهان، سه دهم درصد از منابع آبی و ۲٫۵ درصد مصارف آب جهان را به خود اختصاص داده است.
این محقق سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور گفت: اکنون ۴۰ میلیارد مترمکعب آب سطحی و ۵۶ میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی کشور مصرف می‌شود، همچنین ۴۵۰ هزار حلقه چاه مجاز و ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز شناخته شده در کشور وجود دارد.