هوای پایتخت طی سال گذشته ۱۰۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۸ روز ناسالم برای همه گروه‌ها بود، همچنین تهرانی‌ها طی امسال نیز از ابتدای سال تاکنون (۷ مهر) ۲۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس تنفس کرده‌اند. با توجه به آمار روزهای آلوده در تهران و تاثیری که آلودگی هوا به طور مستقیم بر سلامت افراد دارد، مسئولان شهرداری تهران برنامه‌ چهار ساله‌ای را برای کاهش آلودگی هوا در تهران تدوین کردند. این برنامه ابتدای بهمن ماه سال گذشته با مشارکت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری ارائه شد و بر اساس آن قرار بود که با سرمایه‌گذاری عمومی به مبلغ ۷۵ هزار میلیارد ریال طی چهار سال نشر آلاینده‌های ذرات به ۵۵ درصد و سایر آلاینده‌های گازی به میزان ۴۵ درصد کاهش یابد.

از محورهای اصلی این برنامه چهارساله برای کاهش آلودگی هوای تهران می‌توان به اقداماتی مانند نوسازی اتوبوس‌های شهر تهران، نوسازی ناوگان کامیون‌باری، جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با برقی، نوسازی ناوگان سواری کاربراتوری و فرسوده، جایگزینی مینی‌بوس‌های فرسوده، تعویض کاتالیست تاکسی‌ها و… اشاره کرد. وحید حسینی – دبیر کاهش آلودگی هوای کشور و مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران- پیش از این اظهار کرده بود که نسخه‌ای از این برنامه به مجلس شورای اسلامی شهر تهران تحویل داده می‌شود تا آن را در بودجه ۹۷ لحاظ کنند.

برای هر کدام از اقدامات برنامه کاهش آلودگی هوای تهران بودجه‌ای با توجه به وضعیت اقتصادی کشور در زمستان ۹۶ لحاظ شده بود که باید در مجلس تصویب می‌شد، اما حالا با گذشت هشت ماه از تهیه و تنظیم این برنامه و افزایش غیرقابل پیش‌بینی قیمت ارز و نوسانات اقتصادی باید دید که مسئولان و متولیان کاهش آلودگی هوا چه برنامه‌هایی برای نوسازی ناوگان، استفاده از موتورسیکلت‌های برقی و حتی نصب فیلتر دوده برای مقابله با پدیده آلودگی هوا دارند.

لازم به ذکر است که چندی پیش محسن پورسید آقایی – معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران – با تاکید بر اینکه حمل و نقل عمومی به مثابه کالاهای اساسی است و از دولت می‌خواهیم که ارز دولتی برای حمل و نقل عمومی اختصاص دهد، گفته بود: اگر تخصیص ارز دولتی در حمل و نقل عمومی نباشد، ارز ثانویه سیستم نوسازی را قفل می‌کند همچنین هزینه هر اتوبوس با ارز ثانویه حدود یک میلیارد و ۴۰۰ تومان است.

وی همچنین مرداد ماه اعلام کرده بود که قیمت هر فیلتر دوده حدود ۶۰ میلیون تومان است البته این میزان با قیمت ارز کنونی قطعا دو برابر شده است.

وحید حسینی – دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور و مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران – در گفت و گو با ایسنا بر این موضوع تاکید می‌کند که در این شرایط نباید از تاثیر وسایل نقلیه بر آلودگی هوا غفلت کرد و برنامه‌های کاهش آلودگی هوا در تهران را پشت گوش انداخت.

وی با اشاره به برنامه چهار ساله شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوای تهران اظهار می‌کند: در این برنامه دقیق مشخص شده بود که تعداد روزهای سالم و ناسالم در یک سال فرضی با اجرای این برنامه چه تعداد خواهد بود. برنامه کاهش آلودگی هوای تهران به بودجه سنگینی نیاز داشت که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران تلاش زیادی برای جذب این بودجه کردند.

انتقاد از تصویب نشدن بودجه برنامه کاهش آلودگی هوای تهران در مجلس

حسینی با انتقاد از اینکه بخش بسیار اندکی از بودجه برنامه چهار ساله کاهش آلودگی هوای تهران از محل جرایم طرح کاهش تصویب شد، می‌گوید: متاسفانه این رقم تنها حدود یک دهم مبلغی بود که معاون حمل و نقل شهرداری درخواست داده بود بلکه مقدار و زمان تخصیص آن مشخص نشد. مجلس شورای اسلامی، برنامه شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوای شهر تهران را در اختیار داشت ولی من از علت کم‌توجهی به این برنامه و تصویب نشدن بودجه درخواستی اطلاع ندارم حتی در آن برنامه برای سال اول بودجه‌ای حدود هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که تامین بودجه آن از طرح کاهش آلودگی هوای تهران تنها حدود ۱۵۰ میلیارد تومان شد و حتی در حال حاضر مشخص نیست که از این مقدار چه میزان تخصیص داده شود.

برای کاهش آلودگی هوای تهران دست نگه نمی‌داریم

مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بر این موضوع تاکید می‌کند که حتی اگر یک میلیارد تومان بودجه برای کاهش آلودگی هوای تهران محقق شود، شهرداری تهران می‌تواند با آن بودجه در این شرایط اقتصادی اقدامی برای کاهش آلودگی هوا انجام دهد. زمانی‌که در سختی و مشقت قرار گرفته‌ایم نباید دست روی دست بگذاریم. برای مثال پیش از این شرایط می‌توانستیم ۱۰ واحد کاری برای کاهش آلودگی هوای تهران انجام دهیم ولی الان میزان کار محدودتر شده است ولی نباید به هیچ‌عنوان برای کاهش آلودگی هوای تهران دست نگه داریم.

کار کمتر در حوزه آلودگی هوا به دلیل گرانی تجهیزات

وی با اشاره به اینکه معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران از بودجه‌های مجموعه شهرداری نیز برای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا استفاده می‌کند، می‌گوید: گرانی تجهیزات و وسایل نقلیه عمومی سبب می‌شود مقدار کاری که انتظار داشتیم برای آلودگی هوا انجام دهیم را نتوانیم به سرانجام برسانیم و کار با پیشرفت کمتری در حوزه آلودگی هوا صورت بگیرد ولی به هر صورت از دست روی دست گذاشتن بهتر است.

وابستگی پروژه‌های آلودگی هوا به واردات و ارز

دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور در ادامه تصریح می‌کند: بیشتر پروژه‌های آلودگی هوا به واردات و ارز مربوط است. برای مثال نیازمند تخصیص ارز برای واردات خودروی برقی، خودروی هیبریدی، اتوبوس گاز سوز و اتوبوس دیزل با کیفیت استاندارد و حتی فیلتر دوده هستیم. در این شرایط اقتصادی و نوسانات ارزی پروژه‌های نوسازی برای کاهش آلودگی هوای شهر تهران سخت‌تر می‌شود و تمام پروژه‌های کاهش آلودگی هوا به نوعی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

نوسازی و بازسازی تجهیزات به جای واردات در دستور کار قرار گرفته است

حسینی می‌گوید که در حال حاضر و با توجه به شرایط کشور باید باهوش‌تر از گذشته عمل کنیم و به سمت نوسازی و بازسازی تجهیزات برویم. معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران و بسیاری از اعضای کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای تهران به عنوان یک روش جایگزین در شرایط اقتصادی کنونی به این موضوع اعتقاد دارند. نوسازی و بازسازی اقداماتی هستند که با اتکا به منابع داخلی و با هزینه‌های کمتر می‌توان انجام داد و اثری روی کاهش آلودگی هوا می‌گذارند.

مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در ادامه توضیح می‌دهد: یک اتوبوس دیزلی هشت ساله در شهر تهران در حال حاضر یک اتوبوس فرسوده به حساب می‌آید و باید آن را از چرخه حمل و نقل خارج گرد و به جای آن یک اتوبوس گازسوز خرید ولی متاسفانه در حال حاضر قیمت اتوبوس گاز سوز به شدت افزایش یافته  است و به حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان رسیده است که ارز لازم برای این جایگزینی را نداریم. به جای این مقدار پول برای جایگزینی اتوبوس می‌توانیم پول کمتری برای همان اتوبوس هشت ساله هزینه کنیم، آن را تعمیر کنیم و فیلتر دوده روی آن بگذاریم تا عمر مفید اتوبوس را افزایش دهیم.

به گفته حسینی به‌طور قطع این کار به اندازه اجرایی کردن پروژه بزرگ نوسازی اتوبوس تاثیر گذارنیست ولی در شرایط فعلی جلوی افزایش آلودگی هوای تهران را می‌گیرد. بدترین کار در حال حاضر این است که بگوییم وضعیت اقتصادی این گونه است و کاری انجام نمی‌دهیم. با وجود مشکلات اقتصادی باید همین تجهیزات را بهبود ببخشیم و از این منظر، اقداماتی چون تعمیرات ارزشمند هستند.

تمرکز بر پروژه‌های کاهش آلودگی هوا که نیاز به ارز ندارد

دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور تصریح می‌کند: در حال حاضر تمرکز روی بازسازی، نوسازی، تعویض کاتالیست، معاینه فنی و مواردی است که نیازی به ارز ندارد ولی اثربخشی زیادی دارد. پروژه نصب فیلتر دوده نیز نیاز به ارز دارد ولی با میزان ارزبری تعویض اتوبوس قابل مقایسه نیست. من مجموعه‌های داخلی را می‌شناسم که با مصوبات فیلتر دوده به این فکر افتاده‌اند که بتوانند آن را در داخل تولید کنند و بازار داخلی و ملی برای آن داشته باشیم. ما نیز می‌توانیم برای آنان کارگاه‌های انتقال فناوری برگزار کنیم و دانش لازم را به این افراد منتقل کنیم.

حسینی در پایان با تاکید بر اینکه از نظر من این‌ها فرصت تحریم است که باید از آن‌ها استفاده کنیم، اظهار می‌کند: در این مدت باید بتوانیم پروژه‌های نوسازی و بازسازی را پیش ببریم و با فناوری داخلی و توان خود پیشرفت‌های خوبی در کاهش آلودگی هوای تهران داشته باشیم.