فرشچیان؛ ققنوس نگارگری ایران که جاودانه شد
به گزارش واحد فرهنگی خبرگزاری صبح اقتصاد هنر نگارگری، به عنوان یکی از کهن‌ترین جلوه های هنر ایرانی، همواره نقشی بنیادین در معرفی فرهنگ ایران به جهان داشته است. در این میان، نام استاد محمود فرشچیان، به سان ققنوسی است که بار دیگر شعله‌های نگارگری را در روزگار معاصر بر افروخت و آن را از محدوده دیوار نمایشگاه‌ها به قلب مردم و آیین‌های اجتماعی رساند. درگذشت این هنرمند برجسته نه‌تنها ضایعه‌ای برای جامعه هنری ایران که برای جهان فرهنگ و هنر نیز غم‌انگیز است.
اما شاگرد و پیشکسوت این چهره برجسته هنر نگارگری، فرشچیان را میراث جاودانه هنر اصفهان معرفی کرد و با اشاره به چند دهه ارتباط با ایشان، او را یکی از بزرگ‌ترین و اثرگذارترین هنرمندان قرن اخیر خواند و گفت: آثار فرشچیان «تجلی هنر سنتی، اسلامی و شیعی» بود و جایگاهی هم‌سنگ بزرگان تاریخ هنر ایران داشت.
مجید صادق‌زاده با تاکید بر اینکه خبر درگذشت این نگارگر برجسته نه تنها برای هنرمندان ایران که برای تمام دوست داران هنر و فرهنگ جهان غم‌انگیز است، گفت: استاد فرشچیان سفری را آغاز کرد که آثارشان پیش‌تر آغاز کرده بود؛ سفری به سوی جاودانگی.
وی با اشاره به ارتباط هنری‌اش با این چهره ماندگار نگارگری گفت: بیش از ۴۰ سال با آثار و شخصیت ایشان ارتباط داشتم و او یکی از الگوهای اصلی مسیر هنری من بود.
صادق زاده افزود: یک جمله نمی‌تواند ابعاد شخصیت و هنر او را توصیف کند و روز رحلتش، حس کردم زمان ایستاد. استاد همواره اهل پرسش و پیگیری از کار دیگران و همیشه دست به قلم و مشغول خلق اثر تازه بود.
وی گفت: برخورد فرشچیان با علاقه‌مندان و هنرمندان جوان بسیار متواضعانه و مشوقانه بود و همواره توصیه می‌کرد که «تمرین و کار مستمر داشته باشید» و به هنرهای اصیل علاقه‌مند بمانید.
صادق‌زاده به مشارکت فرشچیان در پروژه‌های مهمی چون طراحی ضریح حضرت امام رضا (ع) و ضریح حضرت اباعبدالله الحسین(ع) اشاره کرد و گفت: این افتخار نصیب هر هنرمندی نمی‌شود و او در تمام فعالیت‌ها، چه در ایران و چه در عرصه‌های بین‌المللی، با دقت، نظم و احترام به ارزش‌های انسانی پیش می‌رفت و شخصیتی متواضع داشت.
شاگرد استاد فرشچیان افزود: او توانست در بستر هنر نگارگری یا همان نقاشی ایرانی، آثاری خلق کند که حاصل نبوغ شخصی‌اش بود. بسیاری از آثارش از سوی سازمان‌های بین‌المللی به عنوان «میراث بشری» یاد شده‌اند و منتقدان و هنرمندان بزرگ جهان، او را ستوده‌اند. برخی حتی معتقد بودند که اگر وی در دوران مکتب تبریز می‌زیست، هم‌سنگ کمال‌الدین بهزاد و سلطان محمد قرار می‌گرفت.
این هنرمند با بیان اینکه جایگاه معنوی و هنری فرشچیان قابل مقایسه با بزرگان ادب و عرفان مانند حافظ و مولاناست، ادامه داد: آثار او نه تنها در ایران که در تاریخ امروز و فردای هنر جهان تجلی خواهد داشت و او به هویت مندی و اصالت هنر معاصر ایران حساس بود و همواره تلاش کرد هنر خود را در مسیر هویت دار و اصیل حفظ کند.
صادق‌زاده خاطرنشان کرد: استاد با هوشمندی مسیر خود را در میان تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی طی کرد و دل بسیاری از علاقه‌مندان را به دست آورد. او از مصادیق خاص هنر شیعی بود و حتی در نام گذاری آثار، نظر اهل فن را جویا می‌شد.
فرشچیان نگارگری را به قلب مردم و تاریخ رساند
این پیشکسوت هنر نگارگری، محمود فرشچیان را «افتخار همیشگی هنر ایران» دانست که با قدرت هنری، هویت ایرانی، خلوص درونی و شناخت جامعه توانست آثارش را در دل مردم و تاریخ هنر جاودانه کند.
صادق‌زاده گفت: آثار او با تکنیک‌های خاص و نگاه هوشمندانه خلق می‌شد و حتی افرادی که تخصصی در هنر نداشتند با یک نگاه شیفته آثارش می‌شدند.
وی با یادآوری خاطراتی از ملاقات‌هایش با استاد ادامه داد: یک بار برای نشان دادن طراحی هایم که بعدها در کتاب «مرغ باغ ملکوت» چاپ شد، به دفتر ایشان در مجموعه سعدآباد رفتم. سه وزیر وقت هم منتظر دیدار بودند، اما استاد با احترام به آن‌ها گفت ابتدا باید کار مرا ببیند. بیش از یک ساعت آثارم را با دقت دید، راهنمایی کرد و این دیدار در حضور آن مقامات ادامه یافت.
وی از حضور استاد در مراکز خیریه اصفهان نیز یاد کرد و گفت: در بازدید از مرکز نگهداری کودکان دارای معلولیت با محبت با همه بچه‌ها روبوسی کرد، پوستر اثر «علمدار» را هدیه داد و کمک مالی قابل توجهی به مرکز تقدیم کرد. حتی نقاشی ساده‌ای که یکی از نوجوانان معلول به ایشان هدیه داد، با احترام پذیرفت، امضا کرد و گفت آن را به موزه اصفهان تقدیم می‌کند.
صادق‌زاده با اشاره به جایگاه آثار استاد فرشچیان در حافظه جمعی مردم گفت: اثر «عصر عاشورا» امروز بخشی از آیین‌های محرم در خانه‌هاست و در کنار پرچم‌ها و نمادهای مذهبی نصب می‌شود، این پیوند با عمق اعتقادات جامعه و مهارت هنری، حاصل شناخت و هویت مندی استاد است.
وی با تأکید بر ضرورت پرداخت شایسته رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی به زندگی و آثار استاد فرشچیان گفت: خوشبختانه طی دهه‌های اخیر کتاب‌ها، سایت‌ها و نمایشگاه‌های بسیاری به معرفی آثار ایشان اختصاص یافته اما باید از سوءاستفاده و انتساب نادرست افراد به نام او جلوگیری شود تا این سرمایه فرهنگی کشور با احترام و دقت حفظ شود.
نام فرشچیان را ابزار منافع شخصی نکنید
این هنرمند و پژوهشگر نگارگری همچنین با تاکید بر ضرورت پاسداشت شأن نگارگر ققنوس‌وار اصفهان با انتقاد از سوء استفاده برخی افراد از نام و جایگاه استاد محمود فرشچیان پس از درگذشت او تأکید کرد که مسوولان باید در واژه‌ها، دعوت‌ها و اجرای برنامه‌ها دقت کنند تا روح این هنرمند بزرگ آزرده نشده و جایگاه ابدی او در اصفهان به نمادی از پاسداشت هنر اصیل ایرانی بدل شود.
صادق زاده طراحی ضریح «غریب طوس» و «غریب کربلا» توسط فرشچیان را یادآور شد و تصریح کرد: اکنون که دست استاد از دنیا کوتاه است، باید مراقب بود دروغ‌ها و انتساب‌های نادرست به او در رسانه‌ها بازتاب نیابد.
صادق‌زاده با تأکید بر اینکه محبت مسوولان باید به اقدام عملی بدل شود اظهار داشت: پیام‌های تسلیت کافی نیست، لازم است تالار فرشچیان و مجموعه‌های فرهنگی مرتبط با او بازنگری شوند تا در شأن جایگاه این استاد باشند، حتی کیفیت معماری و مدیریت این فضاها باید اصلاح شود.
این پژوهشگر نگارگری انتقاد کرد از اینکه تالار فرشچیان به بخش خصوصی واگذار و برای برگزاری نمایشگاه از هنرمندان مبالغ سنگین دریافت می‌شود گفت: چنین رویکردی برخلاف رسالت فرهنگی این فضاست.
صادق‌زاده با اشاره به وصیت فرشچیان مبنی بر خاکسپاری در اصفهان گفت: این انتخاب نمادین، اصفهان را پربارتر می‌کند، فرشچیان نگارگری را به شهر بازگرداند و مسوولان باید با هوشمندی این سرمایه معنوی را پاس بدارند.
فرشچیان الگویی برای پدافند غیرعامل فرهنگی
وی تاکید کرد: فرشچیان الگویی برای پدافند غیرعامل فرهنگی ما بر شمرده می شود و همان‌طور که کشور برای دفاع نظامی هزینه می‌کند، باید در نگهداشت و گسترش هنر اصیل نیز سرمایه‌گذاری کند چرا که دفاع از فرهنگ، دفاع از هویت ملی است.
وی با بیان اینکه این چهره ماندگار نگارگری ایران فراتر از سیاست، ارزش‌های معنوی را در آثارش متجلی کرد افزود: نگارگری یکی از رشته‌های مادر در صنایع دستی ایران است و بسیاری از آثار نفیس ما ریشه در آن دارد. آثار شاخصی چون ثارالله و دریای فرشچیان نمونه‌ای از پیوند نگارگری با هویت ملی و مذهبی‌اند.
این هنرمند همچنین با انتقاد از اینکه برخی دانشگاه‌ها و نهادها از نام استاد استفاده می‌کنند اما ارتباطی با اندیشه و روش او ندارند گفت: صداوسیما نیز باید اصولی و دقیق عمل کند تا تولید محتوا، آموزش و طرح‌درس‌ها بر پایه مکتب اصیل او ارائه شود.
صادق‌زاده تأکید کرد: تولید محتوا و پژوهش در آثار فرشچیان کار هرکسی نیست. باید افرادی که صلاحیت علمی و هنری دارند، مسوولیت معرفی و آموزش مکتب او را برعهده بگیرند تا قلم استاد خاموش نماند.
استاد محمود فرشچیان در سال ۱۳۰۸ در اصفهان دیده به جهان گشود.
او در حیطه نقاشی ایرانی به وجود آورنده سبک و مکتب خاصی بود و به آن غنا بخشید.
آثار استاد فرشچیان در بیش از صدها نمایشگاه فردی و جمعی در ایران و سایر کشورها برپا گشته و با استقبال بسیار زیادی روبه‌رو شده است.
این هنرمند پرآوازه اصفهانی، ۱۸ اَمُرداد در ۹۵ سالگی به دلیل ابتلا به ذات‌الریه در کشور آمریکا درگذشت. مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان اعلام کرد که پیکر استاد محمود فرشچیان، بامداد دوشنبه (۲۷ مرداد) از طریق فرودگاه شهید بهشتی وارد اصفهان خواهد شد و با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مسئولان استانی، هنرمندان و مردم در اصفهان تشییع و در آرامگاه صائب تبریزی به خاک سپرده می‌شود.
به گفته سیدمهدی سیدین‌نیا، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، پیکر استاد و مراسم تشییع از ساعت ۱۶ از هنرستان هنرهای زیبا آغاز و پس از عبور از خیابان‌های شهید مطهری، شهید بهشتی و صائب به آرامگاه صائب خواهد رسید. این مراسم به صورت زنده از صدا و سیما پخش می‌شود و خبرگزاری‌های ملی و محلی نیز آن را پوشش خواهند داد.
- منبع خبر : ایرنا
