بنا به گزارش سایت Alaco.com روسیه در سال ۲۰۱۶ به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گندم جهان مطرح شد. رسیدن به صادرات  ۲۵.۲  میلیون تنی گندم فرصتی برای دگرگونی اقتصادی کشور روسیه فراهم آورد تا خودش را از چنگال رکود خارج کند. جالب اینجاست که روسیه ۱۷ سال پیش واردکننده مطلق غلات بوده و موفقیت فعلی این کشور نتیجه ­ انقلابی در بخش کشاورزی است که ولادیمیر پوتین برای افزایش خودکفایی شروع کرد و نقطه­ آغازین آن ممنوعیت واردات محصولات غذایی غربی در پاسخ به تحریم­ های آمریکا و اروپا در جریان نزاع کاخ کریمه بود.

انقلاب کشاورزی پوتین و تبدیل کردن روسیه­­‌ واردکننده مطلق به صادرکننده مطلق غلات

سپری که تولیدکنندگان داخلی غلات در برابر کاهش ارزش روبل در مقابل دلار به دست گرفتند، یارانه ­های دولتی و سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت ­های کشاورزی روسیه بود. روسیه همیشه توانایی حفظ قیمت پایین تولید و حمل‌ونقل را داشته و دلیل آن توانایی تولید گندم و صادرات آن در بخش جنوبی روسیه و در نزدیکی بنادر دریای سیاه بوده است. این موضوع به کشاورزان روسی امکان داده که با قیمت رقابتی محصولات خود را به بازارهای امریکای شمالی و خاورمیانه به‌خصوص مصر و ترکیه عرضه کنند. جنوب شرقی آسیا نیز بازار در حال رشد این محصولات به شمار می ­آید.

برخی از رقبای روسیه به‌عنوان صادرکننده گندم نگران وضعیت رو به رشد روسیه در این بخش هستند. اواخر سال ۲۰۱۶، مرکز نوآوری صادرات دانه استرالیا (The Australian Export Grains Innovation Centre) گزارشی را ارائه داد و بیان نمود که صادرات غلات روسیه تا سال ۲۰۳۰ ، ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت که رقابت بیشتری را در بازارهای کلیدی استرالیا به وجود خواهد آورد.

تسهیل واگذاری اراضی، رمز جذب سرمایه ­گذاری خارجی برای بخش کشاورزی روسیه

در روسیه قیمت اراضی زراعی ارزان است و همین موضوع جذب سرمایه‌گذاران را به همراه دارد. تا اوایل سال ۲۰۰۰ شرکت­های کسب‌وکارهای کشاورزی اروپا این موضوع را رهبری می­ کردند اما با توجه به گزارش‌های صنعتی وب‌سایت Agrimoney.com سرمایه‌گذاران آسیا و کشورهای حوزه خلیج ­فارس (Asian and Gulf investors) در سال­های اخیر وارد بازار روسیه شده ­اند و علاقه دارند که این زمین­ها را خریداری کنند.

در نوامبر سال ۲۰۱۷، گزارش شد که شرکت­های سرمایه‌گذاری همچون شرکت توسعه مبادله (Mubadala Development Company)، به‌عنوان ماشین سرمایه‌گذاری ابوظبی، شرکت سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه (Russian Direct Investment Fund) و سایر سرمایه‌گذاران درصدد سرمایه‌گذاری چند میلیون دلاری در دو شرکت صنایع غذایی روسیه هستند:گروهEFKO که تولیدکننده‌ روغن گیاهی و چربی و گروه  AFGکه تولیدکننده‌ برنج است.

در ماه می ۲۰۱۷، گروه TH به‌عنوان شرکت تولیدکننده‌ لبنیات شروع به ساخت  مزارع تولید شیر در مسکو کرد که بخشی از یک پروژه ۱۰ ساله به ارزش ۲.۷  میلیارد دلار است. در همین ماه شرکت سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه RDIF)) قرارداد مشترکی با شرکت تایلندی CP و شرکت Banner Infant Dairy Products به ارزش یک میلیارد دلار امضا کرد تا در بخش مرکزی روسیه تجهیزات لبنیات را راه اندازی کنند.

با جذب چنین سرمایه‌گذاری‌هایی که دولت روسیه آن­ها را تسهیل کرد این کشور توانست خودکفایی در بسیاری از محصولات همچون تولید خوک و مرغ و مقابله با تحریم­های غرب را جبران کند.

هم‌اکنون پس از پشت سر گذاشتن خودکفایی غلات، روسیه تمرکز خود را برای تولید میوه و سبزیجات معطوف کرده است؛ به‌طوری‌که تولید گلخانه ­ای سبزیجات در سال ۲۰۱۷ به مقدار ۶۰ درصد نسبت به سال قبل از آن رشد کرده است.

کشاورزی قدرتمند روسیه، بار کاهش فروش نفت را به دوش می­ کشد

در مقابل کاهش فروش نفت، بخش کشاورزی روسیه روند رو به رشدی را تجربه می ­کند و سنگینی بار اقتصاد این کشور را بر دوش می­ کشد و با توجه به تنش­های روسیه با اتحادیه اروپا و آمریکا، هم­ اکنون ارزش این سیاست­ها بیشتر مشخص می گردد.

در همین راستا چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار محصولات غیر گندمی روسیه به شمار می ­آید. این در حالی است که بعضی بازارهای چین به‌سختی به روی کشورهای خارجی باز می ­شوند. برای مثال پکن ممنوعیت واردات گوشت از روسیه را حفظ کرده است و دلیل آن ابتلای احتمالی به بیماری تب آفریقایی (African swine fever) بیان می­ شود. بااین‌وجود روسیه موفقیت ­های چشم‌گیری در صادرات ماهی یخ‌زده، روغن سویا و آفتابگردان به چین داشته است.

به‌هرحال تجارت گندم امری حیاتی برای روسیه است. زیرا بنیان­های توسعه اقتصادی روسیه تا حدود زیادی به آن بستگی دارد. برای مثال سیبری به‌عنوان منطقه مهم تولید گندم از دریای سیاه دور است و در این مناطق چالش ذخیره گندم وجود دارد. علاوه بر این روسیه با چالش کاهش کیفیت دانه ­ها نیز مواجه است.

مجتبی پویان مهر – پژوهشگر و کارشناس حوزه اقتصاد مقاومتی

لینک خبر مربوطه:

http://www.alaco.com/our-insight/intelligence/russia-emerges-as-a-wheat-superpower