بیمه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی: اجباری اما با گفت‌وگوی اجتماعی
به گزارش واحد اقتصادی خبرگزاری صبح اقتصاد سومین نشست پیوست عدالت با حضور سید فرشاد فاطمی دانشیار اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف فاطمی، اقتصاددان، شیوا آقائی پژوهشگر اجتماعی، فرشید یزدانی صاحب‌نظر حوزه تأمین اجتماعی، به بررسی چالش‌های بیمه تأمین اجتماعی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی پرداخت و بر لزوم گفت‌وگوی اجتماعی، بازنگری آیین‌نامه موجود و طراحی الگویی عادلانه با مشارکت پلتفرم‌ها، رانندگان و دولت تأکید کرد.
زمینه موضوع و آیین‌نامه موجود
بر اساس بند چ ماده ۲۸ برنامه هفتم توسعه، موضوع بیمه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی مطرح شده و آیین‌نامه‌ای چهار ماده‌ای برای اجرای آن تدوین شده است. این آیین‌نامه، رانندگان پلتفرم‌های حمل‌ونقل آنلاین که فاقد بیمه تأمین اجتماعی هستند را مشمول پرداخت حق بیمه با نرخ ثابت می‌کند. با این حال، کارشناسان حاضر در نشست نسبت به ساده‌انگارانه بودن این آیین‌نامه و عدم توجه به تنوع شرایط رانندگان انتقاد کردند.
دیدگاه‌ها: بیمه اجباری یا اختیاری؟
فاطمی با اشاره به تفاوت‌های روابط کاری در ایران با پلتفرم‌های جهانی مانند اوبر، تأکید کرد که رانندگان تاکسی‌های اینترنتی در ایران کارمند پلتفرم‌ها نیستند. او گفت: «رانندگان از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردارند؛ می‌توانند ساعات کاری، مقصد و حتی روزهای فعالیت خود را انتخاب کنند. این تفاوت نشان می‌دهد که مدل بیمه کارمندی برای آن‌ها مناسب نیست.»
وی پیشنهاد داد که بیمه این رانندگان در قالب «بیمه خویش‌فرما» ارائه شود و پلتفرم‌ها نقش تسهیل‌گر را ایفا کنند. برای مثال، پلتفرم‌ها می‌توانند اطلاعات رانندگان (مانند ساعات کاری و درآمد) را با رضایت آن‌ها به سازمان تأمین اجتماعی منتقل کنند یا حتی بخشی از حق بیمه را تقبل کنند تا رانندگان به همکاری بلندمدت ترغیب شوند. فاطمی اظهار داشت که اعمال بیمه اجباری بدون تغییر در نوع قراردادها ممکن است به صندوق تأمین اجتماعی فشار وارد کند و منافع اعضای فعلی را به خطر بیندازد.
در مقابل، یزدانی با تأکید بر مسئولیت اجتماعی دولت، بر ضرورت «بیمه اجباری» تأکید کرد. او اظهار داشت: «دولت طبق قانون اساسی و قوانین مرتبط موظف است شرایط بیمه شدن همه شاغلان را فراهم کند. این نه‌تنها به نفع رانندگان، بلکه به دلیل آینده‌نگری و پیشگیری از بحران‌های اجتماعی در بلندمدت به نفع کل جامعه است.»
یزدانی پیشنهاد داد که پلتفرم‌ها به‌عنوان نهادهای مسئول، وظیفه پرداخت حق بیمه را بر عهده بگیرند، اما این امر نیازمند گفت‌وگوی اجتماعی گسترده با حضور نمایندگان دولت، پلتفرم‌ها، رانندگان و حتی مسافران است تا الگویی عادلانه طراحی شود. او همچنین بر لزوم حمایت دولت از طریق مشوق‌های مالی برای ترغیب رانندگان به بیمه شدن تأکید کرد.
انتقادات به آیین‌نامه و چالش‌های اجرایی
هر دو کارشناس آیین‌نامه فعلی را ناکافی دانستند؛ در این میان فاطمی آن را «سرسری» توصیف کرد و گفت: «این آیین‌نامه بدون توجه به تنوع شرایط رانندگان، مانند دانشجویان پاره‌وقت یا افراد بازنشسته که به‌صورت موقت فعالیت می‌کنند، نرخ ثابتی را برای همه تعیین کرده است. این رویکرد می‌تواند ناعادلانه باشد.»؛ او افزود: تصمیمات شتاب‌زده ممکن است تعادل مالی صندوق تأمین اجتماعی را بر هم بزند، همان‌طور که در گذشته طرح‌هایی مانند بیمه سلامت بدون تأمین مالی مناسب بار سنگینی بر دوش دولت گذاشت.
یزدانی نیز بر نیاز به داده‌های دقیق و محاسبات بیمه‌ای تأکید کرد؛ او گفت: «ما اطلاعات جامعی از تعداد رانندگان تمام‌وقت، پاره‌وقت یا بازنشسته نداریم. بدون این داده‌ها، نمی‌توان الگویی دقیق طراحی کرد.» وی همچنین اشاره کرد که آیین‌نامه در مورد اجباری یا اختیاری بودن بیمه ابهام دارد و نیاز به بازنگری جدی است.
پیشنهادات برای الگوی بیمه‌ای
در بخش جمع‌بندی، یزدانی پیشنهاد کرد که بیمه اجباری با محوریت مسئولیت پلتفرم‌ها اعمال شود، اما این امر باید از طریق گفت‌وگوی اجتماعی و با حضور نمایندگان ذی‌نفعان شکل گیرد. او گفت: «پلتفرم‌ها می‌توانند درصدی از سود خود را به پرداخت حق بیمه اختصاص دهند، دولت می‌تواند مشوق‌هایی ارائه کند و رانندگان نیز بخشی از هزینه را تقبل کنند. این مدل باید بر اساس محاسبات دقیق و با توجه به تأثیر آن بر قیمت خدمات و رفاه مسافران طراحی شود.»
فاطمی ضمن موافقت با اصل بیمه اجباری، تأکید کرد که در شرایط فعلی، مسئولیت پرداخت حق بیمه باید بر عهده رانندگان باشد، مگر اینکه نوع قراردادها تغییر کند و پلتفرم‌ها به‌عنوان کارفرما شناخته شوند. او پیشنهاد داد که در مرحله اول، گفت‌وگویی بین طرفین برای طراحی بیمه خویش‌فرما آغاز شود و پلتفرم‌ها با انتقال داده‌های رانندگان به تأمین اجتماعی، فرآیند را تسهیل کنند.
- منبع خبر : ایرنا
