به گزارش واحد تحلیلی خبرگزاری صبح اقتصاد تحقیقات گسترده یکصد سال گذشته در زمینه مواد و عناصر اثرگذار بر سلامت دستگاه تنفسی به طور مشخص نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌هایی مانند ال کازئی یکی از مهم ترین عوامل تقویت کننده دستگاه ایمنی و به طور مشخص حافظ سلامت دستگاه تنفسی به شمار می‌روند.
اهمیت این بحث پزشکی، وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم عفونت‌های حاد تنفسی یکی از سخت ترین بیماری‌های رایج در دوران کودکی است؛ تا جایی که برخی از کودکان تا ۵ سالگی حتی ممکن است هشت بار به یکی از اشکال عفونت‌های تنفسی مبتلا شوند. آمارها نشان می‌دهد که عفونت دستگاه تنفسی ARI یکی از اصلی ترین مشکلات بهداشتی در کشورهای در حال توسعه است.
ال کازئی چیست؟ پروبوتیک‌ها چیست؟
ال‌کازئی یکی از انواع پروبیوتیک‌هایی است که در میکروارگانیسم میلیاردی روده‌ها و سایر دستگاه‌های حیاتی بدن استقرار دارند و وظیفه جنگیدن با باکتری‌های مضر و حفظ تعادل بدن و نگه داشتن آن در مرز سلامت را بر عهده دارند.
پروبیوتیک‌ها، نوعی مکمل‌هاي غذایی هستند که بر اساس تعریف مورد قبول سازمان بهداشت جهانی عبارتند از میکروارگانیسم‌هاي زنده ای که حفظ سلامت میزبان خود واجد اثرات مفیدی هستند. این میکروارگانیسم ها به خاطر اثرات مثبت‌شان بر سلامتی، سال‌هاست در صنایع غذایی مصرف می‌شوند.
تاکنون ۴۲ باکتری پروبیوتیک براي مصارف انسانی و غیر انسانی شناسایی شده اند که از مهم ترین آنها می‌توان به لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، بیفیدو‌باکتریا، لاکتوباسیلوس کازئی که به ال کازئی معروف است و در تولید انواع محصولات لبنی از جمله ماست سون کم‌چرب کاله مصرف دارد اشاره داشت.
یک مطالعه نظام‌مند در منابع و مقالات منتشر شده در محافل علمی جهان نشان داده است که به تصریح اسناد علمی، این نوع باکتری‌ها، توانایی ایجاد التهاب را ندارند و این مسئله باعث می‌شود پروبیوتیک‌ها و ازجمله، نژاد خاصی از لاکتوباسیلوس کازئی، (ال کازئی) که در ماست پروبیوتیک غنی شده با پروبیوتیک‌ها به فراوانی یافت می‌شود، توانایی اثرگذاری در زمینه‌های سلامت بدن را داشته باشند. از شاخص ترین اثرات مثبت پروبیوتیک ها در سلامتی می توان به این موارد اشاره کرد:
- کاهش شدت عفونت‌هاي تنفسی
- کاهش تعداد حملات
- کاهش علائم بیماری‌های تنفسی
- کاهش سرماخوردگی و کاهش روزهاي غیبت از مدرسه در کودکان مبتلا به عفونت های حاد تنفسی
این‌ها، از جمله دلایل انتخاب پروبیوتیک‌ها به عنوان مکمل های غنی‌کننده محصولات لبنی مانند ماست سون کم‌چرب است.
البته باید اشاره کرد که تاریخچه مصرف پروبیوتیک‌هایی چون ال‌کازئی در صنایع غذایی به چند سال اخیر ختم نمی‌شود و موارد مصرف و اثرگذاری آنها هم به موارد پیش گفته محدود نیست.
در واقع سال‌هاي زیادی است که لاکتیک اسید باکتري‌ها به خاطر نقش‌شان در تبدیل قند به لاکتوز و کربوهیدرات‌های دیگر به اسید لاکتیک در صنایع غذایی سلامت محور مورد استقبال واقع شده است.
پیشگیری بهتر از درمان
موارد گفته شده به طور مشخص توصیه می‌کند که برای بهبود بیماری‌های تنفسی فوقانی و تحتانی تجویز پروبیوتیک‌ها یک روش مسلم برای درمان محسوب می‌شود؛ اما نکته ای که به ذهن متبادر می‌شود، توجه به اثرات پیشگیری کننده این میکرو‌ارگانیسم‌ها و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های تنفسی است که سایر مطالعات انجام شده بر این مساله صحه گذاشته اند.
به طور کلی، چنین استنباط می‌شود که با توجه به شیوع نوع خاصی از عفونت‌های حاد تنفسی به خاطر ویروس کرونا (کووید ۱۹)، فرهنگ سازی در زمینه توسعه و ترویج مصرف محصولات لبنی غنی شده با پروبیوتیک‌ها از جمله لاکتوباسیلوس کازئی Lactobacillus casei یکی از دم دست ترین و کم هزینه ترین رفتارهای اجتماعی برای ایجاد مصونیت در برابر بیماری‌های حاد تنفسی از جمله کرونا به شمار می‌رود.
کووید ۱۹، بیماری تنفسی و پروبیوتیک‌ها
همان طور که گفته شد، با توجه به تازه بودن مقوله کرونا و بیماری حاد تنفسی ناشی از آن، مطالعات جدی در این زمینه احتمالا در سال‌های آینده نتایج خود را نشان خواهند داد؛ اما مطالعات و تحقیقات انجام شده کوتاه مدت و پژوهش‌های میدانی، اجمالا نشان می‌دهند که پروبیوتیک‌ها نقش تعیین کننده ای در مقاومت بدن قبل و بعد از این بیماری دارد.
برای مثال در مقاله ای تحت عنوان «تأثیر پروبیوتیک‌ها بر سندرم‌های حاد تنفسی ویروسی نظیر COVID-19 که در سال ۱۳۹۹ از سوی گروه علوم و صنایع غذایی و کشاورزی دانشگاه‌های فردوسی مشهد، علوم پزشکی کرمانشاه، به بیست و هفتمین کنگره ملی علوم و صنایع غذایی ایران ارائه شد، به طور مشخص تصریح شد که «ناتراز شدن همزیستی میکروبیوم روده انسان با بیماری‌های مختلفی از جمله، عفونت‌های دستگاه تنفسی از طریق محور روده و ریه مرتبط بوده است.»
در این مقاله تصریح شده است:«برخی مطالعات نشان می‌دهند که ارتباطی بین روده و ریه وجود دارد و تا حدی ممکن است علائم توسط پروبیوتیک‌ها تعدیل شود، به این ترتیب علائم گوارشی به طور مطلوب تغییر می‌کند و همچنین از سیستم تنفسی محافظت می‌کند. با توجه به توانایی گزارش شده از سویه‌های پروبیوتیک مختلف در بهبود ایمنی مخاط در برابر عوامل بیماری زا، اثرات احتمالی نیز در پیشگیری و درمان عفونت‌های دستگاه تنفسی پیشنهاد شده است.»
در ادامه این مقاله آمده است که «افزایش شواهد از ارتباط بین روده و ریه‌ها پشتیبانی می‌کند، بنابراین برای بررسی نقش احتمالی پروبیوتیک در کاهش COVID-19 یا از طریق اقدامات تنظیم کننده سیستم ایمنی بر روی التهاب سیستمیک یا از طریق تعامل مستقیم با ریه‌ها، باید مطالعات بیشتری انجام شود.»
در خبری دیگر یک دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد معتقد است که مصرف پروبيوتيك‌ها تا ۴۰ درصد از عفونت‌هاي تنفسي پيشگيري مي كند و انواع لبنيات به ويژه ماست و دوغ از جمله پروبيوتيك‌هايي به شمار مي روند كه رشد ميكروب‌هاي مفيد را در بدن انسان موجب مي شوند.
لازم به ذکر است که علاوه بر موارد ذکر شده توسط این استاد دانشگاه، یکی از غنی ترین منابع پروبیوتیک ها ماست سون کم چرب کاله است که به قیمت مناسب و به فراوانی در اختیار شهروندان قرار دارد.
دكتر حميد آهنچيان همچنین معتقد است که اگر در سه سال اول زندگي ميكروب‌هاي مفيد وارد بدن انسان شوند، نقش مهمي در پيشگيري و كنترل بيماريهاي خود ايمني و آلرژي در سنين بزرگسالي دارند. چرا که در بدن هر انسان ۱۰۰ تريليون ميكروب غير بيماري زا و بي‌آزار وجود دارد كه بخشي از آنها مفيد هستند و بيشتر در دستگاه گوارش، روده بزرگ، روده كوچك، پوست و ريه‌ها استقرار دارند.
اين پزشك فوق تخصص آلرژي و ايمني شناسي با اشاره به این مسئله که دانشگاه علوم پزشكي مشهد قطب علمي پروبيوتيك‌ها و پره بيوتيك‌ها در كشور شناخته شده و يك فصل از كتاب مرتبط با پروبيوتيك‌ها در دانشگاه آريزوناي آمريكا با محور پيشگيري از عفونت‌هاي تنفسي توسط محققان دانشگاه علوم پزشكي مشهد نوشته شده است، تاکید می‌کند: «مصرف بي رويه و نامناسب آنتي بيوتيك‌ها که باعث از بين رفتن ميكروب‌هاي مفيد در بدن شده و ميكروب‌هاي مقاوم و مضر را جايگزين مي كند و در نتيجه فرد را مستعد بيماري مي سازد. از سوی دیگر ميكروب‌هاي مفيد نقش مهمي در پيشگيري و درمان بيماريهاي مختلف نظير آلرژي و آسم، بيماريهاي گوارشي، حساسيت‌هاي پوستي، اسهال، دل دردهاي مزمن كودكان، عفونت‌هاي دستگاه تنفسي، كوليك‌هاي نوزادان و بيماري هاي اعصاب دارند.»
پروبیوتیک‌ها فقط متخصص روده نیستند
با این که در اغلب مطالعات و توصیه‌های محافل علمی بر تاثیر زیاد پروبیوتیک‌هایی مانند ال کازئی و محصولات غنی شده با آن، بر سلامت دستگاه گوارش تصریح شده؛ اما همچنان که اشاره شد این اثر محدود به دستگاه گوارشی نیست و سایر دستگاه‌های بدن، بویژه دستگاه تنفسی می توانند از تاثیرات مثبت پروبیوتیک و رژیم غذایی سرشار از ماست و لبنیات پروبیوتیک بهره مند شوند.
برای مثال یک متخصص علوم تغذیه و رژیم درمانی ضمن اشاره به این که پروبیوتیک‌ها در سلامت دستگاه گوارش موثرند، در ادامه تاکید می‌کند که پروبیوتیک های اضافه شده به غذاها و مکمل‌های رژیمی از جمله لاکتوباسیلی که در فرایند تولید مواد غذایی به آنها اضافه می‌شود، در پیشگیری از چاقی و کاهش کلسترول خون موثر است و اگر مادران باردار به مدت شش ماه به طور مداوم از محصولات غنی شده با پروبیوتیک مصرف کنند، احتمال بروز اگزما در نوزادان به نصف کاهش می‌یابد.
منابع:
https://b2n.ir/g45504
پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها در سلامت دستگاه گوارش موثرند https://b2n.ir/b59164
تأثیر پروبیوتیک‌ها بر سندرم‌های حاد تنفسی ویروسی نظیر COVID-19/ بیست و هفتمین کنگره ملی علوم و
صنایع غذایی ایران https://b2n.ir/k02743
مصرف پروبيوتيك‌ها تا ۴۰ درصد از عفونت‌هاي تنفسي پيشگيري مي كند. https://b2n.ir/a34223
