انقلاب اسلامی ایران، هویت جدیدی برای خاورمیانه
به گزارش واحد تحلیلی پایگاه خبری صبح اقتصاد خاورمیانه در تاریخ سیاسی و اقتصادی جهان به دلیل ذخایر اقتصادی و نشانه های ژئوپلتیک خود اهمیت ویژه ای دارد.این منطقه جغرافیایی را می توام مرکز ثقل و تقاطع قاره های اروپا،آسیا و آفریقا دانست. به هر میزان تجارت و تحرک گروه های مختلف افزایش یابد. طبیعی است که نقش تاریخی و ژئوپلیتیکی این حوزه جغرافیایی از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد. بررسی تاریخی خاورمیانه نشان می دهد اهمیت این منطقه تحت تأثیر سه موضوع اصلی قرار داشته است.هر یک از این موضوعات و مؤلفه ها بخشی از واقعیت تأثیرگذار بر سرنوشت سیاسی و امنیتی خاورمیانه است. موضوعاتی از جمله فناوری، منابع اقتصادی و ایدئولوژی سیاسی-دینی را می توان اصلی ترین عوامل تأثیر گذار بر تاریخ و سیاست کشورهای خاورمیانه برشمرد. به هر میزان ابزارهای تکنولوژیک از اهمیت بیشتری برخوردار می شوند، اهمیت منابع اقتصادی خاورمیانه نیز بیشتر خواهد شد.
هیچ جامعه ای بدون هویت زندگی نمی کند و هیچ مبارزه ای بدون هویت و هدف سازمان دهی نمی شود؛ بنابراین،هویت را باید نشانه معنابخش در زندگی و آینده هر فرد، گروه و‌ملتی دانست. اکنون بخش های مختلف جهان، بویژه خاورمیانه، درگیر بحران معنا، مواجهه و رویارویی هویتی گروههایی است که اندیشه های متفاوتی دارند و در صدد شکل دادن به جهان جدیدی هستند؛جهانی که بر اساس آموزه های دینی و اعتقادی آنان بنا شده باشد. زمانی که هویت شکل می گیرد، گروههای اجتماعی بین خود و دیگران تمایز ایجاد می کنند. این امر، به مفهوم شناسایی خویشتن است. خویشتنی که دیگران و بویژه ایالات متحده آمریکا آن را برای دوران های طولانی نادیده گرفته اند. در دهه۱۹۷۰میلادی تحولات زیادی در حوزه تکنولوژی، اقتصاد و سرمایه داری و رفتار گروههای مختلف در جهان ایجاد شد که نقطه آغازی برای هویت یابی اسلامی در خاورمیانه محسوب می شود. زمانی که هویت شکل می گیرد، شهروندان در فضای پاک دینی آرمانی قرار می گیرند. در سال۱۹۶۷نیروهای نظامی رژیم غاصب اسرائیل، بخش بسیاری از سرزمین کشورهای اسلامی خاورمیانه را اشغال کردند. رهبران سیاسی این کشور احساس می کردند که پیروزی نظامی به منزله غلبه آنان بر شهروندان مسلمان خاورمیانه است. در سال۱۹۷۳ بار دیگر نیروهای نظامی اسرائیل دستاوردهای جنگ۱۹۶۷را تثبیت کردند. در سال۱۹۷۸یک سال قبل از انقلاب قرن به رهبری کاریزماتیک امام خمینی«ره» دیپلماسی آمریکا در خاورمیانه به شکل گیری مذاکرات سه جانبه منجر شد. رهبران سیاسی آمریکا،اسرائیل و مصر، در کمپ دیوید، موافقت خود را با انعقاد قراردادی اعلام کردند که معامله صلح در برابر زمین را شکل می داد. متعاقب این امر،نیروهای نظامی اسرائیل از صحرای سینا خارج شدند. اسرائیل احساس می کرد که از طریق پیروزی نظامی توانسته موجودیت خود را در خاورمیانه تثبیت کند.در این دوران مقامات اسرائیلی فکر نمی کردند که پیروزی نظامی آنها تحت الشعاع هویت یابی شهروندان خاورمیانه شود.تحولات اواخر دهه۱۹۷۰نشان داد روند جدیدی در خاورمیانه در خال شکل گیری است.احیاگرایی اسلامی در بسیاری از کشورهای خاورمیانه بروز،تجلی و ظهور یافت. در حالی که جنبش اسلامی ایران به پیروزی رسید، اسلام گرایان در مصر سرکوب شدند.پیروزی و شکست در سرنوشت خاورمیانه تأثیری به جا نگذاشت. پیروزی نظامی اسرائیل و حمایت قدرت های بزرگ از آن کشور، کنش آرمانی را در رفتار سیاسی شهروندان خاورمیانه به وجود آورد. در چنین شرایطی، انقلاب اسلامی ایران توانست هویت جدیدی برای خاورمیانه ایجاد کند.هویت اسلامی، زیربنای قدرت و مقاومت در برابر سیاست تهاجمی اسرائیل و آمریکا در خاورمیانه شد.از این زمان تا حالا داستان جدیدی در خاورمیانه شکل گرفته است. داستانی با هویت دینی،آرمان شهری و اعتقادات بنیادین گروههای اسلامی پیوند یافته است.گروههایی که کنش سیاسی خود را بر اساس نشانه های هویتی و آرمانی انجام می دهند.
نعمت شاکرمی
