به گزارش واحد اقتصادی خبرگزاری صبح اقتصاد طرح «همیاران مهر» یکی از خدمات و برنامه های بانک قرض الحسنه مهر ايران براي توانمندسازي نيازمندان واقعي جامعه است. اين طرح کمک مي كند تا نيازمندان واقعي بدون تحمل صف انتظار، تسهيلات قرض الحسنه دريافت نمايند و از اين طريق مايحتاج ضروري خود را تامين كنند. در اين باره با دكتر مرتضي اكبري به گفتگو نشستيم كه در ادامه بخشي از آن را مطالعه خواهيد كرد.

ماموریت و اساسنامه بانک قرض‌الحسنه مهر ایران تأکید دارد که باید در حوزه وام قرض‌الحسنه کار كنيم. وظيفه ما اين است كه منابع را جمع آوري كرده و وام بدهيم. ما منابع خرد را جمع مي‌كنيم و تخصيص خرد هم مي‌دهيم.

در طرح همیاران مهر، هدف از بین بردن آثار فقر و کاهش فاصله طبقاتی است. با طرح همیاران مهر مي‌شود با تقويت حس نو دوستي و دادن وام‌هاي قرض‌الحسنه کوچک آثار فقر را از بين برد.

مسؤلیت اجتماعی حوزه‌ای بسیار وسيع است و به همين دليل نمي‌توانيم ادعا کنيم که در همه بخش هاي آن مي‌توانيم ورود کنيم ولي حتما در حوزه‌هايي همچون: توسعه مناطق محروم، کمك به رشد شاخص‌هاي بهداشت، درمان، آموزش، اشتغال جوانان و زنان سرپرست خانوار، اشتغال زندانيان جرايم غير عمد و به صورت كلي هر جايي كه احساس شود كه با اين طرح مي‌توان به مسئله از بين بردن فقر كمك كرد، دامنه همياران را وسيع خواهيم كرد.

فلسفه وجودی طرح همیاران مهر از آنجا نشأت گرفت که خیلی از دوستان، آشنايان و… مي‌گفتند که بسياري از مردم مي‌آيند و براي يک مدت مشخصي پول قرضي مي‌خواهند؛ ولي گاهي برنمي‌گردانند. اين افراد خيرخواه مي‌گفتند که دوست داريم كمك كنيم اما مكانيسم و ابزارش را نداريم و اگر از طريق بانك شما باشد، رويه بهتر مي‌شود. اين گونه، طرف مقابل احساس مي‌كند كه به يك بانك بدهكار است و خود را موظف به بازپرداخت مي‌كند. اين خيرين مي‌گفتند كه ما اين پول را براي اين كار گذاشته‌ايم اما نمي‌خواهيم آن را تنها براي يك نفر اختصاص دهيم. ولي وقتي كه يك نفر اين پول را مي‌گيرد و برنمي‌گرداند ما نيز دستمان از پرداخت مبالغ براي كمك به ديگران كوتاه است.

در کشور کمک‌های زیادی انجام می شود که بيشتر هم به صورت بلاعوض است. در اين حوزه احساس كرديم، مي‌توانيم اين كمك‌ها را به نحوي سامان دهيم كه ۳ هدف مهم را محقق كنيم: اولاً با اين طرح اثر مضاعف بخشش‌ها را ايجاد مي‌كنيم و هر يك ريال، به جاي يك بار كمك چند بار به افراد نيازمند كمك خواهد كرد. دوم اينكه دريافت كننده‌ها را مي‌توانيم تكريم كنيم و اين افراد ديگر احساس بدي نداشته باشند و فكر نكنند كه به صورت خيريه مبلغي را دريافت مي‌كنند. هدف سوم هم اين بود كه در عمل، تسهيلات بانكي انگيزه بازپرداخت را در فرد تقويت كرده و باعث مي‌شود بازپرداخت مبالغي كه در قالب تسهيلات قرض‌الحسنه دريافت مي‌كند براي خود يك تكليف بداند. چرا كه اين تكليف باعث مي‌شود كمك گيرنده تلاش را بيشتر كرده و از حالت كمك‌هاي يك‌طرفه خارج بشود و از ايجاد اين ذهنيت كه فرد بدون تلاش به چيزي رسيده است جلوگيري خواهد شد.

اعطای وام قرض‌الحسنه، به دلیل کارمزد پائینی که دارد و مدت زماني که براي اين کار تعريف شده نوعي كار خير است و مي‌تواند در زمينه كمك به انسان‌هاي نيازمند، گام مؤثري باشد.

ما در این طرح اولویت اول را قشر کم‌بضاعت قرار داده‌ایم که دستشان از برخی از شغل‌ها که درآمد خوبي دارند کوتاه است. بر همين اساس، اگر مشاركت بيشتر خيرين و رشد اعتبارات را شاهد باشيم، مي‌توانيم افراد بيشتري را در اين طرح پوشش بدهيم.

یکی از پیش‌بیني‌هايي که نشانگر موفقيت طرح است اين است که ما اصلاً خود در تشخيص نيازها هم ورود نمي‌کنيم؛ نمي‌رويم ببينيم چه كسي نيازمند است؛ افراد نيازمند را به گروه خاص يا همان گروهي كه تأمين مالي را انجام داده‌اند مي‌سپاريم.

در حوزه‌های مختلف طرح ارائه می‌شود؛ هم حوزه‌های عمومی داريم و هم حوزه‌هاي اختصاصي. به صورت عام يعني تسهيلات اين طرح در اختيار سازمان‌هاست و با معرفي آن‌ها پول را در اختيار نيازمندان قرار خواهيم داد. بدان معنا که پول در اختيار سازماني قرار نمي‌گيرد و ما صرفاً به معرفي شوندگان آن سازمان وام اعطا مي‌کنيم. به صورت ساده اين معني را مي‌دهد که مردم مبالغي را در اين حساب خاص (طرح همياران مهر) مي‌گذارند و ما با سازمان‌هاي طرف قرارداد (مثل بهزيستي، وزارت کار، كميته امداد و…) و جاهايي كه احساس مي‌كنيم نياز مبرم وجود دارد، قرارداد مي‌بنديم و از اين حساب به اين اقشار معرفي شده تسهيلات قرض‌الحسنه وام مي‌دهيم.

در حوزه‌های خاص هم، در خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه پولی واریز می‌شود و مردم خودشان نيازمندان تسهيلات را معرفي مي‌کنند.

در بحث ضمانت یا بهزیستی معرفی مي‌کند يا خودشان اقدام به معرفي ضامن مي‌کنند. ما نمونه‌اي از زنان سرپرست خانوار داشتيم که خودشان ضامن مي‌آوردند ولي ما نيز در بعضي حالات مثلاً وام‌هاي زير ۵ ميليون تومان شرط ضمانت را کمتر مي‌كنيم.

این طرح نمی‌تواند موفق باشد مگر آنکه شفاف عمل کنیم. اگر بسیاري از خيريه‌هاي ما الان مشکل پيدا کرده‌اند و كساني هم كه خوب كار مي‌كردند هم بعضا تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند، به اين دليل است كه در كشور بابت كارهاي خير انجام شده، كمتر به موضوع شفاف سازي توجه شده است. گاهي شفاف عمل نشده و جو بي‌اعتمادي به وجود آمده است. زيرا گزارش‌ها مرتب داده نشده كه اين پول‌ها كجا هزينه شده و بعضاً اتفاق افتاده كه مردم را بدبين نيز كرده است.