به گزارش واحد تحلیلی خبرگزاری صبح اقتصاد پیشرفت پر سرعت دانش و تکنولوژی در ایران و دستیابی به فناوری‌های نوین از واقعیت‌های غیر قابل انکاری است که کشور ما و دانشمندان ایرانی در دنیا گوی سبقت را از بسیاری از کشورها ربوده‌اند و امروزه شاهد نفوذ پرقدرت این دانش و فناوری در تمام حوزه‌های صنعت و بویژه صنعت غذای کشور هستیم. استفاده از فناوری‌های نانو در صنایع غذایی از پیشرفت‌هایی است که در سالهای اخیر شاهد آن هستیم و همچنان در حال رشد و گسترش است.
امنیت غذایی مهمترین مفهومی است که جامعه جهانی بشدت به تمرکز بر روی آن نیاز دارد و ایران در طول سالهای پس از انقلاب به یک پیشرفت چشمگیر در حوزه امنیت غذایی دست یافته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رژیم پهلوی در دهه ۴۰ شمسی (دهه ۶۰ میلادی) با استراتژی نادرست خود که تحت عنوان اصلاحات ارضی از آن یاد می‌شد، باعث بیمار شدن اقتصاد ایران شده بودکه نشانه‌های این بیماری را در عرصه‌های مختلف اقتصاد می‌توانستیم به وضوح مشاهده کنیم.توسعه پایدار کشاورزی، افزایش بهرهوری از کشاورزی با کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، بهبود تولید و متعادل کردن مصرف، تقویت زیر ساخت‌های کشاورزی و افزایش بهرهوری، اصلاح سیستم‌های آبیاری و توجه به صنایع تبدیلی و ایجاد فضاهای مدرن کشاورزی از دیگر دستاوردهای مهم در طول این سالهاست که بسیار مورد توجه مسئولین و متخصصان قرار گرفته و تلاش‌های زیادی در این راستا صورت گرفته است.
در دوران قبل از انقلاب اسلامی، ارزش صادرات غیرنفتی به یک میلیارد دلار هم نمی‌رسید، اما این رقم هم اکنون به رقمی نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار رسیده است. محصولات با کیفیت کشورمان امروز در بازار بسیاری از کشورهای جهان می‌درخشد و در زمینه صادرات رشد چشمگیر و قابل ملاحظه‌ای داشته‌ایم و این نشانه رشد کیفیت و مطابقت محصولات ایرانی با استانداردهای جهانی است.
صنایع تبدیلی در سالهای پس از انقلاب رشد و توسعه چشمگیری داشته است. توان مهندسان و نخبگان ایرانی در طراحی و ساخت بسیاری ماشین‌آلات از دیگر دستاوردهای میهن عزیزمان در طول این سالهاست؛ در حالی که پیش از انقلاب اغلب مواد اولیه، محصولات غذایی و ماشین آلات و مواد و تجهیزات بسته بندی وارداتی بود و امروزه در تولید و دستیابی به بسیاری از این مواد و تجهیزات به خودکفایی رسیده ایم و کمتر نیاز به واردات داریم.
اقتصاد کشور طی سالهای اخیر با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بوده است که بر فضای تولید و صنعت کشور بی تأثیر نبوده است. تولیدکنندگان و صنعتگران شریف ایرانی دوران‌های سخت بسیاری را در طول این سالها پشت سرگذاشته‌اند مانند جنگ تحمیلی، تحریم، زلزله و بسیاری از بحران‌های طبیعی. قطعا فشار اقتصادی بر تولیدکنندگان بسیار زیاد بوده است. ولی اغلب آنها رفاه و تامین نیاز هموطنان را در اولویت قرار داده و علیرغم همه مشکلات کمر خم نکرده و با تمام توان سعی کرده‌اند بدون افزایش چشمگیر قیمت‌ها با حداقل سود و گاها زیان همچنان به تولید و تامین مایحتاج مردم ادامه دهند و این به روحیه ایرانی و نوع دوستی مردم این کشور بر می‌گردد. هر چند متاسفانه سوء استفاده‌هایی از سوی برخی سودجویان صورت گرفته و نواقص و مشکلاتی هم وجود داشته است.
قطعا اغلب تولیدکنندگان در طول سالهای تحریم در زمینه تامین مواد اولیه از بسیاری از کشورها دچار مشکلات عدیده‌ای بوده‌اند ضمن اینکه نوسانات نرخ ارز نیز دشواریهایی را در زمینه تولید و واردات ایجاد کرد. اما بیانات مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی همراه سرلوحه کار بسیاری از تولیدکنندگان و صاحبان صنایع بوده است.
در سال ۱۳۵۶ میزان تولید ناخالص داخلی ۱۱۹ هزار میلیارد تومان بود که این رقم در سال ۱۳۹۳ با ۱٫۷ درصد رشد به ۲۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده است.اگر چه ايران به لحاظ توليد ناخالص داخلي در رتبه ۱۸ قرار دارد ولي براساس پتانسيل‌هاي بالقوه سرزميني (وسعت سرزمين، دسترسي به آب‌هاي آزاد بين‌المللي، تعداد همسايگان، بازار منطقه، کريدورهاي حمل و نقل و ….) و نيروي انساني (تعداد جمعيت در سن کار و ميران تحصيلات)، ايران مي‌تواند در رتبه ۱۲ در جهان قرار گيرد و جزو اقتصادهاي پيشرو در جهان به شمار آید.
موج جمعيتي ايجاد شده در دهه ۶۰ در حال حاضر تبديل به نيروي انساني جوان و تحصيلکرده آماده ورود به بازار کار گرديده است. افزايش جمعيت جوان تحصيلکرده و آماده ورود به بازار کار، فرصت منحصر به فردي را در اختيار اقتصاد ايران براي جهش قرار داده است.
در ۴۰ سال گذشته توانستیم در حوزه‌های مختلف صنعتی به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای دست یابیم. یکی از جنبه‌های دیگر پیشرفت علمی بعد از انقلاب اسلامی توسعه صنایع غذایی بود که توانستیم با استفاده از تکنولوژی روز دنیا محصولات با کیفیت و با سرعت بالا تولید کنیم و از آنجایی که ماشین‌آلات در صنایع غذایی حرف اول را می‌زنند، مهندسان ایرانی توانستند با استفاده از مهندسی معکوس برخی از ماشین‌آلات صنایع غذایی مانند آبمیوه‌سازی را در داخل کشور تولید کنند.
قبل از انقلاب به دلیل نابودی کشاورزی سنتی ایران، بسیاری از نیازمندی‌های روزانه مردم از قبیل مرغ از فرانسه، گوشت از استرالیا، تخم‌مرغ از رژیم صهیونیستی، سیب از لبنان، مواد لبنی از دانمارک و … وارد می‌شد. بر اساس آمار در رژیم گذشته کشور تنها قادر بود غذای ۳۳ روز را در داخل تهیه کند. اکنون با توجه به ۲ برابر شدن جمعیت، کشور می‌تواند غذای ۳۰۰ روز را در داخل تهیه نماید و با روندهای موجود در آینده به ۱۰۰ درصد خواهد رسید.
سرعت پیشرفت علمی در ایران براساس گزارش محافل علمی بینالمللی، ۱۱ برابر سرعت متوسط رشد علم در جهان است. این عدد نشان می‌دهد که ایران با چه سرعت بالایی در حال کم‌کردن فاصله خود نسبت به کشورهای پیشرفته جهان بوده و با این سرعت می‌تواند روزی از تمامی کشورها در عرصه تولید علم جلو برود. اکنون ایران در جایگاه دوازدهم علم جهان قرار دارد.
دستاوردهای ارزشمند در حوزه نانو، لیزر و … از دیگر آثار پیشرفت‌های علمی و فناوری ایران بعد از انقلاب است. علم نانو تحولات بزرگی را در جهان ایجاد کرده و در ایران این نوع علم از جایگاه و موقعیت خوبی برخوردار شده است. با توجه به حوزه‌های کاربرد نانو از قبیل تولید و انباشت دارو، تشخیص بیماری‌ها، سم‌زدایی از آب، افزایش بهرهوری در کشاورزی، انباشت و نگهداری محصولات کشاورزی و مواد غذایی، کنترل آفات و سالم‌سازی هوا، در آینده آثار این دستاوردها در زندگی مردم قابل لمس خواهد بود. ایران اکنون رتبه ۱۲ جهانی را در حوزه نانو دارد.
با پیشرفت‌هایی که با سرعت چشمگیر در زمینه دانش و فناوری‌های نوین در حال انجام است پیش بینی میشود به زودی کشور ما به یکی از قطب‌های صنعتی و علمی دنیا تبدیل شود. حضور هر چه پر رنگ نخبگان و دانشمندان و دانش پژوهان در مدیرت، طرح‌ریزی و برنامه ریزی سیاست‌های اقتصادی و صنعتی به رشد و پیشرفت هر چه بیشتر کشورمان و نزدیک تر شدن به افق روشن شکوفایی اقتصادی و درخشش میهن عزیزمان بر قله‌های افتخار کمک خواهد کرد.
براساس گزارش سازمان بینالمللی آیسسکو جمهوری اسلامی ایران در میان ۵۷ کشور اسلامی از لحاظ علمی و پژوهشی و ثبت اختراع در رتبه اول کشورهای اسلامی قرار دارد.
براساس سند توسعه؛ ایران تا پایان سال ۱۴۰۴ باید به قطب علمی در منطقه تبدیل شود و ۵۰ درصد از تولیدات ناخالص ملی از طریق فعالیت‌های اقتصادی دانشگاهیان تأمین شود که این موضوع به‌خوبی نقش دانش و فناوری و آموزش عالی را در تحقق اهداف این سند نشان می‌دهد.
حرکت به سوی اقتصاد دانش‌بنیان در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی امری است که به نگاه ویژه ای از سوی همه ارکان بدنه اقتصاد و صنعت و آموزش عالی کشور نیاز دارد و مدیریت همه جانبه و کارشناسانه‌ای را می‌طلبد.
ضمن اینکه حرکت به سوی تولید محصولات دانش بنیان از مصادیق اقتصاد مقاومتی است و زمینه ساز خودکفایی هرچه بیشتر کشور در تمامی عرصه‌هاست و علاوه بر تامین نیازهای داخلی و کمک به رفع وابستگی‌های اقتصادی زمینه‌ساز حضور قدرتمند در بازارهای جهانی است. بنابراین در شرایط کنونی کشور ما بیش از پیش به یک حرکت و تحول جدی در مسیر توسعه اقتصاد دانش بنیان و مبتنی بر فناوری نیاز دارد و این مهم جز با بسیج گسترده و همت عالی تمامی اجزای پیکره صنعت، دانشگاه و دولتمردان کشور و یک بازنگری جدی در پتانسیل‌های نهفته و توانمندی‌های موجود در این عرصه محقق نمی‌شود. صاحبان اصلي اين ثروت‌ها و پتانسيل‌ها مردم بوده و اين مردم هستند که توانايي شکوفاسازي اين استعداد‌هاي سرشار بهره برداري نشده و منابع عظیم در ايران را دارند.
*مهدی کریمی تفرشی
*رئیس هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان تهران
