نفت لیبی و طمع اختاپوس ها

به گزارش واحد تحلیلی خبرگزاری صبح اقتصاد , سال ۲۰۱۱ میلادی سال مصیبت بار مردم لیبی نام گرفته است. در این سال از ماه های اول و به عبارتی ژانویه و فوریه که سرآغاز اعتراضات مردمی است ، زمینه های براندازی حکومت معمر قذافی آغاز میشود.

هفته دوم فوریه همین سال با سرکوب خونبار اجتماعی عظیم مردم در بن غازی توسط معمر قذافی دست قدرتهای نفت خوار برای ورود به لیبی برای غارت نفت بکار افتاده و زمینه ساقط کردن حکومت قذافی فراهم میگردد. هرچه خونخواری و قصاوت قلب ناشی از عصبیت قذافی بیشتر میشود نقشه برای  آینده این کشور عمیق تر میشود. از آنجا که یک یا دوکشور نمیتوانستند نفت لیبی را برای خود تصاحب کنند و طبعا دیگران این اقدام را نمی پسندیدند لذا شرکت سهامی ظلم جهانی را که شورای امنیت سازمان ملل نام گذاری کرده اند وارد موضوع نموده و ظرف چند ماه ۵ قطعنامه در موضوع دخالت تا اضمهلال حکومت در لیبی را به تصویب رسانیدند. قطعنامه ۱۹۷۰ و قطع نامه ۱۹۷۳ و قطعنامه ۲۰۰۹ و قطعنامه ۲۰۱۶ و قطعنامه ۲۰۱۷ هریک در فواصلی بسیار نزدیک  با رای ۱۵ عضو و یا با اکثریت اعضای حاضر منافعی را برای کشورهای عضو در پی داشتند. با کشته شدن قذافی و فروپاشی حکومت او در سپتامبر همین سال شورای ملی انتقال قدرت حکومت خود کامه به مردم لیبی تشکیل شد و نظریه موهوم ابداع شده توسط برخی از اعضای سازمان ملل  با عنوان  نظریه «مسئولیت حمایت” (Responsibility to Protect) جامه عمل پوشید این نظریه میگوید سازمان ملل در قبال مردم همه کشورهای جهان مسئيولیت حمایتی دارد اما در واقع پشت این نظریه بهانه ای بجز غارت همین مردم پنهان بوده است. لیبی از همان سال تا کنون رنگ آرامش به خود ندیده است. ۹سال جنگ و خون ریزی و برادر کشی داخلی با حمایت بیگانه های خارجی مصیبتی برای مردم بوجود آورده که انتهای آن بطور کلی فقط با ابهام مواجه است. امروزه مصر و ترکیه طمع خود به نفت لیبی را از بقیه علنی تر کرده اند. حکومت مصر مدعی است  که با داشتن ۱۳۰۰ کیلومتر مرز خاکی مشترک با لیبی این کشور را عمق راهبردی خود در آفریقا می‌داند، از جانب دیگر ترکیه هم به دنبال احیای روزهای اوج امپراطوری عثمانی خود این بار در شمال آفریقا است. علاوه بر این دو، نبرد احتمالی لیبی بازیگران دیگری هم دارد. روسیه با نیروهای شرکت « واگنر»، ایتالیا با حمایت نظامی مستقیم از دولت وفاق ملی شکل گرفته در لیبی ، فرانسه با استقرار نیروهای خود در مرزهای لیبی و الجزایر و آمریکا یا حمایت مستقیم از دولت مصر بازیگران دیگر این طمع ورزی اختاپوسی  هستند.طمع دولت ترکیه از جهت اعاده منافع حضور خود در لیبی است چرا که ترکیه تا قبل از قیام مردمی در شهر بن غازی در سال ۲۰۱۱  میلادی در لیبی از بزرگترین پیمانکاران پروژه‌های عمرانی در دولت قذافی بود. آنکارا تا آخرین روزهای حاکمیت دولت لیبی تلاش کرد تا به انجام نوعی مصالحه بین غرب و قذافی اقدام کند و در ناتو نیز به انجام عملیات نظامی رأی منفی داد. با سقوط دولت قذافی در لیبی شرکت‌های ترکیه‌ ای نزدیک به ۲۰ میلیارد یورو قرارداد تجاری از دست دادند و در همین رابطه نزدیک به ۲۶ هزار کارگر ترکیه که در پروژه های قرار دادی با قذافی مشغول بودن شغل خود را از دست دادند. زمانی که شهر طرابلس در لیبی در معرض سقوط بود، یک شرکت خصوصی ترکیه با نام «SEDAT» کار انتقال شبه‌نظامیان تروریست سوری به خاک لیبی را بر عهده گرفت. این شرکت زیر نظر «عدنان تانریوردی» از ژنرال سابق ارتش ترکیه که هم‌اکنون مشاور نظامی اردوغان است، اداره می‌شود. انگیزه جلب منافع در لیبی بعد از آن نیز با بهانه های بسیار عجیب و غریب ادامه یافته است. حمایت ترکیه از دولت وفاق ملی در لیبی انگیزه ای جز منافع اقتصادی ندارد. اما مصر بجز انگیزه اقتصادی بحث پدر خواندگی در افریقا را نیز دنبال میکند. مصری‌ ها همواره ادعای داشتن بزرگ‌ترین و قدرتمندترین ارتش دنیای عرب را دارند. البته این ادعا چندان گزافه نیست. مصر بیشترین تعداد تانک آبرامز را بعد از آمریکا در اختیار و نیروی هوایی آن نیز کلکسیون گسترده‌ای از جت‌های جنگنده آمریکایی  را در اختیار دارد. و با این عقبه در باور قدرت  در صورتی که نسبت به تحولات نظامی در کشور همسایه خود یعنی لیبی بی‌تفاوت باشد به احتمال زیاد اعتبار خود را در بین کشورهای عربی از دست خواهد داد. علی‌رغم این که پارلمان مصر هفته گذشته اجازه اقدام نظامی در این کشور را صادر کرد، با این حال به نظر می‌رسد السیسی همچنان از دخالت گسترده نظامی در لیبی و مواجهه با ترکیه  اکراه دارد. اینجا نگاه اختاپوسی برای تصاحب منافع نفتی لیبی مردم این کشور را در آستانه دهمین سال جنگ و خونریزی قرار داده است و سازمان ملل هم که تیول همین مزاج اختاپوسی است به بیماری خفقان دچار است و نظریه «مسئولیت حمایت” (Responsibility to Protect) دیگر کاربردی ندارد.

والسلام

 حمید رضا نقاشیان