محمد درویش با اعلام اینکه در کشور کمبود آب نداریم بلکه مدیریت ما مشکل دارد و آب را بد مصرف می‌کنیم، گفت: در این شرایط اگر آب‌شیرین‌کن هم راه‌اندازی کنیم آن آب را هدر می‌دهیم. چندین سال است که از زبان مسئولان و کارشناسان مختلف مساله آب با کلمه بحران گره خورده است. برخی خشکسالی […]
محمد درویش با اعلام اینکه در کشور کمبود آب نداریم بلکه مدیریت ما مشکل دارد و آب را بد مصرف می‌کنیم، گفت: در این شرایط اگر آب‌شیرین‌کن هم راه‌اندازی کنیم آن آب را هدر می‌دهیم.
* آیا ایران برای رفع مشکل بی‌آبی از تجربه کشورهای پیشرفته در زمینه توسعه پایدار استفاده می‌کند؟
اصفهان جذابترین جلوه‌های گردشگری را دارد. چهل‌ستون و منارجنبان و پل خواجو و… را دارد. اما تنها شهر ایران است که بعد انقلاب یک هتل در آن ساخته نشد. چرا؟ بعد می‌آییم و فولاد هرمزگان را در اصفهان مستقر می‌کنیم، پتروشیمی مستقر می‌کنیم، پلی‌اکریل مستقر می‌کنیم، کارخانه‌های سفال و آجرپزی مستقر می‌کنیم و وسعت اراضی کشاورزی را از ۸۰ هزار هکتار به بیش از ۵۰۰ هزار هکتار افزایش می‌دهیم و این طوری پول تولید می‌کنیم و اصفهان را نابود می‌کنیم. کار را به جنگ با چهار محال و بختیاری و یزد رسانده‌ایم ولی اجازه ندادیم یک هتل ساخته شود، در صورتی که اصفهان اصلاً نیازی به توسعه کشاورزی نداشت.
اصفهان می‌توانست قطب تولید صنایع هایتک ما باشد. همان اتفاقی که اکنون در شمال شرقش می‌افتد یعنی در منطقه چوپانان، منطقه انارک، منطقه مصر، گرمه، خور و بیابانک؛ جایی مهاجرت معکوس داریم و مردم به روستاها برمی‌گردند. دقیقا همین شرایط می‌توانست در کل اصفهان باشد و دیگر زاینده‌رودش هم خشک نمی‌شدو این همه گرد و خاک ایجاد نمی‌شد و این همه مشکلات نبود.این تفکر در کل کشور هم هست و تا زمانی که این تفکر هست پیشرفت نمی‌کنیم. تازه واقعا به کشاورزی هم بها نمی‌دهیم. کشاورزی ما عقب‌افتاده و عقب نگه‌داشته‌شده است. چرا در حوزه استحصال انرژی‌های نو و خورشیدی سرمایه گذاری نمی‌کنیم؟ چرا سراغ صنعتی می‌رویم که میزان مصرف آبش هفت برابر بیشتر از فولاد است که خودش پرمصرف‌ترین صنعت دنیا است؟ ما خطاهای راهبردی در استراتژی می‌کنیم، اگر نیروگاه خورشیدی بزنیم اصلاً چه کسی می‌تواند ما را تحریم کند؟ خورشید را چگونه می‌خواهند تحریم کنند؟ توجه کنیم که ما یک ذخایر ارزی و پولی و نفتی داشتیم که این‌ها را مصرف می‌کنیم و حالا دیگر به انتها رسیده است.
* نظر شما درباره استفاده از تجارب دیگر کشورها درباره شیرین کردن آب دریا چیست؟
همان طور که در اول بحث گفتم اصولا ما کمبود آب در این کشور نداریم که بخواهیم دنبال گزینه‌های جایگزین باشیم. ما آب را بد استفاده می‌کنیم و وقتی بد استفاده می‌کنیم با این دوپینگ‌ها مشکل حل نمی‌شود. اصفهان یک زمانی زاینده‌رود را داشت، ۸۰۰ میلیون متر مکعب آورده طبیعی یک ساله‌اش بود. سه تونل زده و به اندازه یک زاینده رود به این زاینده رود اضافه کرده اما الان زاینده رود به پل خواجو نمی‌رسد. چرا؟ چون به ازای هر یک لیتر آبی که اضافه شد شش لیتر آب تعریف کردند که مصرف بشود. یعنی آدرس غلط دادیم. خانواده ای که با شمش طلا شومینه‌اش را گرم می‌کند هر چه قدر شمش طلا به او بدهید به جای اینکه برای ارتقای دانش استفاده کند آن را در آتش می‌اندازد. پس مشکل حل نخواهد شد.
در این شرایط اگر آب را شیرین کنیم و با چنین مدیریتی مصرفش کنیم همان آب را هم هدر می‌دهیم. پس اول باید نگاه مدیریتی ما درست شود. ما هشت درصد آبمان، آب استراتژیک است که برای تامین آب شرب این مردم لازم است و تا ۴۰ درصد هم برای بخش کشاورزی خدمات و صنعت می‌توانیم استفاده کنیم و ۶۰ درصد مابقی به عنوان ذخایر استراتژیک باید حفظ شود اما الان ۱۱۰درصد آب قابل استحصال را استفاده می‌کنیم. حالا در این شرایط آب از تاجیکستان یا از ترکیه بخریم یا آب شیرین کنیم… چه فایده‌ای دارد؟
اگر نوع مصرفمان را درست کنیم به این کارها اصلا نیازی نداریم. یک موقع هست راندمان آبیاری در کشور ما در بیشینه خودش است و همه راه‌ها را رفته‌ایم و تا ۲۰ بار بازچرخانی آب شده و کشاورزی و صنعت و آب شرب همه در شرایط استاندارد است و باز با کمبود آب مواجهیم آن موقع می‌توانیم سراغ روش‌های نمک‌زدایی برویم آن هم با استفاده از انرژی خورشیدی نه فسیلی که گرما تولید نشود.
آن موقع آن روش به انتقال آب شرف هم دارد، اما نه الان که هیچ یک از این راه‌ها را نرفته‌ایم. با این وضعیت مصرف برای چه سراغ استخراج آب‌های ژرف برویم؟ سراغ آب‌شیرین‌کن برویم؟ برای چه سراغ انتقال آب یا خرید آب از کشورهای دیگر برویم؟
الان بیش از ۳۰ میلیارد متر مکعب پساب داریم و این پساب را در بخش کشاورزی و صنعت استفاده نمی‌کنیم و این پساب به آلوده کردن منابع آب و خاک منجر می‌شود. در حوزه آب شرب در همین تهران که اسوه و الگوی ماست یک سوم آب را در لوله کشی‌هایمان هدر می‌دهیم. خودشان اعلام می‌کنند که ما یک سوم آب بها را دریافت نمی‌کنیم که یا به دلیل فرسودگی لوله‌کشی است یا به دلیل مشترکینی که آب‌بها نمی‌دهند. اول این را درست کنیم، بعد از مردم بخواهیم که صرفه‌جویی کنند.
کجای دنیا هست که با آب تصفیه شده برای شرب ماشین بشویید و سبزی بشویید و حمام بروید؟ باید بین آب آشامیدنی و شرب تفکیک قائل شویم. چرا این کار را نمی‌کنیم؟ چرا وقتی می‌خواهیم پایان کار بدهیم هر مجتمع آپارتمانی باید حتما کنتور برق داشته باشد ولی الزامی نیست که کنتور آب داشته باشد؟ وقتی کنتور آب برای مجتمع نگذارید تو می‌گویی من صرفه جویی می‌کنم اما پول آب را تقسیم بر تعداد می‌کنند. بعد چه انگیزه‌ای هست که در مصرف آب صرفه جویی کنی؟ اگر واقعا بحران آب جدی است چرا این کار را نمی‌کنیم و برای شهروند مسئولیت‌پذیر انگیزه ایجاد نمی‌کنیم و برای کسی که به درستی از آب استفاده نمی‌کند هزینه ایجاد نمی‌کنیم؟ آیا این اتفاقات افتاده که بعد سراغ انتقال آب و آب‌شیرین‌کن برویم؟
