صنعت پرورش ماهی ازبکستان: مزایا و فرصت ها

به گزارش واحد اقتصادی خبرگزاری صبح اقتصاد رؤسا و متخصصان حوزه زراعت و پرورش ماهی، کشاورزان، دانشمندان و مبتکران پژوهشکده ها، مؤسسات آموزش عالی  نیز در اجرای آنها مشارکت دارند. به لطف مزایا و ترجیحات ارائه شده در این حوزه، کار به طور سیستماتیک برای استفاده مؤثر از فرصت های موجود در حال انجام است.

در سال ۲۰۲۱، رئیس جمهور ازبکستان شوکت میرضیایف، به لزوم توسعه پرورش ماهی در ازبکستان از جمله افزایش بهره وری برداشت ماهی از طریق همکاری، به عنوان بخشی از تضمین امنیت غذایی اشاره نمود. رئیس جمهور همچنین به مشکلاتی که همچنان در حوزه تامین امنیت غذایی باقی مانده است اشاره کرد. وی از مسئولین خواست تا مسائل رفع نواقص، تشکیل ذخایر کافی مواد غذایی و تضمین ثبات، در کانون توجه مقامات محلی در ازبکستان قرار گیرند.

همچنین بر لزوم توسعه بیشتر پرورش ماهی، افزایش توان صادراتی آن، استفاده موثر از فرصت های موجود، افزایش تولید ماهی بر اساس فناوری های فشرده و تقویت پایه غذایی مزارع پرورش ماهی تاکید شد. اقداماتی برای حمایت از این مزارع با ارائه مزایا و فرصت‌ها نیز شناسایی شد.

با فرمان رئیس جمهور جمهوری ازبکستان در تاریخ ۱۳ ژانویه سال ۲۰۲۲، در مورد ” افزایش اقدامات برای توسعه بیشتر صنعت ماهی”، ازبکستان اقداماتی را برای توسعه این حوزه، افزایش انواع محصولات ماهی، افزایش توان صادراتی، استفاده مؤثر از توانمندی های موجود، افزایش حجم پرورش ماهی بر اساس فناوری های فشرده و همچنین تقویت پایه غذایی مزارع پرورش ماهی، تعیین کرد.

بر اساس این سند، در هر منطقه که تجربه پرورش ماهی مشابه آنچه در منطقه جیزاخ ایجاد شده است، همکاری بر اساس جمعیت خانوارها معرفی خواهد شد. مقرر گردید که از اول فوریه ۲۰۲۲ افراد مجاز به پرورش ماهی در ملک خود به صورت خوداشتغالی فعالیت نمایند.

همچنین از اول فوریه ۲۰۲۲ تا ۱ ژانویه ۲۰۲۵ ، به واحدهایی که اقدام به تولید، فناوری ( هواده، استخر، فیدر خودکار) و تجهیزات فرآوری لازم برای افزایش پرورش ماهی کرده اند، ۵۰ درصد تخفیف برای نرخ مالیات بر درآمد (به استثنای سود دریافتی از وجوه سپرده شده در بانک های تجاری)، مالیات زمین اشخاص حقوقی، مالیات دارایی اشخاص حقوقی و همچنین مالیات استفاده از منابع آب، ارائه خواهد شد. مالیات زمین و نرخ مالیات بر ملک برای خوانوارهایی که به پرورش ماهی اشتغال دارند، ۵۰ درصد تعیین شد.

از ابتدای آوریل ۲۰۲۲ تا اول ژانویه ۲۰۲۵، رویه تخصیص کمک مالی برای پوشش هزینه های افراد جهت دوره های آموزشی پرورش ماهی آغاز شده است. بعلاوه، وام های پرورش ماهی بین مردم به صورت فشرده و در چارچوب برنامه دولتی «هر خانواده یک کارآفرین است»، از ۱۵۰ به ۳۰۰ برابر ارزش افزایش یافته است.

فرمان رئیس جمهور ازبکستان که منجر به توسعه بیشتر صنعت ماهی گردیده، برای حل بسیاری از مسائل طراحی شده است. وزارت کار و رفاه جمهوری ازبکستان و انجمن “صنعت ماهی ازبکستان” دوره های آموزشی پرورش ماهی را با مشارکت مسئولین مزارع ماهی در مرکز ” Ishga Markhamat(خوش آمدید به شغل)” برگزار نمودند.

مزایا و فرصت های ارائه شده توسط دولت، انگیزه جدیدی به توسعه این حوزه میبخشد، بسیاری از مسائل تضمین امنیت غذایی و اشتغال جامعه را حل می کند و باعث توسعه واحدهای اقتصادی در مناطق می گردد.

لازم به ذکر است که تولید ماهی در ازبکستان نسبت به سال ۲۰۱۵، سه برابر شده است. بویژه، اگر در سال ۲۰۱۵ تولید ماهی به ۵۹٫۹ هزار تن می رسید، در سال ۲۰۲۱ این رقم به ۱۷۳٫۹ هزار تن افزایش یافت.

در حال حاضر، ازبکستان حدود ۵۰ هزار هکتار مخازن مصنوعی و ۵۴۷ هزار هکتار ذخایر طبیعی دارد. در مجموع بیش از ۴ هزار مزرعه پرورش ماهی در این صنعت  فعالیت می نمایند.

صنعت پرورش ماهی ازبکستان به شدت در حال توسعه است و فن آوری های جدید تولید به طور مستمر ارائه می گردند. در سال های اخیر، ۱۰ گونه از ماهی ها سازگار شده و پرورش صنعتی آنها معرفی شده است. فقط در سال ۲۰۲۱، ۱۳۳۰ پروژه جدید به ارزش ۳۴۰ میلیون دلار در این حوزه اجرا گردید. سرمایه گذاری خارجی جذب شده در این صنعت، بالغ بر ۲۹ میلیون دلار بوده است.

در کنار فرصت های داخلی در ازبکستان، توجه زیادی به توسعه همکاری های بین المللی در زمینه آبزی پروری نیز می گردد. اولویت در این زمینه، جذب بهترین تجربیات بین المللی در حوزه پرورش مصنوعی گونه های با ارزش ماهی و همچنین متخصصان برجسته، ایجاد مزارع مشترک ماهی با شرکای خارجی برای پرورش سریع ماهی و جذب سرمایه گذاری می باشد.

طی دوره های گذشته، قراردادهای همکاری دوجانبه با تعدادی از نهادهای پرورش ماهی در کشورهای اروپایی و آسیایی امضا شده است. اقداماتی برای تبادل تجربه با کشور مصر که آبزی پروری مصنوعی در آن توسعه می یابد، در حال انجام است.  آموزش پرسنل در این حوزه در دانشگاه های برجسته روسیه به ویژه در دانشکده آبزی پروری دانشگاه آستاراخان انجام می گردد. همکاری ثمربخش با متخصصان ویتنام نیز برقرار است.

اولویت همکاری‌های بین‌المللی در حوزه آبزی پروری، جمهوری اسلامی ایران است که جایگاه برجسته ای در حوزه آبزی پروری در منطقه را به خود اختصاص داده است.

سالانه بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن آبزی در ایران تولید می شود که بیش از ۸۰۰ هزار تن آن را مخازن مصنوعی تشکیل می دهد.

با توجه به این پتانسیل و همچنین شباهت شرایط آب و هوایی، ازبکستان علاقمند به تقویت همکاری های دوجانبه سودمند با شرکای ایرانی در حوزه صنعت ماهی میباشد.

در چارچوب چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری های تجاری، اقتصادی، علمی و فنی بین ازبکستان و ایران که در تاریخ ۱۸ الی ۲۱ فوریه سال جاری در تهران برگزار گردید، تقویت همکاری ها در این زمینه، تبادل تجربه و همچنین فعالیت مشترک آبزی پروری به عنوان یکی از اولویت های همکاری های اقتصادی دوجانبه میان ازبکستان و ایران تعیین شد.

در سال ۲۰۲۱، دانشگاه های تبریز و ارومیه و همچنین دانشگاه کشاورزی جمهوری قره قلپاغستان، سندی مبنی بر همکاری مشترک در زمینه آموزش و تبادل تجربه در زمینه کشت آرتمیا و سایر آبزیان در منطقه دریای آرال ازبکستان که از پیامدهای یک فاجعه زیست محیطی قرن – خشک شدن دریای آرال رنج می برد، امضا کردند.

اقدامات مستمر برای تقویت چارچوب حقوقی روابط دوجانبه نیز در حال انجام است. در این راستا، در مارس سال ۲۰۲۲، سند همکاری دوجانبه بین انجمن “صنعت ماهی ازبکستان” و وزارت کشاورزی ایران امضا گردید.

امروز، کارآفرینان ایرانی سهم شایسته ای در توسعه صنعت ماهی در ازبکستان دارند. در حال حاضر با مشارکت سرمایه گذاران ایران، مجموعه‌هایی در مناطق تاشکند، نمنگان، فرغانه و نوایی تشکیل شده است که در زمینه پرورش ماهی، پرورش بچه ماهی و تولید خوراک ماهی فعالیت می‌کنند.

بخصوص، فعالان پرورش ماهی ایرانی مانند « Mr.Fish»، « Sharq Baligi» و غیره به‌طور مستمر در حال اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری در مناطق مشخص شده ازبکستان با مجموع حدود ۳۰ میلیون دلار هستند.

ایجاد ظرفیت در این حوزه از کشاورزی و اشباع تدریجی بازار داخلی از یک محصول مفید و مغذی، بدون شک به افزایش سطح امنیت غذایی منطقه کمک می کند.