به گزارش واحد تحلیلی خبرگزاری صبح اقتصاد  دوم اینکه آبه شینزو در تعامل با ترامپ ریسک خراب شدن در برابر چشم جهانیان را معامله کرده باشد و این هر دو از ژاپن با سوابقی که از تعامل تاریخی با ایران داشته است بسیار غیر منتظره و بعید به نظر میرسید. در عین حال همه میدانیم که ژاپن امروزه چه میزان به نفت خلیج فارس محتاج است و در اصل باید گفت که رگ حیاتی فعالیت اقتصاد ژاپن خطی است که از منطقه خلیج فارس آغاز می‌شود و با گذر از اقیانوس هند و دریای چین جنوبی به مغز اقتصاد این کشور در دشت‌های وسیع توکیو خون می‌رساند. در صورت اخلال در این مسیر حیاتی فعالیت‌های این کشور می‌تواند با مشکلات فراوانی روبه رو شود و منابع جایگزین چندانی برای این کشور وجود ندارد. در کنار این، ژاپن با رقبای اقتصادی مهمی همچون چین و کره جنوبی روبه رو است که همانند ژاپن عطش فراوانی برای خرید انرژی از منطقه خاورمیانه دارند. جدای از وابستگی امروز کشور ژاپن به خلیج فارس و از جمله تعامل اقتصادی با ایران این کشور سابقه مشعشع و درخشانی با ایران در همین زمینه دارد که البته میتوان گفت آن روزها این کشور این مقدار به آمریکا و دلار وابسته نبود.  وقتی به سوابق می نگرم، ژاپن از زمان ملی شدن صنعت نفت مشتری نفت ایران است و دست‌انداز‌های سیاسی همچون جنگ و تحریم‌های یکجانبه نتوانسته این مشتری خوش‌حساب را از خرید نفت ایران منصرف کند. با وجود این تحریم‌های اخیر امریکا به دلیل فشار بر شرکت‌های خصوصی ژاپنی و فراهم آمدن زمینه نا امنی در خاورمیانه سبب نگرانی ژاپنی‌ها شده بود. از اول ماه خرداد سال ۹۸ شرکت‌های ژاپنی نتوانسته‌اند هیچ خرید نفتی از ایران داشته باشند و همین مسئله سبب اخلال در تولید برخی از پالایشگاه‌های مهم تولید محصولات هیدروکربنی این کشور شده است. بنظر میرسد ژاپنی ها از اقدام خود برای ورود به فضای سیاسی ایران و امریکا پشیمان شده باشند. با اینکه یک دیپلمات ژاپنی با حضور در جمع خبرنگاران در سفارت ژاپن در تهران قبل از سفر ابه به تهران تصریح کرد که آبه در این سفر به دنبال میانجیگری بین ایران و امریکا نیست و به دنبال تعمیق روابط و دوستی دوجانبه بین ایران و ژاپن است، لاکن آبه شینزو حامل نامه ترامپ بود و ماموریت مهم او به نوعی میانجیگری و پیام رفتاری بین دو کشور تعریف شده بود و همین امر یک اشتباه راهبردی برای نخست وزیر و دستگاه دیپلماسی ژاپن تلقی میشود. در طرف مقابل نیز ایران دلایل فراوانی برای همکاری با طرف ژاپنی در طول سال‌های گذشته انگیزه جدا کردن این ماموریت از ایجاد حسن روابط با ژاپن سود می برد و اگر ژاپنی ها این امر را که مصداق واقعی تبیین استقلال سیاسی آنها بود رعایت میکردند امروز هم ایران با ژاپن دوست تر بود و هم آمریکا به ژاپن وابسته تر.  چه کسی منکر این مطلب است که ایران و ژاپن همواره کمترین میزان اختلافات در روابط دو جانبه را داشته‌اند و اگر مشکلی نیز به وجود آمده به دلیل دخالت‌های امریکا بوده است. ایران تمایل فراوانی دارد تا از فناوری ژاپنی برای توسعه صنایع خود استفاده کند. همچنین توسعه میادین نفتی و گازی نیز یکی از مهم‌ترین دستورکار‌های مذاکرات دو طرف بوده است. به طور حتم ایران در جریان سفر آبه به تهران کوشش میکرد جریان همکاری‌های دو جانبه را به دلیل نیاز دو طرف تسهیل کند. اما این اتفاق بسیار با اهمیت فدای توقع اشتباه راهبردی ژاپن گردید. با توجه به قدمت سیاسی ژاپن در فرهنگ و توسعه و بلوغ سیاسی اجتماعی هرگز نمیتوان ملت ژاپن را متوجه این اشتباهات راهبردی دانست و حتی دولتهای ژاپنی هم همواره به منافع ملی و استقلال سیاسی ژاپن پایبند بوده اند، اما این اشتباه را میتوان یک رویکرد حزبی دانست که عوامل سردمدار آن گرایشات ملی خود را در معامله با غرب ارزان قیمت گذاری کرده باشند! والسلام

حمید رضا نقاشیان