به گزارش واحد تحلیلی خبرگزاری صبح اقتصاد جلال آل احمد در دوران حیات با برکت خود دگردیسی های جالبی دارد که به لحاظ تفکر به دین ختم میشود او در فضای ذهنی خود به مسائل اجتماعی و روابط فرهنگی مردم با مردم اهمیت میداد اساس بینش جلال در کتابهای نون و القلم و مدیر مدرسه و سرگذشت کندو ها به ایجاد پلکان برای ترقی و رشد فرهنگ اجتماعی و بازگشت فرهنگ به مصادره رفته به جای خویش متوجه است. سخناز غرب زدگی در این روزهای سال نو و تکیه به جلال سخن از احیای تفکر روشنفکران جامعه در نگرش به خویشتن است . جدای از جلال رهبری معظم انقلاب در سخنان راهبردی سال نو، سخن از سید حسنتقی زاده نیز کردند که بجای خود یاد اور غرب زدگی مجسم در تاریخ یکصدسال ایران است. بعد از سخنان آقا فضای مجازی به تحلیل وتعیین مصداق های زیادی مبادرت کرده و دست اندر کاران این فضا درتدارک روشن تر کردن ابعاد این گونه غرب زدگی بر آمده اند. رویکرد‌های دوستان ارزشی به تاریخ معاصر بیش از اینکه فرایند تاریخی داشته و مرور تاریخ را گوشزد کند به مصداق سنجی ادوار می انجامد و همانند عاشورا که در مرور سالیانه به حسین زمان به یزید زمان و به ابن سعدو ابن مرجانه در زماننا هذا اشاره دارد نگاه به استوره های عشق ونفرت در تاریخ تمدن کشورها نیز همین محتوا را دنبال میکند. نگاهی به زندگی و دوران حیات سید حسن تقی زاده که او نیز روحانی و پیش نماز در یکی از مساجد تبریز بود میتواند نگاه جامع تری به تغییردر ماهیت تفکر انسانها را در حوزه گرایشهای منفی و مثبت نشان دهد. توجه به اینکه یک روحانی و پیش نماز مسجد حاج صفرعلی درشهر تا دندان مذهبی تبریز میتواند تا درجه ای به وابستگی فرهنگی بیانجامد که در یکی از اظهارات نغز خود بگوید، « باید از فرق سر تانوک پا غربی بشیم » او البته به حسب آنچه در تاریخ نگاشته اند حتیزمان طلبگی به قدری از خود بیگانه بوده که اسم ” تقی‌اف ” را برای خودش انتخاب کرده بوده که معلوم میشود دگردیسی از چپ مزاجی میتواند عاقبت لیبرالی پیدا کند.اعتقاد اساسی تقیزاده این بود: «صلاح این کشور منوط بر این استکه ایرانیان به‌طور کلی از نظر صورت، معنا، جسم و روح فرنگی‌مآبشوند!» و اینگونه بی محتوا شدن از خود و در صدد برنیامدن برای ایجاد ارتقای فرهنگ اجتماعی استقلال طلبی فاصله دو ایرانی یعنی جلال آل احمد و سید حسن تقی زاده را بیان میکند. البته این تلون و تغییر در ساختار موجی تفکر در بازخوانی تقی زاده کمتر مورد اشارت قرار می‌گیرد و آن نیز تائب شدن وی در فصل پایانی حیات خویشاست ! او در خاطراتش که با عنوان « زندگی طوفانی » به چاپرسیده از تغییرات دیدگاهی خود نسبت به تند روی ها از خود انتقاد نموده و بسیار گذرا و کم نمود، از بی منطقی خود در دوران مشروطیت قلم زده و ای کاش برای بیداری نسل های بعدی بدین اعتراف قلمی می فرسود. اگر چه به حسب آنچه دیگران از پایان عمرش انتشار داده اند او خود را در این دگردیسی و تلون فکری دردوران حیات مغبون میدانسته و البته شاید بیشتر بدلیل بدنامی ها ییبوده که در انتهای دوران زندگی برایش باقی گذاشته بود، بدین فراز ازاعتراف رسیده باشد.اینکه او میگوید : « ما در تمدید قرارداد نفتی دردوران دیکتاتوری، تنها آلت فعل بودیم و اراده اصلی در جای دیگری شکل می‌گرفت». و همین اعتراف موجب وجه تسمیه او از جانب روشنفکران مخالف عملکرد او به « آقای آلت فعل» شد و بدین نام شهرت سیاسی یافت. در فضای مجازی البته بیشتر بعد از سخنان مقام معظم رهبری در مشهد شیخ حسن روحانی را تالی تلو سید حسن تقیزاده میدانند که البته صرف نظر از اینکه این مصداق چه میزان تطبیقبه واقع دارد باید گفت سرنوشت تقی زاده، فرجام تمامی کسانی است که در جوانی با دین و سنن ملی این انقلاب آغاز نوده و در اثر دنیا طلبی دگردیسی وابسته منشانه ای داشته‌اند و در شیفته‌گی به غرب از تقی زاده ها هم جلو زده‌اند و شاید در سالیان پایانی حیات نکبت مدار خود، ره به تجدید نظر و پشیمانی از تمام یا بخشی از کرده خود ببرند. تقی زاده در سالیان پایانی حیات، بیشتر زینت المجالسبود و دارای احترامی ظاهری به دلیل پیشینه خود در دوره مشروطیت. او در همین مقطع به استاد مجتبی مینوی گفته بود:« اگرما در آن هنگام که محمد علی شاه آماده پذیرش خواسته های ما بود،لجبازی و یک دنده‌گی نمی‌کردیم و عزل او را نمی‌خواستیم، امروز گرفتار این وضعیت نبودیم!» این که زندگی ایینه تکرار پس وپیش ماست نشانگر این است که روشنفکر در مدار تثبیت تفکر اعتقادی موظف و مکلف و در مدار بروز اوری آن آزاد است بشرط انکه از خط قرمز ها عبور نکند و لذاست که من معتقدم حسن روحانی به خارج فرار نخواهد نمود ولی اعتراف نامه ای خواهد نوشد و از اینکه راهنمایی های انگلستان را برای خود سرمشق نموده ندامت خواهد جست و زمینه را برای توبه خود باز خواهد نمود و البته تاثیری در عقوبت او در آخرت نخواهد نمود. والسلام
حمید رضا نقاشیان
