در طول نزدیک به ۸ ماهی که ترامپ موضوع تردید نسبت به ماندن در برجام را از جانب کشورش مطرح کرده بود این نگرانی که ممکن است با خروج آمریکا از برجام ، ایران هم تصمیم به خروج از برجام گرفته و دستاورد نابود سازی صنعت هسته ای به خطر بیفتد ، موجب زمان خریدن امریکایی ها از ابراز نظر واقعی گردیده بود و تا این اطمینان برای امریکا حاصل نشد که نتیجه نابود ماندن صنعت هسته ای بقوت خود باقی است این اقدام را دائما به تاخیر می انداخت. تعهدات موضوعه در بندهای برجام با تضمین ۵ کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل که همگی با هم قادر به امضای قطع نامه ۲۲۳۱ را پذیرفته بودند مبنای کار دولت یازدهم واقع شده بود و همین اطمینان از حضور همگانی اسباب بتن ریختن در راکتور آب سنگین را دامن زد حال یکی از این طرفها از دایره تعهد خود خارج شده است و فرض کنیم باز یکی دیگر هم ظرف سه هفته آینده خارج میشود باز تعهدات طرف ایرانی را باید نگهداشت؟  اشتباه استراتژیک دولت در اعلام این مطلب که امریکا هم که نباشد می توتن برجام را حفظ نمودخود موجب تسریع تصمیم امریکا گردید و این مطلب پاسخ قانع کننده ای برای ترامپ تلقی شد که اروپایی ها او را از این مطلب می ترساندند که کار چند ماهه ایشان از هم پاشیده خواهد شد و اشتباه راهبردی حسن روحانی در اعلام موضوع دهان اروپا را در مقابل ترامپ بست و اینگونه تلقی شد که هیچ اتفاقی برای کلاه بزرگ بسر ایران رفته نمی افتد و لذا برای اینکه ایران از موضع اشتباه خود عقب ننشیند این موضوع که امریکا از برجام خارج شود ۵ روز جلو افتاد تا کار از کار گذشته باشد. بسیاری از مشاوران ترامپ انتظار داشتند که او تا روز شنبه، ۱۲ می برای اعلام تصمیم خود صبر کند.

یکی از مقام‌های ایالات متحده معتقد بود که دلیل این اقدام غافلگیرانه ترامپ آن است که در روند انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس تاخیری پیش نیاید. لاکن این تحلیل واقعی نبود.

شبکه خبری سی‌ان‌ان اعلام کرد که  برخی مقام‌های کاخ سفید از این‌که «دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری آمریکا، در حساب توئیتری خود شامگاه سه‌شنبه را برای اعلام تصمیم خود مبنی بر ماندن یا خروج از برجام تعیین کرده غافلگیر شدند.

درست روز قبل از این اعلام خروج ترامپ از برجام این اطمینان را حاصل کرد که اروپا دستاورد های برجامی خود را حفظ خواهد نمود و لذا تصمیم را به سه شنبه شب تغییر داد و اعلامیه خود را اظهار نمود.

نشریه  فارن پالیسی در توضیح اینکه چرا امریکا از برجام خارج شد مینویسد : خروج امریکا لطمه ای به روح برجام که ایران را مجبور به تعطیل نمودن صنعت هسته ای اش کرده بود نمیزد و در عوض دست امریکا را برای ایجاد فشار بر ایران بازتر مینمود.

نشریه فارن پالیسی بیشتر توضیح میدهد که وقتی  دولت  ایران در واکنش به خروج احتمالی آمریکا از برجام به دو گزینه تمسک و نهایتا مجبور به انتخاب گزینه آسانتر یعنی محکوم کردن لفظی امریکا و ماندن در برجام را پذیرفت  دست برنده در شطرنج سیاست خارجی را بدست امریکا سپرد. نکته‌ای که در این میان به ارزیابی دقیق نیازمند است این است که بلافاصله بعد از سخنان دونالد ترامپ و اعلام رسمی خروج از برجام، آقای روحانی در یک پیام رسمی اعلام کرد «خوشحالم که یک موجود مزاحم از برجام خارج شده است و بی‌تردید راه خود را با موفقیت ادامه می‌دهیم»! آنچه که بر ضرورت بررسی اظهارات  اشتباه و نابخشودنی آقای روحانی می‌افزاید، بیانیه‌ای است که سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان، بلافاصله بعد از خروج آمریکا از برجام ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷- صادر کرده و بر ادامه برجام بدون حضور آمریکا تاکید نموده اند! یادداشت کیهان پنج‌شنبه ۲۰ اردیبهشت با عنوان «دستبند جدید آورده‌اند» به موضوعی می پردازد که دیگر رسانه های وابسته یا طرفدار دولت آن را کتمان کردند ، پرداخته بود.

سه کشور اروپایی در این بیانیه ضمن تاکید بر ادامه محدودیت‌های تحمیلی علیه جمهوری اسلامی ایران، خواسته‌های بر زمین مانده ترامپ که بهانه خروج آمریکا از برجام بود را نیز خواستار شده‌اند و بر ضرورت محدودیت برنامه موشکی ایران و مهار منطقه‌ای کشورمان تاکید داشته اند.مکالمات تلفنی خان مرکل و آقای ماکرون و خانم ترزا می همه و همه موید همین مطلبند که آقای روحانی بر سر حرفی که در مشهد زده است و آن را طی بیانیه ای مورد تاکید قرار داده بماند و مفهوم موضوع آن است که مبادا بیانات رهبر معظم انقلاب روی تصمیم او اثر داشته باشد؟ و بنظر میرسد این اول ماجرای فاجعه مذلت باری دیگر است . وای اگر مجلس خبرگان و شورای مصلحت و مجلس شورای اسلامی بداد روحانی نرسند و اجازه بدهند او یک بار دیگر راه ذلت بار برجام را در جریان حضور منطقه ای ایران و موضوعات موشکی طی کند. سند ۲۰۳۰ و تعهدات FATF و پذیرش های دیگر دیکته شده مشابه برجام ملت ایران را سالیان دراز از اهداف کلان خود باز داشته و دیگر تحمل چنین روندی یقینا میسر نخواهد بود. والسلام

حمید رضا نقاشیان